Μην το σκέφτεσαι!Είμαι άρρωστος απο συμπόνοια κι είναι γι'αυτό το λόγο που ένα ωραίο πράγμα έφυγε και δεν θα το ξαναδώ ποτέ.Δεν πρέπει να απελευθερωθώ απο εκείνη αλλά απο τη συμπόνοια μου,απ'αυτή την αρρώστια που άλλοτε δεν ήξερα και που εκείνη μου την κόλλησε!
Αυτό το ωραίο πράγμα δεν θα το ξαναδεί ποτέ γιατί είναι κάτι που του φέρνει τύψεις όταν προσωρινώς το αφήνει για να συνεβρεθεί με άλλες γυναίκες.
Κι όταν αποφασίζει απο την Ελβετία να ξαναεπιστρέψει πίσω στην Πράγα όπου επέστρεψε εγκαταλείποντας τον-γιατί ακριβώς δεν ήθελε να του είναι βάρος-η Τερέζα,η λαχτάρα του εξανεμίστηκε,όπως ακριβώς εξανεμιζόταν αντιστρόφως η λαχτάρα του για ερωμένες τη στιγμή που βρισκόταν σε επαφή μαζί τους,σκεπτόμενος τη Τερέζα:Το να ριχτεί στην αγκαλιά της θα του θύμιζε το αίσθημα που δοκίμαζε όταν ριχνόταν στην αγκαλιά των ερωμένων του:
''Πρέπει!'',έλεγε συνέχεια μέσα του ο Τόμας,αλλά σύντομα άρχισε ν'αμφιβάλλει:αλήθεια,έπρεπε?Ναι,θα του ήταν αβάσταχτο να μείνει στη Ζυρίχη και να φαντάζεται την Τερέζα μόνη της στην Πράγα.Πόσο καιρό όμως θα τον είχε βασανίσει η συμπόνοια?Πως θα μπορούσε να το μάθει?Να το εξακριβώσει?
Επιστρέφοντας θα το διαπίστωνε και μάλιστα απο τη πρώτη στιγμή της επανασυνάντησης,με το που άνοιξε η πόρτα του διαμερίσματος της Τερέζας:
Η λαχτάρα του να ριχτεί στην αγκαλιά της Τερέζας[αυτή η λαχτάρα που τη δοκίμαζε ακόμα τη στιγμή που μπήκε στο αυτοκίνητο του στη Ζυρίχη]είχε εξανεμιστεί.
Στις λατινογενείς γλώσσες η λέξη συμπόνοια σημαίνει ότι δεν μπορεί κανείς ν'αντιμετωπίζει με κρύα καρδιά τον πόνο του πλησίον:Τρέφει κανείς συμπόνοια για κάποιον που πάσχει.
Πόσω μάλλον όταν αυτόν τον πόνο του τον προκαλείς εσύ ο ίδιος[ή τον προκαλεί το ίδιο το θύμα στον εαυτό του,ανεχόμενο τον''θύτη''?].Απο τη κατάσταση όπου ο άλλος πάσχει χωρίς δική σου συμμετοχή κι ευθύνη κι εσύ ανένοχα τον οικτίρεις,στη αμεσοσυμμετοχική κατάσταση όπου λυπάσαι αυτόν που υποφέρει''εξαιτίας σου''κι άρα ετσιθελικά εξαναγκάζεσαι να προστρέξεις στη δυστυχία του, χαμηλώνοντας έτσι ώστε να ενσυναισθανθείς τον πόνο του.
Η Τερέζα τρώει το κέρατο απο τον Τόμας και εξ'αυτού δυστυχεί:Η δυστυχία γυρίζει αυτεπίστροφα στον υπαίτιο Τόμας και τον κάνει να νιώθει τον εαυτό του παρακατιανό.Ζει μαζί της μόνο τη δυστυχία''της''και κανένα άλλο συναίσθημα.
Οποιος δεν έχει το διαβολικό χάρισμα της συμπόνοιας[συναισθήματος]δεν μπορεί παρά να καταδικάσει εν ψυχρώ τη συμπεριφορά της Τερεζας,γιατί η ιδιωτική ζωή του άλλου είναι ιερή και δεν του ανοίγει κανείς τα συρτάρια όπου τακτοποιεί την προσωπική του αλληλογραφία.Καθώς όμως η συμπόνοια είχε γίνει το πεπρωμένο[ή η κατάρα]του Τόμας,του φαινόταν ότι ήταν εκείνος που βρισκόταν μπροστά στο συρτάρι του γραφείου του και δεν κατάφερνε να ξεκολλήσει τα μάτια απο τις φράσεις που είχε χαράξει το χέρι της Σαμπίνας.
Τόσο πολύ είχε έρθει στη θέση της,που φαντασιωνόταν ότι ήταν εκείνος που ψαχούλευε το συρτάρι του,δηλαδή τον ίδιο του τον εαυτό:Δεν πρέπει ν'απελευθερωθώ απο εκείνη αλλά απο τη συμπόνοια μου...
Η Τερέζα είναι αυτό που είναι,ο Τόμας είναι αυτό που είναι συμπλεκόμενος μαζί της?Πετώντας στον κάλαθο των αχρήστων τη συμπόνοια του επανέρχεται στη γνώριμη τροχιά του εαυτού του.
Βρίσκονταν ήδη στη Ζυρίχη έξι μήνες όταν βρήκε πάνω στο τραπέζι ένα γράμμα,κάποιο βράδυ που γύρισε αργά.Του ανάγγειλε ότι είχε γυρίσει στη Πράγα.Ηξερε ότι εδώ όφειλε να είναι ένα στήριγμα για τον Τόμας κι ήξερε επίσης ότι ήταν ανίκανη γι'αυτό.Είχε φανταστεί ότι μετά απο αυτά που είχε ζήσει τις ημέρες της εισβολής δεν θα ήταν πια κακιά[*κακιά σύμφωνα με τα μέτρα του Τόμας:να μην αντιδρά στο κέρατο],θα ενηλικιωνόταν,θα γινόταν λογική,γενναία,αλλά είχε υπερεκτιμήσει τον εαυτό της.Ηταν ένα βάρος για εκείνον κι αυτό ήταν ακριβώς που δεν ηθελε[ήταν ένα βάρος πρωτίστως για εκείνη να τον ανέχεται,κι αυτό ήταν που δεν ήθελε για τον εαυτό της:Κι η Τερέζα λοιπόν στη γνώριμη τροχιά του εαυτού της]
Νιτσε...[πως αυτό που απαιτώ απο τον εαυτό μου ο οποίος αντέχει και τις συνέπειες που επιφέρει,δεν θα το απαιτήσω εξίσου με τους ίδιους όρους απο τον πλησίον?Ο Τόμας θα δεχόταν το κέρατο απο τη Τερέζα?Η εργένικη ζωή του και οι ερωτικές φιλίες-όχι σχέσεις-δεν έπρεπε να σημαίνουν ότι αποδέχεται και για τη Τερέζα αυτή τη συνθήκη?Αυτός μπορεί να την αποδέχεται,εκείνη όμως...]
Δεν είναι βαρύ παρά αυτό που είναι αναγκαίο,δεν έχει αξία παρά μόνον ότι βαραίνει.
Τι πιο αναγκαίο απ'αυτό που είσαι?Υπάρχει μεγαλύτερη αξία-κι ίσως η πιο...ελαφράδα-απο το να πραγματώνεις το είναι σου,ακολουθώντας αυτό που έχεις επιταχθεί να είσαι?Αυτό που σου είναι αναγκαίο σε βαραίνει?
Η ιδέα ότι δεν μπορούσε να κάνει τίποτε απολύτως,τον έφερνε σε μια κατάσταση παραλυσίας,αλλά ταυτόχρονα αυτή η ιδέα τον καθησύχαζε κιόλας.
Δεν μπορείς να πράξεις διαφορετικά κι αυτό ''παραλύει''αυτό που δεν είσαι γεννημένος/μαθημένος να πράττεις.Αυτό απο μόνο του-και καθόλου αντιφατικά μέσα σε μια κατάσταση αναγκαίου κακού που ξεπροβάλλει ταυτοχρόνως σαν συνέπεια του το εξυγιαντικό καλό άλλοθι-θα έπρεπε να σε καθησυχάζει.Ομως...
Η Τερέζα κι η Σαμπίνα αντιπροσώπευαν τους δυο πόλους της ζωής του,πόλους απομακρυσμένους,ασυμβίβαστους,αλλά ωραίους και τους δυο.[*αντανακλά η μετεώριση μεταξύ δυο γυναικών κι ότι αυτό που''είσαι'',δεν είναι συμπαγώς ομοιογενές...]
Οταν μετεωρίζεσαι ανάμεσα σε δυο πόλους,η βαριά ζυγισμένη απόφαση για το προς τα που θα κλίνεις,κουβαλά συνδετικά και δυο διαφορετικά πεπρωμένα,το καθένα απο τα οποία είναι συνδεδεμένο με τη δική του βαρύτητα και την ανάλογη ανταποδοτική αξία του.Η ανάγκη κουμπώνει βαθιά ενωμένη σε αυτό το σχήμα μόνο εαν η επιλογή του ενός πόλου δεν σημαίνει αυτόματα την απόρριψη/εξαφάνιση σαν προοπτική του άλλου πόλου-η ελαφράδα.
Αναπόφευκτα σε βαραίνει υπέρογκα ο πόλος που η διαλογή του σε παρακινεί απαραιτήτως να του αφιερωθείς αποκλειστικά:Χάνοντας τη μετεώριση έχεις πράγματι να κάνεις με ένα μοναδικό πεπρωμένο.
[Δεν έχει βάρος παρά μόνο ότι διχοτομεί-διακλαδίζει,δεν είναι ελαφρύ παρά μόνο ότι διατηρεί το αναγκαίο,
έχει αξία μόνο αυτό που βαραίνει δυσανάλογα.]
Και σε όλο αυτό το κάδρο,που είναι η μοιραιότητα των συμπτώσεων που συνυφαίνουν ότι αποκαλούμε τύχη?
Υπήρχαν πέντε ξενοδοχεία στη πόλη,αλλά ο Τόμας είχε κατά τύχη πάει σ'εκείνο όπου εργαζόταν η Τερέζα.Κατά τύχη είχε ένα λεπτό καιρό πριν φύγει το τρένο κι είχε πάει να καθίσει στο εστιατόριο.Η Τερέζα ήταν κατά τύχη της υπηρεσίας και σερβίριζε κατά τύχη στο τραπέζι του Τόμας.Είχε χρειαστεί λοιπόν μια σειρά απο κατά τύχη για να σπρώξουν τον Τόμας προς την Τερέζα,λες κι αν περνούσε απο το δικό του χέρι,τίποτα δεν θα τον είχε οδηγήσει κοντά της.
Είχε επιστρέψει στη Βοημία εξαιτίας της.Μια τόσο μοιραία απόφαση ξεκινούσε απο έναν έρωτα τόσο συμπτωματικό...
Σ'ένα σύμπαν πιθανοτήτων που δομούνται και απο αλληλοδιαδεχόμενες συμπτώσεις,οι πόλοι εμπλουτίζονται,τα''πεπρωμένα''διακλαδίζονται χαοτικά:Πως μπορεί,όταν επαφίεται και σ'ένα τέτοιο σύμπαν τυχαιοτήτων,να πραγματωθεί σε ότι είναι το είναι?Και πόσο είναι θεμελιακά αποτελούμενο απο μονοδιάστατα συνεκτικά στοιχεία?Οσο σφιχτότερη η συνοχή,τόσο περισσότερο αυτή δοκιμάζεται απο τα καπρίτσια της τύχης,αλλά ίσως και τα προσπερνά ευκολότερα,εφόσον η συνοχή είναι ταγμένη να ''φτιάχνει αυτή τη τύχη της''διασταυρούμενη στα περιτείχιστα μονοπάτια όπου τα όμοια αποκλείουν τα ανόμοια τους,κι αν τύχει και παρεισφρύσει κάτι αλλότριο,δεν του επιτρέπουν απο θραύσμα να γίνει ρωγμή.
Οπότε,μοιάζει να είναι ο Τόμας[κι όχι η μονογαμική-πιστή Τερέζα],που εαν περνούσε απο το δικό του χέρι,δεν θα έβαζε στη ζωή του τη Τερέζα:Το συνεκτικό του στοιχείο είναι η πολυγαμία,και μέσα σε αυτό το πλαίσιο κάλλιστα,και χωρίς καμιά σειρά απο''κατά τύχη'',θα μπορούσε δυνητικά να γνωρίσει και άλλες Τερέζες.Δομική η αντίφαση της συνεκτικότητας του:Μέσα στην αέναη αναζήτηση για καινούριες ερωτικές σχέσεις ελλοχεύουν στα εκ των έσω αυτής της αναζήτησης ερεθίσματα-πιθανότητες που διευρύνουν-εξοκείλουν τη σύνθεση της συνοχής σου[αυξάνονται οι πιθανότητες να γνωρίσεις κι άλλες μοιραίες Τερέζες όσο περισσότερο συγχρωτίζεσαι με επιπλέον γυναίκες]
Συνειδητά ή ασυνείδητα?Το βάρος ταιριάζει στο συνειδητό και το ελαφρύ στο ασυνείδητο?Πάντως ο Τόμας έδωσε τα ηνία στα καπρίτσια του''κατά τύχη''ασυνειδήτως,διαπιστώνοντας το μετέπειτα,όταν η Τερέζα-
ανάμεσα σε μερικές άλλες άσχετες κουβέντες-μιλώντας για κάποιον φίλο του,είχε πει:Αν δεν σε είχα συναντήσει,θα τον είχα σίγουρα ερωτευθεί.
Στην πραγματικότητα είχε ξαφνικά συνειδητοποιήσει ότι ήταν θέμα τύχης που η Τερέζα είχε ερωτευθεί εκείνον κι όχι τον φίλο του.Οτι έξω από τον πραγματοποιημένο έρωτα της,υπήρχε στο βασίλειο των πιθανοτήτων ένας άπειρος αριθμός απραγματοποίητων ερώτων για άλλους άντρες.
Εκτός του Τόμας,υπήρχε ένας άπειρος αριθμός αντρών για την Τερέζα που κάποιος απ'αυτούς θα μπορούσε να ταιριάξει στα χνώτα της.Αντί όμως ο Τόμας να σκεφτεί ότι είναι αυτός που περιορίζει τον ανοιχτό ορίζοντα της Τερέζας[κι όχι η Τερεζα αυτόν-καθότι η σχέση αυτή δεν περιορίζει τη πολυγαμία του],σκέφτεται ότι η ''Τερέζα'' είναι αυτή που τον περιόρισε μοιραία διά συμπτώσεων:Η Τερέζα βέβαια τον απάλλαξε εγκαταλείποντας τον στη Ζυρίχη και ήταν αυτός που πήρε το δρόμο της επιστροφής προς τη πόρτα που απαλλακτικά του έκλεισε η Τερέζα.Και γι'αυτό όμως μπορεί να βρεθεί ένα άλλοθι,ειδικά απο τη στιγμή που το εμφορούμενο δίνει τα ηνία στο τυχαίο:
Μήπως κι ένα γεγονός δεν είναι τόσο πιο σπουδαίο και φορτωμένο σημασία,όσο εξαρτάται απο ένα μεγαλύτερο αριθμό τυχαίων περιστατικών?
Μόνο το τυχαίο μπορεί να ερμηνευθεί ως μήνυμα.Αυτό που συμβαίνει απο ανάγκη,αυτό που είναι αναμενόμενο και που καθημερινά επαναλαμβάνεται δεν είναι παρά κάτι βουβό.Μόνο το τυχαίο μιλάει.
Κι όταν το τυχαίο γίνει μοιραιότητα,η ελαφράδα του βαραίνει.Κι αυτό είναι θετικό ή αρνητικό?
Πως ήταν δυνατόν την ίδια στιγμή που έτρεχε να σερβίρει ένα κονιάκ σ'αυτόν τον άγνωστο που της άρεσε,να είχε ακούσει Μπετόβεν?Το τυχαίο είναι που κάνει τέτοια μάγια,όχι το αναγκαίο.Για να είναι ένας έρωτας αξέχαστος πρέπει τα τυχαία να συναντιώνται σ'αυτόν απ'την πρώτη στιγμή
Εαν συναντιούνται σ'ένα τέτοιον έρωτα απο τη πρώτη στιγμή,δεν σημαίνει άραγε ότι ενυπάρχουν εκ των προτέρων αυτής της τυχαίας στιγμής-κι άρα μάλλον της κάθε τυχαίας στιγμής-,βασικές θεμελιακές συνιστώσες των οποίων το ταίριασμα''αλληλόμοιων''χαρακτηριστικών τα κάνει μοναδικά,σημαδιακά κι αξέχαστα?[και που χρειάζονται''ανοίκεια''έναντι του εαυτού τους χαρακτηριστικά απο κάποιον ή κάτι άλλο,ώστε να έρθουν στην επιφάνεια?]
Ενα νεαρό κορίτσι που πρέπει,αντί να''εξυψωθεί''να σερβίρει μπίρα σε μεθύστακες και να περνάει τις κυριακές βάζοντας μπουγάδα στα άπλυτα των αδελφών του,συγκεντρώνει μέσα του ένα τεράστιο απόθεμα ζωτικότητας,αδιανόητο για ανθρώπους που πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο και χασμουριούνται μπροστά στα συγγράμματα.Η Τερέζα είχε διαβάσει περισσότερα απ'αυτούς,αλλά ποτέ δεν το είχε συνειδητοποιήσει.
...Ολη η όρεξη της για ζωή κρεμόταν απο μια κλωστή:τη φωνή του Τόμας,που είχε βγάλει στην επιφάνεια την ψυχή που ταπεινά κρυβόταν μέσα στα σπλάχνα της Τερέζας
Αυτή η εμπλούτιση του εαυτού εξυψώνει,αποκαλύπτει κάτι για εμάς που δεν το ξέραμε ή απλά το υποψιαζόμασταν χωρίς ποτέ όμως να βρεθεί στο διάβα μας το έναυσμα-εαν υποτεθεί ότι χρειάζεται κάτι εξωτερικό κι όχι εσώτερο για ν'αναβαπτιστούμε.Παραμονεύει όμως κι ο ίλιγγος,ο φόβος μη πέσεις,όταν αναμειγνύεται ο ένας με τον άλλο προς χάρη και των δυο...
Είχαν κατασκευάσει μια κόλαση ο ένας για τον άλλον,ακόμα κι αν αγαπιόνταν.Ηταν αλήθεια ότι αγαπιόνταν,κι αυτό ήταν η απόδειξη του ότι το λάθος δεν ήταν δικό τους,αλλά του ασυμβίβαστου που υπήρχε μεταξύ τους γιατί εκείνος ήταν δυνατός κι εκείνη ήταν αδύναμη.
Αλλά ακριβώς ο αδύναμος ήταν που έπρεπε να μάθει να είναι δυνατός και να φεύγει όταν ο δυνατός ήταν πάρα πολύ αδύναμος για να μπορεί να προσβάλλει τον αδύναμο.
Σ'ένα τέτοιο σύμπαν τυχαιοτήτων,πως μπορεί όσο το δυνατόν απρόσκοπτα να πραγματωθεί αυτό που είμαστε,ήταν παραπάνω η ερώτηση βάσει των κατά σειρά τυχαιοτήτων που έφεραν τον έναν κοντά στον άλλον.Εδώ όμως τώρα-και με αφορμή μια ακόμη απιστία του Τόμας στο νέο τους περιβάλλον στη Ζυρίχη-η Τερέζα,κι όχι ο Τόμας που συνταράχθηκε απο την αποκάλυψη τόσων τυχαιοτήτων,βλέπει στο ασυμβίβαστο των είναι τους το λάθος:Οχι στη τύχη στην οποία ευκόλως θα μπορούσε να ετυμηγορηθεί η κατηγορία.Η αδύναμη Τερέζα θα μπορούσε εξαρχής,στις πρώτες του απιστίες,να τον απομακρύνει.Και απομακρύνθηκε απ'αυτόν επιστρέφοντας στην Πράγα μόνη της με τον Τόμας να γυρίζει πίσω εξαιτίας της
Εξαιτίας της είχε αλλάξει μοίρα.Τώρα,δεν ήταν πια εκείνος που ήταν υπεύθυνος γι'αυτήν,απο εδώ κι εμπρός εκείνη ήταν υπεύθυνη για εκείνον.Αυτή η ευθύνη της φαινόταν ότι ξεπερνούσε τις δυνάμεις της.
Η κυριαρχία προϋποθέτει πολλά κιλά δύναμης...
Τόμας,δεν αντέχω άλλο.Ξέρω πως δεν έχω το δικαίωμα να παραπονιέμαι.Απο τότε που εξαιτίας μου γύρισες στην Πράγα,απαγόρευσα στον εαυτό μου να ζηλεύει.Δεν θέλω να ζηλεύω,αλλά δεν μπορώ.Δεν έχω τη δύναμη.Σε παρακαλώ,βοήθησε με!
Το πιο βαρύ φορτίο μας συνθλίβει,μας κάνει να λυγίζουμε κάτω απ'αυτό,μας πιέζει στο έδαφος.Αλλά στην ερωτική ποίηση όλων των αιώνων,η γυναίκα επιθυμεί να δεχτεί το φορτίο του αντρικού κορμιού.Το πιο βαρύ φορτίο είναι λοιπόν ταυτόχρονα και η εικόνα της πιο έντονης ζωικής ολοκλήρωσης.Οσο πιο βαρύ είναι το φορτίο,όσο κοντινή στη γη είναι η ζωή μας,τόσο είναι πιο αληθινή και πιο πραγματική.
Σ'αντιστάθμισμα,η ολική απουσία του φορτίου κάνει το ανθρώπινο όν να γίνεται πιο ελαφρύ απ'τον άνεμο,να πετάει,ν'απομακρύνεται απ'τη γη,απ'το γήινο είναι,να μην είναι παρά μόνο κατά το ήμισυ αληθινό και οι κινήσεις του να είναι εξίσου ελεύθερες όσο και χωρίς σημασία.
Λοιπόν,τι να διαλέξει κανείς?Το βάρος ή την ελαφρότητα?Τι είναι θετικό,το βάρος ή η ελαφρότητα?Ο Παρμενίδης απαντούσε:το ελαφρύ είναι θετικό,το βαρύ είναι αρνητικό.
...Η εσωτερική προστακτική είναι πιο δυνατή...Το να είσαι χειρούργος[Τόμας],σημαίνει ν'ανοίγεις την επιφάνεια των πραγμάτων και να κοιτάζεις αυτό που κρύβεται μέσα.Ηταν αυτή ίσως η επιθυμία που παρακίνησε τον Τόμας να πάει να δει τι υπήρχε απο την άλλη πλευρά,πέραν του ''πρέπει''.Με άλλα λόγια:τι απομένει απ'τη ζωή,όταν ο άνθρωπος έχει απαλλαγεί απ'όλα όσα μέχρι εδώ θεωρούσε αποστολή του.
Η άλλη πλευρά για τον Τόμας είναι η μετεγκατάσταση με την Τερέζα σε μια επαρχία μετά την επιστροφή του στη Πράγα κι η επαγγελματική του ενασχόληση ως απλός καθαριστής τζαμιών.
Η άλλη πλευρά για την Τερέζα,είναι το να μη ζηλεύει-όχι γιατί δεν θέλει-αλλά γιατί επιστρέφοντας σ'αυτήν ο Τόμας νιώθει η ίδια το βάρος της ευθύνης για τις επιλογές του Τόμας:Η ''ελαφρότητα''του να μην είναι η Τερέζα κατά ολοκληρίαν σε αληθινή αντιστοιχία με αυτό που είναι-κι άρα που μπορεί-δεν επιφέρει ελευθερία στις κινήσεις της,κι ούτε,ακόμη χειρότερα,λαμβάνει ασήμαντα και χωρίς συνακόλουθες συνέπειες την ελαφρότητα της απαλλαγής απο την εσώτερη προστακτική της.
Η αντίφαση βαρύ-ελαφρύ είναι η πιο μυστηριώδης κι η πιο διφορούμενη απ'όλες τις αντιφάσεις.
Οπως ακριβώς αντιφάσκουν μεταξύ τους οι ποικιλόχρωμες ανθρώπινες υπάρξεις διαφορετικών αποχρώσεων και διαβαθμίσεων.Την ίδια ανάλαφρη απαλλαγή απο το επάγγελμα του χειρούργου που ανακάλυψε ο Τόμας ακολουθώντας την εργασία του καθαριστή τζαμιών,ανάλαφρη με την έννοια ότι οι σκοτούρες της εργασίας τελειώναν με τη λήξη της εργασίας,χωρίς να τις κουβαλά στο σπίτι -όπως στην ιατρική-,την ίδια απαλλαγή βρήκε απο τις μη δεσμευτικές σχέσεις του με το γυναικείο φύλλο στη σχέση του με τη Τερέζα.Οπότε ισχύει το:
Δεν μπορεί κανείς ποτέ να ξέρει αυτό που πρέπει να θέλει,γιατί έχουμε μόνο μια ζωή και δεν μπορούμε ούτε να τη συγκρίνουμε με προηγούμενες ζωές?Δεν υπάρχει κανένας τρόπος για να εξακριβωθεί ποιά απόφαση είναι καλή γιατί δεν υπάρχει κανένα μέτρο σύγκρισης?Το να μη μπορείς να ζήσεις παρά μόνο μια ζωή,είναι σα να μη τη ζεις καθόλου?
Η υποταγή θέλει πολλά κιλά δύναμης,με τη προϋπόθεση ότι είσαι αρκετά δυνατός ώστε πάντοτε να μην έχεις την ανάγκη προσκόλλησης κι εξάρτησης.
Η περιπέτεια του Τόμας με την Τερέζα είχε αρχίσει εκεί ακριβώς όπου τελείωναν οι περιπέτειες του με τις άλλες γυναίκες.Παιζόταν στην άλλη μεριά της προστακτικής που τον ωθούσε στην κατάκτηση των γυναικών.Στην Τερέζα δεν έψαχνε ν'αποκαλύψει τίποτα.Την είχε βρει ακάλυπτη.
Κι η αλληλοϋποταγή,σαν το τανγκό,θέλει δυο:
Φαντάζεται ότι ζει σ'ένα κόσμο ιδανικό με τη γυναίκα του ονείρου του.Και να που η Τερέζα περνάεικάτω απ'τα ανοιχτά παράθυρα.Είναι μόνη,σταματάει στο πεζοδρόμιο και του στέλνει απο μακριά ένα βλέμμα απέραντα θλιμμένο.Κι αυτός δεν μπορεί να υποφέρει τούτο το βλέμμα.Ακόμα μια φορά,νιώθει μέσα στην ίδια του την καρδιά τον πόνο της Τερέζας!Ακόμα μια φορά γίνεται λεία της συμπόνοιας
Σκεφτόταν ότι σ'ολόκληρη τη ζωή της είχε κάνει κατάχρηση της ίδιας της αδυναμίας της εναντίον του Τόμας.Ολοι έχουμε την τάση να βλέπουμε έναν ένοχο στη δύναμη,κι ένα αθώο θύμα στην αδυναμία.Τώρα,όμως,η Τερέζα το συνειδητοποιούσε:στη περίπτωση τους ήταν το αντίθετο!Η αδυναμία της Τερέζας ήταν μια αδυναμία επιθετική που τον υποχρέωνε κάθε φορά να συνθηκολογεί,ως τη στιγμή που είχε πάψει πια να είναι δυνατός κι είχε μεταμορφωθεί σ'ένα λαγό στην αγκαλιά της.
-Τερέζα,δεν έχεις καταλάβει ότι είμαι ευτυχισμένος εδώ?
-Η αποστολή σου ήταν να εγχειρίζεις!
-Η αποστολή,Τερέζα,είναι μια ηλίθια λέξη.Δεν έχω αποστολή.Κανένας δεν έχει αποστολή.Κι είναι μια τεράστια ανακούφιση να διαπιστώνει κανείς πως είναι ελεύθερος,πως δεν έχει αποστολή.
ή αλλιώς:πως δεν έχει τη δυνατότητα της επιλογής μόνο μεταξύ αυτού που είναι-και το αντίστοιχο βαρος που φέρει η ευθύνη που ανάγεται στο να μην κάνεις αυτό που δεν σου πρέπει.Απέναντι όμως στην''ανελευθερία''της επιλογής του να πραγματώνεις αβίαστα αυτό που είσαι,η ''ελευθερία'' του να το αποφεύγεις μη μπορώντας να σηκώσεις το φορτίο:Και πάλι αυτή η απόδραση ετεροκαθορίζεται απο αυτό που μπορείς αλλά δεν το θέλεις.
Οτι μπορείς ν'αναπαράγεις μπορείς θεληματικά και να το αρνηθείς.Εαν είναι έτσι,κι αυτό που δεν μπορείς πως αποτολμάς να το αρνηθείς,βάζοντας το στην ίδια ζυγαριά?Μάλλον λέγοντας,όπως ο Σαρτρ:
Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να μην είναι αυτό που είναι...
Παρμενίδης[Περί φύσεως]:Το ίδιο καθώς μένει στον εαυτό του στον
εαυτό του βρίσκεται
...υπάρχει δε χωρίς στερήσεις,διαφορετικά θα ήθελε τα πάντα
Οι''μικροδαπάνες''-πελατειακές σχέσεις-προνόμια που απο τη στιγμή που δίνονται σε όσους πιέζουν με τη ψήφο τους θα πρέπει να δοθούν και σε όσους υπόλοιπους πιέσουν,ώστε να είναι''όλοι''ευχαριστημένοι[πράγμα που δεν είναι δυνατόν να συμβεί σε καμιά κοινωνία,καθώς πάντα σε κάθε κοινωνία θα υπάρχουν άνθρωποι που τις ''συμβασιοποιημένες οφειλές'' τους προς τη κοινωνία τις εξοφλούν αποκλειστικά και μόνο με τις δικές τους ικανότητες και τον μόχθο τους-κοινώς,δεν καταδέχονται να εκβιάζουν,λόγω αξιοπρέπειας,αυτά που μπορούν να κερδίσουν απο μόνοι τους].Γνωρίζοντας το αυτό οι πολιτικοί,σε ένα σύστημα κοινοβουλευτικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας,που είναι το κατεξοχήν πολίτευμα συνδυασμού όλων των στοιχείων,θεωρούν ότι οι ψηφοθηρικά κατατμημένες παροχές σε όσους ομαδοποιημένα τις απαιτούν,στο σύνολο τους δεν θα επιφέρουν ζημιογόνες συνέπειες στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο που μαζί με τις πάντα φωνασκούντες διαμαρτυρόμενους αποτελεί το όλον.
