http://www.scribd.com/doc/277860751/%CE%96%CE%B1%CE%BD-%CE%9C%CF%80%CE%BF%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B3%CE%B9%CE%AC%CF%81-%CE%9F%CE%B9-%CE%BC%CE%AC%CE%B6%CE%B5%CF%82
Συνοπτικά ο Μπωντριγιάρ ισχυρίζεται:Τα μέσα γεννούν ένα κόσμο προσομειώσεων,ο οποίος είναι απρόσβλητος απο την ορθολογική κριτική.Τα μέσα συνιστούν μια υπερβολή της πληροφόρησης[παρότι η διερεύνηση-ανασκάλεμα των αιτιών,που είναι ο στόχος κάθε μέσου που κοινωνεί σ'ένα ευρύ κοινό πληροφορίες και γεγονότα,είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την''ελευθερία εκλογής''-αποφατικής ή απορρίπτουσας πίστης στα μηνύματα που εκπέπονται],αποκλείοντας την απόκριση του αποδέκτη.Αυτή η προσομοιωμένη πραγματικότητα είναι ανεδαφική.Λειτουργεί έξω απο τη λογική της αντιπροσώπευσης.Αλλά οι μάζες βρίσκουν τον τρόπο να την ανατρέψουν,με την στρατηγική της σιωπής ή της παθητικότητας.Υιοθετώντας οι μάζες τις προσομοιώσεις των μέσων κι αποτυγχάνοντας ν'αποκριθούν,υπονομεύουν τον κώδικα.
Γραμμένο το 1985,και με την ασφάλεια του χρόνου που έχει μεσολαβήσει έκτοτε,μπορούμε να θέσουμε ερωτήματα,όπως:τα πράγματα απο τότε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης εξελίχθηκαν έτσι όπως περιγράφονται απ'τον Μπωντριγιάρ,μπορούμε να δούμε κάποια ποιοτική διαφορά που υπονομεύει αυτές τις διαπιστώσεις;Μια ποιοτική διαφορά έχει γίνει ήδη απο τότε,κι ο Μπωντριγιάρ την περιγράφει ως''προηγούμενη φάση του συστήματος'':τα μέσα προβάλλουν ως επιχείρημα τη μεγιστοποίηση της συμμετοχής και της ομιλίας όσο το δυνατόν περισσότερων,δυνάμει δηλαδή του κάθε έναν-ανώνυμου-απο εμάς μετά των εμπειριών του,όπου η προσωπική εμπειρία-ιστορία του κάθε ανώνυμου που προβάλλεται στα μέσα,δεν σημαίνει κι ότι η πλάνη που πολλές φορές εμπεριέχεται στην προσωπική εμπειρία,δεν είναι δυνατόν να ξεγελάσει ακόμη και τους φορείς των μέσων,που κι αυτοί διέπονται απο τους ίδιους''νόμους''της ανθρώπινης φύσης.Σχηματίζουμε παραστάσεις,για να παραφράσω ελαφρά λίγο τον Σπινόζα,για ότι είναι προτιμότερο κοινό σε μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κατηγορία όντων.
Τίθεται προς το τέλος η διερώτηση απ'τον Μπωντριγιάρ:Είναι τα μέσα που γοητεύουν τις μάζες,ή είναι οι μάζες που εκτρέπουν τα μέσα;-Με αυτήν την ερώτηση,ο Μπωντριγιάρ φαίνεται να τελεολογεί:Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνονται και τα δυο,αναλόγως της αλληλεπίδρασης,αφού έχει πάρει ως δεδομένο ότι τα μέσα στην αρχική τους φάση και λειτουργία,χειραγωγήσαν-καθοδηγήσαν τις μάζες προκαταβάλλοντας εξ υπαρχής την ερμηνεία που μπορούσε να δοθεί απο αυτές.Απο τη στιγμή που οι μάζες νιώσανε ότι δεν αντιπροσωπεύονται στην ολότητα τους κι άρα τεράστιο τμήμα τους μένει ανυπόκριτο για τα μέσα,η σιωπή κι η παθητικότητα τους μόνο ως ασύνειδη δεν μπορεί να εκληφθεί.
Εχουμε κατακτήσει περισσότερη διαφάνεια στη πληροφόρηση και στην επικοινωνία;Κι αν ναι,μπορούμε να δούμε,εξ'αυτών,κάποια αλλαγή στάσης των μαζών;Κι αν ναι,αυτή δεν θα έπρεπε να έχει επηρρεάσει-υπό τη μορφή της ενδόρρηξης''απο τα κάτω''- και τα παραδοσιακά μέσα που εξακολουθούν να λειτουργούν παράλληλα,στη σημερινή εποχή,με το ιντερνετικό''εξατομικευμένο σύμπαν''[με το οποίο επίσης αλληλεπιδρούν τα παραδοσιακά σήμερα μέσα];Η σιωπή που συνιστά ο Μπωντριγιάρ στις μάζες απέναντι στα μη αντιπροσωπευτικά των μαζών μέσα,και που σήμερα λόγω σόσιαλ μίντια είναι η τελείως αντίθετη ακολουθούμενη ροπή απ'ότι μας προέτρεπε τότε,μήπως είναι και πάλι,όπως τη δεκαετία του '80,μια ενδόμυχη-συνειδητότατη μορφή παθητικότητας-αντιδραστικότητας,διαμέσου μιας γοητευτικής στη θεωρία διασυνδεδεμένης διαδραστικότητας όλων,απέναντι στη παγιωμένη άποψη περί εικονικής πραγματικότητας που έχουν συμφέρον τα μέσα να μας παρουσιάζουν;
Ας πάρουμε με τη σειρά τις σκέψεις του Μπωντριγιάρ:
Αυτό που χαρακτηρίζει τα μαζικά μέσα είναι ότι αντιτίθενται στη μεσολάβηση,είναι αμετάβατα,κατασκευάζουν τη μη-επικοινωνία-επικοινωνία σαν μια μορφή ανταλλαγής,σαν αμοιβαίο χώρο λόγου κι απάντησης,κι όχι μια απλή λήψη πληροφοριών.Η πραγματική αφαίρεση των μέσων καθιστά αδύνατη κάθε διαδικασία ανταλλαγής,απαγορεύοντας την απόκριση,καθώς την ενσωματώνει την προσομείωση της απάντησης στη διαδικασία μετάδοσης πληροφοριών μονομερειακής υφής,ίδιας με την μορφή που παίρνει η εξουσία κι η οποία καθιστά εφικτό τον κοινωνικό έλεγχο μέσω των μέσων.
...Σήμερα όλα αυτά έχουν αλλάξει.Δεν πρόκειται να ερμηνεύσω με τον ίδιο τρόπο την αναγκαστική σιωπή των μαζών στα μαζικά μέσα.Δεν πρόκειται πλέον να δω σε αυτή σημάδια παθητικότητας κι αλλοτρίωσης,αλλά αντιθέτως,μια αυθεντική στρατηγική,μια αυθεντική απόκριση με τη μορφή πρόκλησης.
...Θα πάρω το παράδειγμα των δημοσκοπήσεων,που είναι κι οι ίδιες ένα μαζικό μέσο.
...Η αφθονία της δημοσιότητας,των δημοσκοπήσεων,όλων των μέσων και της πληροφόρησης γενικότερα,θα ήταν δραματική αν είμασταν βέβαιοι ότι υπάρχει σε αντίθεση με μια αυθεντική ανθρώπινη φύση,μια αυθεντική ουσία του κοινωνικού,με τις ανάγκες του,τη θέληση του,τις αξίες του,τις τελεολογίες του.Ως προς αυτά θα εγείρουμε το πρόβλημα της ριζοσπαστικής τους αλλοτρίωσης.Κι ακριβώς σε αυτήν την μορφή είναι που εκφράζονται οι παραδοσιακές κριτικές.
Η αβεβαιότητα του αν χειραγωγούν ή όχι οι δημοσκοπήσεις,δεν θ'αποκαλυφθεί ποτέ τελείως.
Αυτό προκύπτει απο την ύπαρξη μιας σύνθεσης,ενός μίγματος δυο ετερογενών συστημάτων,των οποίων τα στοιχεία δεν μπορούν να μεταφερθούν το ένα στο άλλο.Ενα επιχειρησιακό σύστημα που είναι στατιστικό,βασισμένο στις πληροφορίες και σημειολογικό,προβάλλεται σ'ένα σύστημα παραδοσιακών αξιών,σ'ένα σύστημα αντιπροσώπευσης,θέλησης και γνώμης.Αυτό το κολάζ,αυτή η συμπαιγνία ανάμεσα στα δυο,εγείρει μια αόριστη και άχρηστη πολεμική.Δεν θα συμφωνήσουμε ούτε μ'εκείνους που επαινούν την ευεργετική χρήση των μέσων,ούτε μ'εκείνους που κραυγάζουν για τη χειραγώγηση,για τον απλό λόγο ότι δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα σ'ένα σύστημα νοήματος κι ένα σύστημα προσομοίωσης.
...Η δημοσιότητα και οι δημοσκοπήσεις θα είναι ανίκανες,ακόμη κι αν εύχονται και ισχυρίζονται κάτι τέτοιο,στο ν'αλλοτριώσουν τη θέληση ή τη γνώμη κάποιου εντελώς,για το λόγο ότι δεν δρουν στο χρόνο-χώρο της θέλησης και της αντιπροσώπευσης,όπου διαμορφώνεται η κρίση.Είναι ξένα ως προς τον δημόσιο χώρο,και στην πραγματικότητα θέλουν να τον απογυμνώσουν.
...Είναι αυτή η έλλειψη σχέσης ανάμεσα στα δυο συστήματα που σήμερα μας βυθίζει σε μια κατάσταση νάρκης.Σε μια ριζοσπαστική αβεβαιότητα όσον αφορά τις επιθυμίες μας,τις επιλογές μας,τη γνώμη μας,τη θέληση μας.Αυτό είναι το πιο ξεκάθαρο αποτέλεσμα ολόκληρου του περιβάλλοντος των μέσων,της πληροφόρησης που απαιτεί απο μας απ'όλες τις πλευρές,κι η οποία είναι τόσο καλή όσο κι ένας εκβιασμός.
Ο Μπωντριγιάρ δεν μπαίνει στη διαδικασία του να κριτικάρει την αφθονία των μέσων πληροφόρησης και της δημοσιότητας[υπονοώντας σαφώς ότι όλοι-όπως προμηνυούσε ο Γουόρχολ-δικαιούνται και παίρνουν τα λεπτά που τους αφορούν,τραβώντας το ενδιαφέρον εφόσον έχουν κάτι να πουν ή να δείξουν],καθ'ότι θεωρεί αυτή την αφθονία περίπου σύμφωνη με τις ποικιλώνυμες ανάγκες,αξίες κ.λ.π. που μπορούν να ενεδρεύσουν μεταξύ του ανθρώπινου γένους[και που αφού δεν μπορούν ν'αποχωριστούν πλήρως χωρίς προσομείωση,με την έννοια του ότι μια αξία στην οποία πιστεύω,δεν είναι δυνατόν να την ασπάζομαι εγώ και μόνο εγώ πάνω στον πλανήτη και κανένας άλλος-οι''αυτόθετες'' αρχές είναι προσωπική επιλογή,που την μοιράζονται,όμως,''συμπτωματικά''και έτερες ημών προσωπικές επιλογές-αντιλήψεις.Πόσω μάλλον σε ότι αφορά τις ανάγκες,απ'τις οποίες οι βασικές κάθε ανθρώπου είναι πάγκοινες και για όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους-και στις οποίες δεν χωράει επ'ουδενί το κοινότοπο ρητό:Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός].Αρα,εκ των φυσικών δεδομένων ή αλλιώς του''πεπερασμένου''της ανθρώπινης θέασης της ανάγκης και σχηματίζουσας γνώμης βάσει αυτής,ενυπάρχει ταυτοτικά μια ανάγκη προσομείωσης των αναπόφευκτα συμφωνούντων πάνω σε κάτι,όπως και των αναπόφευκτα διαφωνούντων έναντι των πρώτων,όπως και μια τρίτη που απορρίπτει και τους δυο κι έχει μια δική της τρίτη θέαση,ή υιοθετεί εν μέρει μέρος της θέασης και των δυο μερών που διαφωνούν αναμεταξύ τους σε κάτι,κ.α. κ.α.
Και επιπλέον,λόγω αυτής της αναπόδραστης ομοφωνίας ''μερών''της κοινής γνώμης,εξίσου φυσιολογικά η δημοσκόπηση[η οποία ακριβώς διερευνεί τάσεις],τους αριθμεί στατιστικολογώντας,κατατάσσοντας τους σημειολογικά[ενιαία,αλλά με άμεσες διαχωριστικές γραμμές που τοποθετούνται απο την ερώτηση στην οποία καλούνται ν'απαντήσουν οι ερωτώμενοι,απαιτώντας πληροφόρηση απ'όλες τις πλευρές οι οποίες τίθονται στο ερώτημα-Π.χ.:ποιός είναι καταλληλότερος,απο τους δυο,για πρωθυπουργός;Απάντηση:διαλέγεις ή απορρίπτεις και τους δύο,αφήνοντας το πεδίο αδιερεύνητο για έναν με ''άγνωστα'',διαφορετικά κατ'ουσίαν χαρακτηριστικά απο τους προτεινόμενους,χαρακτηριστικά τρίτο ή τρίτους.Και γενικότερα,ακόμη κι αν η δημοσκοπική ερώτηση περιορίζει εμπρόθετα το εύρος των απαντήσεων,υπάρχει πάντα η έντεχνη ασάφεια του''δεν ξέρω,δεν απαντώ''-δεν το είχα σκεφτεί ποτέ ως τώρα].Αυτή η στατιστική καταγραφή δεν είναι ετερογενής προβολή πάνω σε παραδοσιακές αξίες και γνώμες,μόνο εφόσον υποθέσουμε ότι κάποιοι μετέωροι,άγνωμοι,αναποφάσιστοι,κάποιοι που δεν έχουν προβληματιστεί ποτέ για κάποιο ερώτημα ή ζήτημα στ'οποίο καλούνται να λάβουν θέση[παρακινούμενοι απο τον δημοσκόπο]επηρεάζονται απο το εκάστοτε κυρίαρχο ρεύμα:Τότε,επηρεάζονται μεν απο κάτι ακόμη ξένο προς αυτούς[ξένο για τον ατομικό τους,κι όχι τον δημόσιο χώρο],ενώ ο επηρεασμός τους,ακολουθώντας το ρεύμα,στοιχίζεται πίσω απο τον χρόνο[η κυρίαρχη,την δεδομένη ή κι εμπεδωμένη απο πριν στον παρόντα χρόνο,άποψη,ή η δημοφιλής αιρετική άποψη που κάλλιστα μπορεί να είναι ακόμη και παλαιότερη της εμπεδωμένης άποψης,ή φυσικά καινούρια,επανεμφανιζόμενη παραλλαγμένα] και των χώρο[μιας χώρας,ενός έθνους,ενός κλάδου,μιας μειονότητας,ή της άποψης κάποιων γι'αυτή την μειονότητα με την οποία μοιράζονται τον ίδιο χώρο]άλλων θεάσεων.
Το σύστημα νοήματος,που αντιπαρατίθεται ως κάτι τελείως διαφορετικό έναντι της προσομείωσης,είναι η παραστατική συνάφεια σχέσης ορθολογικών γνωμών που βασίζονται στη γνώση,της οποίας η επιβεβαίωση ή αναθεώρηση ή διαπλάτυνση βασίζονται στην αναγκαιότητα στατιστικοποίησης-σημειολογίας,προς επιβεβαίωση ή διάψευση,των συστημάτων νόησης.Η προσομείωση έρχεται έπειτα ως αιτιοκρατικό αποτέλεσμα συμμείξεων όπου τονίζονται οι διαχωρισμοί-έστω και τεχνητοί.Κι αφού η όποια επιβεβαίωση ή διάψευση έρχεται συν των χρόνω,βάσει προσωπικών εμπειριών που οδηγούν σε εκτιμήσεις και γνώμες-τις οποίες εξετάζουν οι δημοσκοπήσεις],η δημοσκόπηση δεν μπορεί να δράσει στον χρόνο-χώρο της θέλησης και της αντιπροσώπευσης στον οποίο διαμορφώνεται η κρίση,μόνο όταν αυτή δεν έχει προλάβει να διαμορφωθεί,αλλά εντούτοις η δημοσκόπηση κινείται να την αποτυπώσει εν τη γενέσει της[κι αυτή η γρήγορη αποτύπωση,διορθώνεται μελλοντικά με επαναφορά του διερευνούμενου,λόγω αφθονίας].Αλλά ακόμη και στον προσωπικό χρόνο-χώρο της θέλησης που διαμορφώνει κρίση[ξεπερνώντας την αντίφαση του Μπωντριγιάρ:η βούληση καμώνεται πως είναι ελεύθερη να επιλέξει,όπως με το παράδειγμα του Σπινόζα με το βρέφος που πιστεύει ότι ζητεί...ελεύθερα το γάλα του-και κατά τον ίδιο τρόπο που οι δημοσκοπήσεις μπορούν να κατηγοριοποιήσουν γνώμες και θελήσεις,''αλλοτριώνοντας'' τες],ενυπάρχει χώρος για ενθυλάκωση ετερογενών επιρροών.
Ετερογένεια,λοιπόν,μπορούμε να βρούμε στις κακοχωμένες επιρροές συμβολικής ανταλλαγής του μιμητισμού-ένας λόγος χωρίς απόκριση μέσω επικοινωνούσας λήψης πληροφοριών.Η μίμηση[σαν την εξουσία] ανήκει σ'εκείνους που παίρνουν χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν κάτι μη ομοιογενές.Ο μιμητισμός είναι μια ατελής αντιγραφή αντιλήψεων αλλά και μεθόδων που στο πρακτικό τους πεδίο κι εφαρμογή εμπραγματώνουν αυτές τις αντιλήψεις,θέλγοντας αλλότριες μονάδες,που ακριβώς λόγω της μη πρωτοπορίας τους[η οποία πρωτοπορία είναι μιας μορφής...μονοπώλιο]στη διάδοση κυρίαρχων ρευμάτων,είναι επιρρεπείς στο ν'ακολουθούν την''εποχή''.Ο στείρος μιμητισμός που δεν προεκτείνει αυτό που του εισέρχεται,αποδομώντας επιμέρους τμήματα[τα οποία κάλλιστα μπορούν να οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση με τα κύρια τμήματα του όποιου ρεύματος,αλλά απο άλλο δρόμο,ο οποίος άλλος δρόμος μπορεί και να οδηγεί στη μέση δυνατή απόσταση της κύριας κατεύθυνσης,δεικνύοντας ότι παρακάτω υπάρχει αδιέξοδο],χωνεύοντας κάποια άλλα σαν παραδεκτά και αυτονόητα,κοινώς δεχόμενος την όποια μορφή,αναδιατάσσοντας όμως το περιεχόμενο της,μπορεί να ενσταλάξει απο τη βοή της εποχής αυτό που μπορούμε να καταλάβουμε:Εαν θέλεις ν'ακούσεις τον συνάνθρωπο σου,μην αδιαφορείς για το άκουσμα της εποχής.Δεν γνωρίζουμε τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τις μεγάλες ιδέες[κι ένα ρεύμα μιας εποχής,μπορεί να περικλείει τέτοιες ιδέες,αφού σχετικοποιεί μεγάλα-κοινότερα πλαίσια αναφοράς],ακριβώς γιατί ότι επιχειρεί να είναι ''όλον'',είναι μεγάλο κι ο άνθρωπος απο μόνος του πολύ μικρός.Αρα,απ'την ετερογένεια του μιμητισμού μπορούμε να εξομειώσουμε ομόρριζες αντιλήψεις,δεχόμενοι ότι ο κάθε άνθρωπος είναι πολύ μικρός απο μόνος του για να είναι μοναδικός-ούτε και μπορεί εύκολα ο καθείς να είναι ανταγωνιστικά αμοιβαίος-,ώστε να δρα αυτόνομα στο χρόνο και τον χώρο της θέλησης του και να διαμορφώσει μια μοναδικότητα κρίσης αρκούντως ''αντιπροσωπευτική''του εαυτού του και μόνο αυτού.Εξ'ου κι η σιωπή απέναντι στα μαζικά μέσα και τις δημοσκοπήσεις.
ΥΠΕΡΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Στη προσπάθεια τους τα μέσα να καταγράψουν όσο το δυνατόν''αντιπροσωπευτικότερες'' τάσεις επιθυμιών,γνωμών κ.λ.π.,αναγκαστικά τα μέσα μας μπουκώνουν στη πληροφορία,έτσι ώστε ν'αποτυπώσουν τη δράση του χρόνου-χώρου της θέλησης:
Η κατάσταση δεν μας επιτρέπει πλέον ν'απομονώνουμε την πραγματικότητα ή την ανθρώπινη φύση σαν μια θεμελιώδη μεταβλητή.Ετσι το αποτέλεσμα είναι να μη δίνουμε οποιαδήποτε πρόσθετη πληροφορία ή να ρίχνουμε κάποιο φως στην πραγματικότητα,αλλά αντιθέτως,επειδή ποτέ στο μέλλον δεν θα είμαστε ικανοί να διαχωρίσουμε την πραγματικότητα απο τη στατιστική,προσομοιωτική προβολή της στα μέσα,θα υπάρχει μια κατάσταση εκκρεμότητας κι οριστικής αβεβαιότητας για το τι είναι η πραγματικότητα.
Και το επαναλαμβάνω:εδώ το ζήτημα είναι η ύπαρξη εντελώς καινούριων χώρων αβεβαιότητας,που δεν προέρχονται απο την έλλειψη πληροφόρησης,αλλά απ'αυτή την ίδια την πληροφόρηση,κι ακόμη απο ένα περίσσευμα πληροφόρησης.Είναι η ίδια η πληροφόρηση που παράγει την αβεβαιότητα,όχι σαν τη παραδοσιακή που μπορούμε να βρούμε μια λύση,είναι αθεράπευτη.
Καταρχήν,ακριβώς γιατί η ανθρώπινη φύση γενικότερα-ευρύτερα απεχθάνεται την μεταβλητότητα και την αλλαγή,αλλά αντιθέτως προτιμά τη σταθερότητα σχημάτων,γνωμών και τρόπων ζωής[επιζητούμενο διακύβευμα π.χ. της οικονομίας-η οποία στην εποχή μας προσομοιώνει αριθμούς και δείκτες αναφοράς,χωρίς όμως ν'αποκρύπτει το απο κάτω των αριθμών,καθώς οι ποικιλίες δεικτών επιτρέπουν να δούμε π.χ. πόση ανάπτυξη έχουμε,ταυτόχρονα όμως διακρίνει πόσα άτομα επωφελούνται απ'αυτήν βάσει μισθού ή πόσα δεν εργάζονται καθόλου-είναι η σταθερότητα],έχουμε μιαν εγγενή τάση αμφιρρέπειας απέναντι σε ότι μεταβάλλει,κι όχι απαραίτητα μόνο σε ότι θεμελιακά αναχωροταξεί:Δεν το αποδεχόμαστε εύκολα[ακόμη κι αν όντως συμβαίνει-διεργάζεται],ακριβώς γιατί η εξέλιξη του,σαν κάτι άγνωστο κι αβέβαιο,μας φοβίζει.Για να το αντιμετωπίσουμε,συνήθως,το...προσομοιώνουμε στις ενστάσεις που έχουμε έναντι του,με αποτέλεσμα να καλλιεργείται έτσι ένα προκαθορισμένα σπαρμένο έδαφος,στ'οποίο νομίζουμε-στα όρια της βεβαιότητας-ότι θα βγάλει ''κακούς''καρπούς.Ολο αυτό είναι μια μορφή πρόσθετης πληροφόρησης,αθροιζόμενη σε ότι ήδη ξέραμε/ξέρουμε,που κλονίζει τις βεβαιότητες μας.
Αυτή είναι η μοίρα μας:υποκείμεθα στις δημοσκοπήσεις,στη πληροφόρηση,στη δημοσιότητα,στη στατιστική.Σταθερά αντιμέτωποι με την προκαταβολική στατιστική επαλήθευση της συμπεριφοράς μας,απορροφημένοι απ'αυτή τη μόνιμη διάθλαση και των πλέον ελάχιστων κινήσεων μας,δεν αντιμετωπίζουμε πλέον τη θέληση μας.Ούτε καν αλλοτριωνόμαστε πλέον,αφού για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειάζεται το υποκείμενο να χωριστεί απο τον εαυτό του,ν'αντιμετωπίσει το άλλο,να γίνει αντιφατικό.Σήμερα,όπου δεν υπάρχει άλλο,η σκηνή του άλλου,όπως εκείνη της πολιτικής και της κοινωνίας,έχει εξαφανιστεί.Κάθε άτομο υποχρεώνεται παρά τη θέληση του να μπει στην αδιαίρετη συνοχή της στατιστικής.Υπάρχει σ'αυτήν την κατάσταση μια οριστική απορρόφηση μέσα στη διαφάνεια των υπολογιστών,που είναι κάτι χειρότερο απο την αλλοτρίωση.
Κάτι παραπάνω απ'αυτό που ήδη''ξέρουμε'',ότι μας προκαλεί στο να εντρυφήσουμε,αφήνει μια γεύση ξεκάθαρου υπαινιγμού:Είμαστε ήδη...αλλοτριωμένοι,μη γνωρίζοντας τις εκδοχές ενός άλλου εαυτού μας,πολυπλοκότερου[και στο πολυπλοκότερο υπάρχει πάντα ο''κίνδυνος'',λόγω των αντικρουόμενων διακλαδώσεων της αντίφασης-παρέκβασης]κι άρα το σύνολο των άλλων εαυτών που όλοι μαζί συναποτελούν μια κοινωνία.Κι ο κάθε άνθρωπος είναι υποχρεωμένος-εφόσον δεν είναι ναυαγός σε ερημονήσι-να εντάσσεται στο σύνολο.Κι ο κάθε άνθρωπος κατά μόνας,συνήθως προκαταβάλλεται εκ των έσω του να επαληθεύει τις απόψεις,τις αξίες και τις πράξεις που αποτελούν το υπόβαθρο αυτών των αξιών του,''αντιμετωπίζοντας'' τον άλλο,γενικώς το άλλο,χωρίς ν'αποχωριστεί επ'ουδενί τον εαυτό του.Και συνηθέστερα αυτή η υποχρέωση αντιπαράθεσης δεν γίνεται με οικεία βούληση του υποκειμένου,αλλά υποχρεωτικά,τυχαία,λόγω περίστασης,με την πρόκληση/πρόκληση κάποιου έτερου.
Απο τη μία ο Μπωντριγιάρ επικρίνει τη μη αντιπροσωπευτικότητα των προκαταβολικά επαληθευμένων στατιστικών,απ'την άλλη διαπιστώνει ότι ακριβώς η προσπάθεια για περισσότερη εξατομικευμένη αποτύπωση τάσεων,αναγκών κ.λ.π.,καταλήγει στο άτομο που δεν έχει χρόνο για να υποδυθεί τον εαυτό του,εξαιτίας της αυτοηδονοβλεψίας που διυλίζει τον κώνωπα του[κι απο τις βασικές ανάγκες του ανθρώπινου είδους που προσομειώνονται ευκόλως αντιπροσωπευτικά,η λογική εξέλιξη της λειτουργίας των μαζικών μέσων είναι να πάνε στην ανίχνευση των ελάχιστων αναγκών].Αντίφαση;
Ναι,εαν δεχθούμε ότι το άτομο εξαναγκάζεται για μια τέτοια διαδικασία λεπτομεροσχολαστικής ενδοσκόπησης για την οποία δεν χρειάζεται να ξέρει,ή δεν έχει ανάγκη ούτε και λόγο-λόγω της χρησιμότητας που αποφέρει-να ξέρει.Ή μη κάνοντας τη διάκριση μεταξύ της συνεχούς ανατροφοδοτούμενης προσπάθειας,απο τα μέσα και τις δημοσκοπήσεις,ανεύρεσης των ελάχιστων αναγκών και της μη έλλειψης ελεύθερου χρόνου που απαιτείται για να χωνευτούν όλες αυτές οι μικροσκοπικές πληροφορίες[οι οποίες όμως δεν εξετάζονται μια κι έξω,αλλά συχνά επανέρχονται ανασυστανόμενες με νέα δεδομένα που τροφοδοτούνται απο προηγούμενες διερευνήσεις,πολλές απ'τις οποίες μελλοντικά,φυσικά και διαψεύδονται-ο ακατάπαυστος πρόωρος υπολογισμός μπορεί ν'αντιμετωπιστεί με αναμονή]
Υπάρχει μια αισχρότητα στη λειτουργία και τη πανταχού παρουσία των δημοσκοπήσεων και της δημοσιότητας.Οχι γιατί μπορεί να προδίδουν το μυστικό μιας γνώμης,τον αποκρυφισμό της θέλησης ή γιατί μπορεί να παραβιάζουν κάποιον άγραφο νόμο της ανθρώπινης ύπαρξης,αλλά γιατί επιδεικνύουν αυτό το πλεόνασμα του κοινωνικού,αυτό το είδος της συνεχούς ηδονοβλεψίας της ομάδας εν σχέσει με τον εαυτό της:πρέπει κάθε στιγμή να ξέρουν τι θέλει,να ξέρουν τι σκέπτεται,να είναι ενημερωμένες για τις ελάχιστες ανάγκες της,τους ελάχιστους φόβους της,να βλέπει τον εαυτό της συνεχώς στη βιντεοθόνη των στατιστικών,να παρατηρεί σταθερά το δικό της θερμομετρικό διάγραμμα,όλα αυτά σαν μια μορφή υποχονδριακής τρέλας.
Το κοινωνικό καταντά να κατακτηθεί απο τον εαυτό του.Μέσω αυτής της επανάδρασης,αυτού του ακατάπαυστου πρόωρου υπολογισμού,το κοινωνικό χάνει την ίδια του τη σκηνή.Δεν υποδύεται πια τον εαυτό του.Δεν έχει πια χρόνο να υποδυθεί τον εαυτό του.Δεν καταλαμβάνει πια έναν συγκεκριμένο χώρο,δημόσιο ή πολιτικό.Συγχέεται με τη δική του οθόνη ελέγχου.Υπερπληροφορημένο,επιδεικνύει αυξητική τάση προς τη παχυσαρκία.
Δεν υποδύεται τον εαυτό του...Αρα,δεν παραδεχόμαστε ότι υπάρχουν κι άλλες εκδοχές[αναγκών,φόβων,κ.λ.π.]που είναι προς επιλογή ατομικού ρόλου;Κι αυτή η βιντεοθόνη των στατιστικών που παρατηρεί σταθερά το θερμομετρικό της διάγραμμα,πόσο ''αφύσικη''σχέση έχει με τις υποστάσεις της ψυχικής προσωπικότητας που αναμόχλευε ο Φρόυντ;Αλλο βέβαια η αυτοπαρατήρηση του εαυτού μας απο τον εαυτό μας,κι άλλο η παρατήρηση του απο κάτι ξένο προς εμάς,που γίνεται δημόσια και για όλους.Ομως:Κάθε τι το οποίο έχει απωθηθεί,για το εγώ αποτελεί ένα τόπο ξένο,ο οποίος βρίσκεται βαθιά μέσα του,όπως ακριβώς συμβαίνει με την πραγματικότητα...
Με το Εγώ συμβαίνουν τρομερά πράγματα:πρέπει να υπηρετεί τρεις απαιτητικούς αφέντες και ταυτόχρονα να ισορροπεί τις αντίρροπες δυνάμεις τους.Κι αυτοί είναι ο εξωτερικός κόσμος,το υπερ-εγώ και το εκείνο[Περί Εγώ και Εκείνου,Φρόυντ].
ΣΙΩΠΗ[ΑΠΟΥΣΙΑ ΓΝΩΜΗΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΧΙΟΥΜΟΡ]
Η σιωπή των μαζών είναι επίσης,με μια έννοια,αισχρή.Γιατί κι οι μάζες διαμορφώνονται απ'αυτήν την άχρηστη υπερπληροφόρηση που ισχυρίζεται ότι τους διαφωτίζει,όταν το μόνο που κάνει είναι να παραγεμίζει τον αντιπροσωπευτικό χώρο και να αυτοακυρώνεται,μέσα σε μια σιωπηλή ισοδυναμία.Και δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά εναντίον αυτής της αισχρής κυκλικότητας των μαζών και της πληροφόρησης.Τα δυο φαινόμενα αλληλοτροφοδοτούνται:οι μάζες δεν έχουν γνώμη κι η πληροφόρηση δεν τους πληροφορεί.
...η ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται η πληροφόρηση αυξάνει συνεχώς το βάρος των μαζών,αλλά όχι και την αυτογνωσία τους.
Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος να δούμε τα πράγματα.Στην πραγματικότητα μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας τον δισταγμό των δημοσκοπικών αποτελεσμάτων και το ασυνείδητο χιούμορ τους,τ'οποίο μάλλον μοιάζει με εκείνο των μετεωρολόγων[π.χ. η δυνατότητα επιβεβαίωσης αντιθετικών γεγονότων ή τάσεων την ίδια στιγμή.ή έπειτα τον συνηθισμένο τρόπο που ο καθένας τις χρησιμοποιεί,διαφωνώντας με αυτές κατ'ιδίαν,ιδιαίτερα αν εξακριβώνουν την ακριβή συμπεριφορά του[κανείς δεν αποδέχεται μια ακριβή στατιστική εκτίμηση των πιθανοτήτων του].Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα της αξιοπιστίας που τις συνοδεύει.Η στατιστική,σαν μια αντικειμενική εκτίμηση πιθανοτήτων,προφανώς εξανεμίζει κάθε επιλεκτική ευκαιρία και κάθε προσωπική μοίρα.Γι'αυτό κατά βάθος κανείς μας δεν πιστεύει σ'αυτήν.
...Ετσι λοιπόν,αν κάποιος εκλάβει μ'αυτόν τον τρόπο τις δημοσκοπήσεις,μπορεί να φανταστεί ότι είναι δυνατόν να δουλέψουν για τις ίδιες τις μάζες σαν ένα παιχνίδι,θέαμα,σαν ένα μέσο εμπαιγμού τόσο του κοινωνικού όσο και του πολιτικού.Το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις κάνουν ότι μπορούν για να καταστρέψουν το πολιτικό σαν θέληση και μεσολάβηση,το πολιτικό σαν νόημα,ακριβώς μέσα απο τις επιδράσεις της προσομείωσης και της αβεβαιότητας-αυτό το γεγονός μπορεί να δώσει ευχαρίστηση μόνο στο ειρωνικό ασυνείδητο των μαζών,των οποίων ο βαθύτερος πόθος παραμένει η συμβολική δολοφονία της πολιτικής τάξης και πραγματικότητας,κι αυτή η δολοφονία παράγεται απο τις δημοσκοπήσεις με τον δικό τους τρόπο.Οι μάζες παίρνουν εκδίκηση επιτρέποντας στον εαυτό τους τη θεατρική αντιπροσώπευση της πολιτικής σκηνής.Οι άνθρωποι δημοσιοποιήθηκαν.
Και τα πέντε λεπτά δημοσιότητας που δικαιούνται όσοι μιμούνται προβεβλημένους ''πρωτοπόρους'',γυρίζουν ανάστροφα στα μούτρα αυτών που εκδικούνται τη πολιτική τάξη με σκοπό την γελοιοποίηση της:Γελοιοποιούνται κι οι ίδιοι όσοι αυτοαποκαλούνται αντιπρόσωποι της κοινωνίας.
Παρουσία καμερών και δημοσιογράφων,μια κυρία πέταξε στο μέγαρο μαξίμου μια κότα.Ακολούθησαν συνεντεύξεις της και προβολή της στα κανάλια.Συνακολούθησε ένας πυροσβέστης,περιφέροντας έναν γάιδαρο έξω απο ένα υπουργείο.Τη σκυτάλη πήραν αγρότες στην κρήτη,περιφέροντας στους δρόμους γουρουνάκια,γραμμένα πάνω τους με σπρέυ συνθήματα κατά της κυβέρνησης.Η πάγκοινη κι εκκωφαντική σιωπή της κοινωνίας απέναντι σε αυτά,εκφράζεται με την απουσία καταγγελίας περί της υπαρκτής κακοποίησης ζώων,προς χάριν της δημοσιότητας.Ο στείρος μιμητισμός εκκωφαντικής ισοδυναμίας[του οποίου το πλέον ευεπίφορο έδαφος για επεκτατική εξάπλωση είναι τα μαζικά μέσα]διατηρεί μια ψευδαίσθηση ''επιλεκτικής''ευκαιρίας[διαλέγουν τετράποδο,αυτή η είναι κι η μόνη τους ''διαφορά''] για πέντε λεπτά δημοσιότητας-κι η οποία αντιστοίχως ψευδοαντιστοιχεί σε μια αλλαγή,γιατί όχι,της μοίρας του προσώπου που προβάλλεται παίρνοντας τη πρωτοβουλία της διαμαρτυρίας δια τετράποδων αντιπροσώπων,προσδοκώντας η τάση που αυτοπροβάλλει να εξισώσει,διά της μίμησης,όλες τις αγανακτισμένες τάσεις της υπόλοιπης κοινωνίας.
Χώρος για περισσότερες ''επιλεκτικές ευκαιρίες και προσωπικές μοίρες'',που απομαζικοποιούν τη κοινωνία,δεν περισσεύει,ακριβώς γιατί πάντα[και προ των μμε]ο μιμητισμός αναμεταξύ μιας κοινωνίας έναντι της πολιτικής της τάξης που την αντιπροσωπεύει αφού εκλέγεται απ'αυτήν ώστε να προωθήσει τα ''γενικότερα''συμφέροντα της,αλληλοτροφοδοτούνται[οι κοινωνίες έχουν ψήφο κι η πολιτική τάξη ψηφοθηρεί].
Είναι,παραδόξως,σαν ένα παιχνίδι που οι δημοσκοπήσεις επανακτούν κάποιας μορφής νομιμότητα.Ενα παιχνίδι του αναποφάσιστου,της πιθανότητας.Ενα παιχνίδι της αβεβαιότητας της πολιτικής σκηνής,της εξισωτικής τελικότητας όλων των τάσεων.Ενα παιχνίδι της αλήθειας που επιδρά στην κυκλικότητα των ερωτήσεων και των απαντήσεων.
Μπορεί ίσως να δούμε την εισβολή στις ίδιες τις δημοσκοπήσεις μιας αλλόκοτης,τυχαίας διαδικασίας,ενός ειρωνικού καθρέπτη προς χρήση των μαζών[και όλοι ανήκουμε στις μάζες]μιας πολιτικής σκηνής που πιάνεται στην ίδια τη παγίδα της[αφού οι πολιτικοί είναι οι μοναδικοί που πιστεύουν στις δημοσκοπήσεις,μαζί μ'αυτούς που τις διεξάγουν προφανώς,όπως οι μόνοι που πιστεύουν στη δημοσιότητα είναι οι υπεύθυνοι της δημοσιότητας].
Εαν δεχτούμε τα αλληλοτροφοδοτούμενα φαινόμενα[κι εκφράσουμε τη θεμελιώδη αντίρρηση πάνω στο ποια μεριά είναι η πηγή που τροφοδοτεί:Η μίμηση που προϋπάρχει των μέσων,ή η προ-ύπαρξη που ενισχύεται απο τα μέσα,που με τη σειρά τους ενισχύουν την εξουσία],στη παγίδα πιάνονται κι οι μάζες,οι οποίες πιστεύοντας στη δύναμη της δημοσιότητας,κυνηγάνε αυτά τα λίγα λεπτά που τους κάνουν γνωστούς,νομιμοποιούν τις,εξεζητημένα εκζητούμενες και φυσικά δημόσια προβαλλόμενες,επιθετικής αντίδρασης δράσεις τους,και μέσα στη προσπάθεια τους να ειρωνευθούν τη πολιτική τάξη,η συνείδηση του θύματος εξελίσσεται σε ρόλο αντιπροσωπευτικά εξομειωτικού ''λειτουργού''[σαν αντιδρώντες,διεκδικούν,εκτός απο δημοσιότητα,και ρόλο ''κοινωνικού εταίρου''],έναν ρόλο όμως που οι της άλλης όχθης[οι σιωπηλές πλειοψηφίες]βλέπουν μέσα σ'αυτόν,με χαρωπό μίσος,την ειρωνεία/υποκρισία που ενεδρεύει στη λαφυραγώγηση του μαζικού θυμικού,καθώς όπου υπάρχουν λάφυρα,υπάρχουν και πειρατές.Κοινώς,υπάρχουν κι αυτοί που,παρότι δεν προσδοκούν ούτε κι επιζητούν δημοσιότητα,πιστεύουν στην αποκαλυπτική δύναμη της δημοσιότητας που παίρνουν άλλοι,εις τ'όνομα βεβαίως των σιωπηλών πλειοψηφιών,που αποκαλύπτει όμως τη κυκλικότητα της ιδιοτέλειας που γυρίζει μόνο γύρω απο τον εαυτό της και το καμαρωτό σημειωτόν γύρω απο το ιδεοπαρμένο,αλλά καλώς δήθεν εννοούμενο,συμφέρον της.
ΕΡΜΑΙΟ ΣΤΙΣ ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ-ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΗ;
Οι άνθρωποι πάντα υποτίθεται ότι επιθυμούν να συμμετέχουν στο παιχνίδι της αλήθειας,στο παιχνίδι της πληροφόρησης.Υπάρχει συμφωνία ως προς το ότι το αντικείμενο μπορεί πάντα να πείθεται απο την αλήθεια της πληροφόρησης.Είναι αδιανόητο το αντικείμενο της έρευνας,της δημοσκόπησης,να μην υιοθετεί,μιλώντας γενικότερα,την στρατηγική του υποκειμένου της ανάλυσης,του δειγματολήπτη.Μπορεί σίγουρα να υπάρχουν κάποιες δυσκολίες[π.χ. το αντικείμενο δεν καταλαβαίνει την ερώτηση,δεν το αφορά,είναι αναποφάσιστο,απαντά σαν ερωτών κι όχι σαν ερωτώμενος κ.λ.π.]αλλά γίνεται παραδεκτό ότι ο αναλυτής της δημοσκόπησης είναι σε θέση να επανορθώσει αυτό που βασικά είναι μια έλλειψη προσαρμογής στον αναλυτικό μηχανισμό.Η υπόθεση αυτή,ποτέ δεν λαμβάνει υπόψην της πως όλα τούτα,μακράν απ'το να συνιστούν ένα περιθωριακό,αρχαϊκό κατάλοιπο,είναι το αποτέλεσμα μιας επιθετικής[όχι αμυντικής]αντι-στρατηγικής απο πλευράς του αντικειμένου.Οτι εκεί υπάρχει μια κάποια αυθεντική,θετική,πιθανόν νικηφόρα στρατηγική,που το αντικείμενο αντιπαραθέτει στη στρατηγική του υποκειμένου[σ'αυτή την περίπτωση του δημοσκόπου ή οποιουδήποτε άλλου παραγωγού μηνυμάτων].
Απο τη στιγμή που ο δημοσκόπος θέτει το θέμα προς ανάλυση[ή ο παραγωγός μηνυμάτων/ειδήσεων την είδηση που κοινοποιεί],ο ερωτώμενος βρίσκεται σε παθητική θέση:καλείται να επεξεργαστεί μια πληροφορία ή δημοσκοπική ερώτηση,για την οποία ενδεχομένως δεν έχει ιδίαν αντίληψη και εμπειρία,ή οι προτεινόμενες απαντήσεις που μπαίνουν ετσιθελικά απο τη πλευρά του δημοσκόπου,δεν καλύπτουν καμιά απο τις απαντήσεις που έχει διαμορφώσει ο ερωτώμενος,κατά τη περίπτωση που έχει ιδίαν αντίληψη κι εμπειρία[κι όπου αποφεύγει ν'απαντήσει-δεν ξέρω,δεν απαντώ-είτε γιατί δεν συμφωνεί με τα εκ του δημοσκόπου προδιαθετούμενα,είτε λόγω άγνοιας].
Δυνάμεις εξαπάτησης μπορεί να ενεδρεύουνε κάλλιστα κι όταν απαντάς χωρίς ιδίαν εμπειρία και συν τω χρόνω αυτοτροφοδοτούμενη με γνώση στην απορία για ένα θέμα,για το οποίο ψάχνεις μια ερμηνεία,αλλά επηρεαζόμενος απο τη κοινή γνώμη,τον γείτονα,το περιβάλλον σου κ.λ.π.Αυτή η εξαπάτηση εμπλαισιώνει και τις δυνάμεις αφομοίωσης[αφομοιώνω κάτι που έχω συνηθίσει ν'ακούω απο άλλους,και που απλώς το''εμπλουτίζω''πάνω στην ίδια φόρμα που εκκινεί απο πανομοιότυπες προκαταλήψεις ή ακόμη και τα ''καλώς εννοούμενα'' ατομικά μου συμφέροντα].Υπάρχει μόνο μια πρόσκαιρη''εκδίκηση'',ακόμη και στην''ενσυνείδητη''τακτική της προστασίας απο τον ''μεγάλο αδελφό''που ξεψαχνίζει τα εσώτερα πεδία μας:Οι αναδιατεταγμένες κι αναδιατυπωμένες ερωτήσεις-έρευνες επιστρέφουν,έστω κι αν αρχικά παρεκκλίνουν του δηλούμενου σκοπού τους,τροφοδοτώντας ενισχυτικά την...επιπλέον πληροφόρηση που διερευνά επανερχόμενα αυτό που...παροδικά κρύβεται[''εξαφανίζεται''].Εφόσον το αντικείμενο της έρευνας επιμένει συνειδητά[ακόμη κι όταν είναι σε θέση έκφρασης προσωπικής κι εδραιωμένα στοιχειοθετημένης γνώμης]να ''εκδικείται'',η αδιαπεραστικότητα του είναι που συντηρεί τα θολά νοήματα,που με την σειρά τους δεν επιτρέπουν θεμελιακές αλλαγές στις πιθανολογούμενες συμπεριφορικές του αναλύσεις.
Διαβολική μεγαλοφυία των μαζών,διαβολική μεγαλοφυία του κοινωνικού,που σταθερά συντείνει στην αποτυχία εξεύρεσης της αλήθειας του κοινωνικού και στην ανάλυση του.
...είναι δύσκολο να φανταστούμε τι δυνάμεις εξαπάτησης,αφομοίωσης,παρέκκλισης-με μια λέξη εκλεπτυσμένης εκδίκησης-υπάρχουν σ'αυτόν τον τύπο απόκρισης.
...ή ο τρόπος με τον οποίο τα ίδια τα γεγονότα εξαφανίζονται πίσω απ'την οθόνη της τηλεόρασης,ή την πιο γενική οθόνη της πληροφόρησης[αφού αληθεύει ότι τα γεγονότα δεν έχουν πιθανή ύπαρξη εκτός σ'αυτήν την παρεκκλίνουσα οθόνη,που δεν είναι πια ένας καθρέπτης].Ενώ ο καθρέπτης κι η οθόνη της αλλοτρίωσης ήταν ένας τρόπος παραγωγής[το φαντασιακό υποκείμενο],αυτή η νέα οθόνη είναι απλώς ο τρόπος εξαφάνισης του.
...Σ'αυτήν την καθολική ανάδυση της καταγραφής,το άτομο ή η μάζα απαντούν με μια παροδική συμπεριφορά εξαφάνισης.Σε τι μετατρέπονται πίσω απ'αυτήν την οθόνη;Μετατρεπονται σε μια αδιαπέραστη και χωρίς νόημα επιφάνεια,η οποία είναι μια μέθοδος εξαφάνισης.
Επισκιάζουν τους εαυτούς τους.Τήκονται σ'αυτήν την επιφανειακή οθόνη με τέτοιον τρόπο,ώστε η πραγματικότητα τους κι εκείνη της κίνησης τους,ακριβώς όπως τα σωματίδια της ύλης,να μπορούν να ερευνώνται ριζοσπαστικά χωρίς να πραγματοποιείται καμιά θεμελιακή αλλαγή στην,μέσω των πιθανοτήτων,ανάλυση της συμπεριφοράς τους.
...το υποκείμενο αποξενώνεται πλήρως μέσα στη κυριαρχία του.Υπάρχει μια διαστρέβλωση της αρχής ανάμεσα στην σφαίρα της πληροφόρησης και τον ηθικό νόμο που ακόμη κυριαρχεί πάνω μας,και της οποίας η έκβαση είναι η ακόλουθη:πρέπει να γνωρίζεις τον εαυτό σου,πρέπει να γνωρίζεις ποια είναι η βούληση σου και ποια είναι η επιθυμία σου.Μ'αυτήν την έννοια τα μέσα δεν μας διδάσκουν τίποτα απολύτως.Μάλλον έχουν περιορίσει τα όρια της βούλησης και της αντιπροσώπευσης.
Τα όρια για διαπλατυνθούν,χρειάζονται και ποικιλίες καταστάσεων,μέσα όμως σ'ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που όλο και περισσότερο ''θέτει''τους νόμους του ''δέον γενέσθαι'',που εξαφανίζει τις ανομοιότητες.Πολύ προτού εφευρεθούν τέτοιας έκτασης μαζικά-μη περιφερειακά μέσα,ο Στίουαρτ Μιλ[19ο αιώνα]διέκρινε αυτή τον περιορισμό βουλήσεων κι επιθυμιών,σε όλες τις διαστρωματώσεις-τάξεις-αντιπροσωπεύσεις της κοινωνίας και σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ραδιόφωνα και οθόνες.Γράφει στο δοκίμιο του ''περί ελευθερίας'':Οι συνθήκες στις οποίες υφίστανται οι διαφορετικές τάξεις και τα διαφορετικά άτομα και οι οποίες διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους,εξομοιώνονται όλο και πιο πολύ.Παλιότερα,οι διάφορες τάξεις,οι διάφορες γειτονιές,τα διάφορα επαγγέλματα,ζούσαν,μπορούμε να πούμε,σε διαφορετικούς κόσμους.Ενώ σήμερα ζουν στον ίδιο περίπου κόσμο.Τηρουμένων βέβαια κάποιων αναλογιών,διαβάζουν τα ίδια πράγματα,βλέπουν τα ίδια πράγματα,έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ελευθερίες,και τα ίδια μέσα για να τα διεκδικήσουν.
Και η εξομείωση συνεχίζεται.Την προωθούν οι πολιτικές αλλαγές της εποχής,αφού όλες τείνουν να υψώσουν το χαμηλό[το μέτριο,τον μέσο άνθρωπο που αποτελεί και τη πλειοψηφία]και να χαμηλώσουν το υψηλό.
Την προωθεί η βελτίωση των μέσων επικοινωνίας,γιατί συνδέει με προσωπική επαφή[...]τους κατοίκους μακρινών τόπων...
...Ενας άλλος πιο ισχυρός παράγοντας,που έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη ομοιότητα των ανθρώπων,είναι ο έλεγχος που κατόρθωσε ν'ασκεί η κοινή γνώμη στο κράτος...
Μια μυστική μορφή άρνησης[προσωπικής]βούλησης.Αυτού''που ξέρουν όλοι'',δεν χρειάζεται να το ξέρεις κι εσύ,απλά το αποδέχεσαι.
''Οταν τίθεται η ερώτηση αν επιτρέπεται να παραπλανήσουμε έναν άνθρωπο,κάποιος πρέπει ν'απαντήσει ότι αυτή η ερώτηση είναι άνευ αξίας,αφού είναι αδύνατο να παραπλανήσεις έναν άνθρωπο για τον ίδιο του τον εαυτό''.
Ετσι,αρκεί ν'αντιστρέψουμε την ιδέα της μάζας που αλλοτριώνεται απο τα μέσα,για να εκτιμήσουμε κατά πόσο ολόκληρο το σύμπαν των μέσων,είναι αποτέλεσμα μιας μυστικής στρατηγικής αυτής της μάζας που υποτίθεται πως είναι αλλοτριωμένη,μιας μυστικής μορφής άρνησης βούλησης.
Με μιαν έννοια,δεν έχουμε να κάνουμε πλέον με την επανάσταση,αλλά με μια μαζική μεταβίβαση,μια μαζική ανάθεση της εξουσίας της επιθυμίας,της επιλογής,της υπευθυνότητας,μια ανάθεση σε μηχανισμούς είτε πολιτικούς είτε διανοητικούς,που έχουν το καθήκον να φροντίζουν για όλα αυτά τα πράγματα.Μια μαζική αποστασιοποίηση απο τη θέληση,αλλά όχι μέσω της αλλοτρίωσης ή της εθελούσια σκλαβιάς.Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υφίσταται μια άλλη φιλοσοφία έλλειψης της βούλησης,της οποίας το μυστικό είναι πως οι μάζες είναι βαθιά ενήμερες για το ότι δεν έχουν να πάρουν μια απόφαση για τους εαυτούς τους και τον κόσμο.Για τ'ότι δεν χρειάζονται να εύχονται,δεν χρειάζεται να ξέρουν,δεν χρειάζεται να επιθυμούν.
Η βαθύτερη επιθυμία είναι πιθανόν να δοθεί η υπευθυνότητα για την επιθυμία κάποιου σε κάποιον άλλο.Μια στρατηγική ειρωνικής επένδυσης στον άλλο,στους άλλους.Μια στρατηγική προς τους άλλους όχι για λόγους οικειοποίησης,αλλά αντιθέτως,για λόγους εκδίωξης των φιλοσόφων και των ανθρώπων της εξουσίας,εκδίωξης της υποχρέωσης να είσαι υπεύθυνος,να υφίστασαι τις φιλοσοφικές,ηθικές και πολιτικές κατηγοριοποιήσεις.
...βασικά απολαμβάνουμε πλήρως αυτή την μαζική μεταφορά υπευθυνότητας,ίσως γιατί,πολύ απλά,δεν είναι πλέον ενδιαφέρον να ξέρουμε τι θέλουμε ν'αποφασίσουμε,τι να επιθυμήσουμε.
Ισως γιατί τα μέσα και το σύστημα''εξουσίας''στ'οποίο εντάσσονται αναπόφευκτα,έχουν κάνει...επαρκώς καλά τη δουλειά τους,έχουν ανακαλύψει τι χρειάζεται να κάνουμε,να θέλουμε όλοι μαζί και χωρίς εμάς[αφού όλοι μαζί υφιστάμεθα ευεργετικές ή αρνητικές συνέπειες των πρωτοβουλιών υπευθυνότητας-κι αυτό είναι απείρως προτιμότερο απο τις συνήθως μόνο κατ'άτομον συνέπειες της προσωπικής/αυτόνομης επιλογής].΄Η όπως διέγνωσε ο Σουμπέτερ:ο καπιταλισμός που αποθέωσε την ατομικότητα και έθεσε το άτομο με τα δικαιώματα του στην κορυφή της ιστορικής διαδικασίας,υφίσταται την άλλη όψη της κυριαρχίας της ατομικής γνώμης που αποτελεί εν δυνάμει ανατροπέας του συστήματος που του επέτρεψε να κατηγοριοποιηθεί.
Και οι φιλόσοφοι μαζί με τους ανθρώπους της εξουσίας συναποτελούν θεμελιακές εκφάνσεις ατομικών,οικειοποιημένα επενδυμένων πάνω τους απο τη μάζα,προσδοκιών:Εκδιώκεται η ευθύνη διά της οικειοποίησης,αφού εξισώθηκαν[διά της διαλείπουσας κατηγοριοποίησης]όλες οι τάσεις,αλλά αυτό γίνεται με τη σιγουριά της μάζας πως είναι η ανώτερη στη κορυφή και εξ΄αυτού του λόγου υπάρχει πάντα πρόθυμος κάποιος διαμεσολαβητικός εσμός για ν'αντικατοπτρίσει αυτή την ευκόλως αβασάνιστη μεγαλομανία των μαζών και να την δικαιώσει προς επιβεβαίωση-λόγω του αλληλένδετου αντικατοπτρισμού-και των ίδιων των αντιπροσωπευτικών εσμών των μαζών.
...Η εκλογή είναι μια παράξενη επιταγή.Κάθε φιλοσοφία που εκχωρεί στον άνθρωπο το δικαίωμα ν'ασκεί τη βούληση του,το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να τον βυθίσει στην απελπισία.Γιατί αν τίποτα δεν είναι πιο κολακευτικό για τη συνείδηση απο το να ξέρει τι θέλει,αντιθέτως τίποτα δεν είναι πιο σαγηνευτικό στη συνείδηση του άλλου[το ασυνείδητο;]-εκείνο το ασαφές και ζωτικό που κάνει την ευτυχία να εξαρτάται απο την απελπισία της βούλησης-απ'το να γνωρίζει τι θέλει,απ'το ν'απελευθερωθεί απο την επιλογή και να εκτραπεί απο την ίδια του την αντικειμενική βούληση.Είναι πολύ καλύτερα να στηριχτούμε σε κάποιο ασήμαντο ή ισχυρό παράδειγμα,παρά να εξαρτώμεθα απο τη θέληση μας ή απο την αναγκαιότητα της επιλογής.
Να στηριχτούμε σ'ένα παράδειγμα,να το μιμηθούμε ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του:Εξ αντανακλάσεως εμού,εξομοιωθείτε,κι αυτό όχι μόνο σε ότι αφορά ένα ισχυρό παράδειγμα,αλλά και στο ασήμαντο,ή καλύτερα στα θλιβερά και διάσπαρτα παραδείγματα προς αποφυγήν που δεν σου αφήνουν περιθώριο επιλογής[μόνο να τ'αποφύγεις] απο το τα ενστερνιστείς,συμπάσχοντας:Μπορεί εσύ να είσαι ο ωραίος Μπρούμελ και ν'ατενίζεις ένα υπέροχο τοπίο διάσπαρτο με όμορφες λίμνες,και να έχεις και υπηρέτη ώστε να σ'απαλλάσσει απο το βάσανο διαλογής της προτιμότερης λίμνης,αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σβήνονται απο τον χάρτη άλλα ποικιλώνυμα τοπία,διάσπαρτα με βάλτους κι αποξηραμένες λίμνες.
Τέτοια δημόσια προβολή προσωπικών τοπίων γίνεται συχνότερα απο κάθετι άλλο στα μέσα.Προσωπικά δράματα αρνητικών ειδήσεων που θέλουν να περάσουν μηνύματα διδακτικά[και ξέροντας καλά ότι,αφού αυτά τα άσχημα βιώματα μόνο σε ένα άτομο δεν τυχαίνουν,αλλά ακουμπούν πολλούς περισσότερους και αθέατους-κι αποθαρρύνοντας δια των συμβουλών όσους δεν έχουν βρεθεί σε τέτοια θέση,ώστε εαν και τυχόν,να βρεθούνε προετοιμασμένοι].Ο συναισθηματισμός που εκπυρσοκροτείται είναι διάχυτος,καθιστώντας ''αναπόφευκτη''την εγκαρδίωση του φορέα του μέσου αλλά και του δέκτη.Κερδίζει μόνο τη συμπάθεια,περιορίζοντας διευθετεί:κανείς,έτσι,δεν θα τολμήσει να πολυερευνήσει αν τα όσα καταθέτονται απο το ''θύμα'' τα επιβεβαιώνει ή τα διαψεύδει μια άλλη εκδοχή της πραγματικότητας.Το θύμα γίνεται το πρώτο ανάμεσα σε αρκετούς συμπάσχοντες συνδηλωτικών αποχρώσεων[και οι μη συμπάσχοντες,αυτοί που δεν έχουν βιώσει παρόμοιες εμπειρίες].Δύσκολα θα βρεθεί φορέας μέσου που θα εναντιωθεί στα ''θύματα'',τα οποία με τη σειρά τους,παίρνοντας θάρρος και''εγκαρδιώμενα'',''απελευθερώνονται''απο τα πρότερα βιώματα τους με τη δικαιολογία ότι δεν είχαν περιθώρια άλλης αντίδρασης κι επιλογής απέναντι σε ένα τοπίο διάσπαρτων βάλτων.Τώρα πλέον,μετά την εξομολόγηση τους στα υποτακτικά μέσα,έχουν:Σε ποιο τοπίο με διάσπαρτες όμορφες λίμνες,με συμβουλεύετε να πηγαίνω ν'ατενίζω απο εδώ και πέρα;
Ακόμη κι η δημοσιότητα θα βρει ένα πλεονέκτημα στον παραμερισμό αυτής της αδύναμης υπόθεσης για προσωπική θέληση κι επιθυμία.Οχι μόνο οι άνθρωποι σίγουρα δεν θέλουν να λέγεται αυτό που επιθυμούν,αλλά σίγουρα δεν θέλουν να το ξέρουν,κι ακόμη δεν είναι βέβαιο αν θέλουν καν να το εύχονται.
Αντιμέτωποι με τέτοια κίνητρα,είναι η διαβολική ευφυία τους που τους λέει να μη θέλουν τίποτα και τελικώς να βασίζονται στον μηχανισμό της δημοσιότητας ή της πληροφόρησης προκειμένου να''πεισθούν'',να κατασκευάσουν μια επιλογή γι'αυτούς[ή να βασιστούν στην πολιτική τάξη για τη διάταξη των πραγμάτων].
Ποιός πέφτει σε αυτή την παγίδα;Η μάζα είναι πολύ φαντασμένη.Αναθέτει με μια συμπεριφορά ανωτέρου,την ικανότητα επιλογής σε κάποιον άλλο.Ολοι οι μεσολαβητές[άνθρωποι των μέσων,πολιτικοί,διανοούμενοι,όλοι οι κληρονόμοι των φιλοσόφων του Διαφωτισμού όσον αφορά τη περιφρόνηση προς τις μάζες]στην πραγματικότητα υιοθετούνται μόνο γι'αυτόν τον σκοπό:να διευθύνουν μέσω της αντιπροσώπευσης,της εξουσιοδότησης,αυτήν την ανιαρή συμπεριφορά εξουσίας και θέλησης,να ξαλαφρώσουν τις μάζες απ'αυτήν την υπέρβαση για περισσότερη ευχαρίστηση και να τη στρέψουν σε μια επίδειξη προς όφελος τους.
Υποκατάσταση:αυτή θα είναι η κατάσταση των αποκαλούμενων προνομιούχων τάξεων,των οποίων η θέληση θα είναι,κατά κάποιο τρόπο,στραμμένη ενάντια στις ίδιες,προς τους μυστικούς σκοπούς των ίδιων των μαζών που περιφρονούν.
Σχετικά με τα μέσα μπορείς να υποστηρίξεις δυο αντιτιθέμενες υποθέσεις:είναι η στρατηγική της εξουσίας,η οποία βρίσκει σε αυτά το μέσο μυθοποίησης των μαζών κι επιβολής της αλήθειας της.΄Η,αλλιώς,είναι η στρατηγική περιοχή της πανουργίας των μαζών,οι οποίες εξασκούν σ'αυτά τη συμπαγή δύναμη τους της άρνησης της αλήθειας,της άρνησης της πραγματικότητας.
Σήμερα τα μέσα δεν είναι τίποτα άλλο απο το υπέροχο εργαλείο αποσταθεροποίησης του πραγματικού.Κι η μανία που έχουμε για τα μέσα,ότι είναι αδύνατον να κάνουμε χωρίς αυτά,είναι το βαθύ αποτέλεσμα του ίδιου φαινομένου:δεν είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας για κουλτούρα,επικοινωνία και πληροφόρηση,αλλά επιθυμία για επίδειξη,για προσομείωση,η οποία είναι ταυτοχρόνως επιθυμία για αποπροσομείωση.
Οι άνθρωποι δημοσιοποιήθηκαν,τους δόθηκε χώρος για να μείνουν ανυπεράσπιστοι,όλοι έχουν,δυνητικά,την ευκαιρία για τα ''πέντε λεπτά δημοσιότητας'',αντιπροσωπεύοντας με ''πρωτοπόρες'' πράξεις αντίστασης-αντίδρασης αιτήματα ευρύτερων κοινωνικών συνόλων,μέσα στα οποία οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες βλέπουν φαντασιωτικά κατοπτρικά είδωλα του δικού τους εαυτού και των αιτημάτων τους[φαντασιωτικά με την έννοια και της άρνησης μιας ουδετεροποιημένης αλήθειας,η οποία πριν το ισχυρό παράδειγμα-επιδειξίας αιτήθηκε με την υπερπροβολή της δράσης του ένα αίτημα,αυτό το αίτημα ήταν άγνωστο σαν δυνατότητα στη μάζα,ή θεωρούνταν ακατόρθωτο.Ενα αίτημα που πολλές φορές,κάλλιστα,εφόσον πραγματοποιηθεί,μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με αιτήματα-συμφέροντα άλλων ομάδων-μια άρνηση της πραγματικότητας που επιφέρει σε άλλους προς χάριν κάποιων έτερων],έτσι ώστε η προσομείωση να καταντά μαζική.Ταυτοχρόνως οι πρωτοπόροι των πέντε λεπτών επιδειξιομανούς δημοσιότητας,μέσω της πρωτοκαθεδρίας τους στην άσκηση της πρακτικής που διαλέγουν για να διαμαρτυρηθούν,αποπροσομοιώνονται,μέχρι ν'ακολουθήσουν οι μιμητές τους που θα παράγουν ''διαφοροποιημένες'' αναζωπυρώσεις ίδιας υφής με της αρχικής αποπροσομοίωσης.
Και που πεδίον δόξεως λαμπρότερον απο τα σημερινά σόσιαλ μίντια,για επιδειξιομανία και του μότο:''Ποστάρω άρα υπάρχω'';Κι αφού μάλιστα στη θεμελιακή δομή αυτών των κοινωνικών δικτύων ενυπάρχουν οι δυο αντιτιθέμενες υποθέσεις:Η εξουσία των ''δημιουργών'' τους-που απλώς τα εφεύραν σαν χρήση,χρήση η οποία είναι κοινή και δωρεάν για κάθε έναν όπου κι αν ζει,αρκεί να ξέρει την αλφαβήτα-και με αυτή τη προσφερόμενη για όλους δυνατότητα μυθοποιεί δυνητικά τις μάζες που τα χρησιμοποιούν[με τη διαφορά ότι η ''επιβολή της αλήθειας''επαφίεται αμεσότατα στον κάθε χρήστη,που όμως χρησιμοποιεί για την εναλλακτική ενημέρωση του ενημερωτικά σάιτ ή απλά γνώμες δημοφιλών χρηστών,ή επηρρεάζεται απο γνώμες ιντερνετικών φίλων,σ'ένα περιβάλλον προσομειωμένης ενημέρωσης κατ'αντιστοιχία των παραδοσιακών μέσων.Η ενημέρωση που αφορά όλους δεν μπορεί να είναι παρά μαζική διά της ανάδειξης της γενικότητας.Οτι διαφοροποιεί τον χρήστη κοινωνικών δικτύων είναι το σχόλιο του πάνω στην επικαιρότητα ειδήσεων,κι ότι τον προσωποποιεί-αποπροσομοιώνει είναι η...αποκάλυψη του σημείου που πίνει καφέ ή ποτό και το ανέβασμα φωτογραφιών που επιδεικνύουν την καλαισθησία της μορφής του-και μόνο,συνήθως,αυτής].
Και που βρίσκεται η ''στρατηγική πανουργία'' των μαζών που αρνούνται την αλήθεια και την πραγματικότητα;Ακριβώς στη παραδοχή ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης τους χειραγωγούν,κι άρα εξ ορισμού και διά της αναγωγής του δήθεν αντιπεριοριστικού χαρακτήρα,τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται το βασίλειο της επίδειξης της''πραγματικής αλήθειας''που μας κρύβουνε,η άρνηση κάθε είδους πραγματικότητας που αποσταθεροποιεί τη δική μας πρόσληψη,με όλο και μεγαλύτερη μανία όσο περισσότερο το κοινό των σόσιαλ μίντια''αποπροσομοιώνεται'' απο τα παραδοσιακά μέσα[για να προσομοιωθεί εντός ομάδων-στρατοπέδων των κοινωνικών δικτύων] και φυσικά μέσα σε αυτή την επικράτεια του ''νέου'' φαινομένου ανθίζει εξίσου ηχηρά η επιδειξιομανία του''ποιός θ'αποκαλύψει πρώτος''[και ποιοί πρώτοι θα το αναπαράγουν,θα το σχολιάσουν κι αντιστρόφως ποιοί πρώτοι,αλλά πάντα ελάχιστοι,θα επιχειρήσουν να το αντικρούσουν].
...υπάρχει ένα παράδοξο στο αξεδιάλυτο μπλέξιμο των μαζών και των μέσων:είναι τα μέσα που ουδετεροποιούν το νόημα και που παράγουν την ''άμορφη''[ή την απληροφόρητη]μάζα,ή είναι η μάζα η οποία νικηφόρα αντιστέκεται στα μέσα,αποσπούμενη ή απορροφούμενη χωρίς ν'απαντά σε όλα τα μηνύματα που αυτά παράγουν;
ή είναι αναπόφευκτη η ''προσομείωση'' που παράγεται απο τον εξαρχής βασικό σκοπό της κάλυψης υλικών αναγκών;Ψηφίζουμε για να μας δίνονται επιτεινόμενες ευκαιρίες για περισσότερες δουλειές που παράγουν αγαθά και εισοδήματα-μέσω των οποίων αγοράζουμε αγαθά που δεν μπορούμε να τα παράξουμε όλα κατά μόνας.Επικοινωνούμε αφού είμαστε''κοινωνικά ζώα'' έναρθρου λόγου που εγκατοικούμε σε κοινωνία ανθρώπων κι όχι σε μοναστηριακές ασκητικές κοινότητες.Κάνουμε επίδειξη των όποιων ικανοτήτων μας,σκέψεων μας,πράξεων μας κ.λ.π.,απαντάμε στη φυσική μας ανάγκη για ατομικότητα και''προσωπική ταυτότητα''.
[κι όπου χάσκουν διλήμματα,ή προσωπικά συμφέροντα,ή απλά η φυσιολογική άγνοια του όλου των πάντων,η ουδετεροποίηση είναι μια προφανής αντίδραση.Μη υπολογίζοντας βέβαια,πόσο βολικός είναι για τη πλειονότητα των μαζών ο ''μεσαίος δρόμος''της ''μετριοπάθειας'',του θέλω να τα έχω καλά με όλους,αλλά κι αντιστρόφως απο τη μεριά των φορέων των μαζικών μέσων,η στεγνή παρουσίαση της είδησης άνευ σχολιασμού,χάριν ''αντικειμενικότητας''κι ακριβώς για μη επηρρεασμό της προσλαμβάνουσας κρίσης της μεριάς του αποδέκτη!]
Πόσα περιθώρια υπάρχουν σε ένα τέτοιο πεδίο υλικών αναγκών και πρακτικής-καθημερινής χρησιμότητας,για αποπροσομοιώσεις των ομοίων;Αρνούμενοι αυτή την πραγματικότητα[σαν μια''στρατηγική αντίστασης''απέναντι στα μέσα],είναι σαν να φαντασιωνόμαστε απειροδιάστατες προοπτικές στα σύνορα του πεπερασμένου.
Οι διανοητικές και πνευματικές ανάγκες,η χωρίς όρια δημιουργική φαντασία[δηλαδή η κουλτούρα] είναι οι ανάγκες που κατεξοχήν αντιστρατεύονται την ύλη κι αποκαλωδιώνονται απο το πεπερασμένο.Εκφραστές τέτοιων τάσεων,πάντα υπήρξαν[και πάντα θα υπάρχουν]οι λίγοι.[που την πρόσληψη της θα δέχονται παθητικά οι περισσότεροι,όταν η ομοιοπαθητική είναι ακριβώς η πλήρης αντιστράτευση του νοήματος της κουλτούρας και της τέχνης,των οποίων η εμβρυουλκή προϋπόθεση είναι το να επιδέχεται η ερμηνεία τους απο τον δέκτη,ευρυγώνιες ερμηνείες]
...στην αντίσταση του υποκειμένου έχει δοθεί σήμερα μια μονομερής αξία και θεωρείται ως θετική-με τον ίδιο τρόπο που στη πολιτική σφαίρα μόνο οι πρακτικές της απελευθέρωσης,της χειραφέτησης,της έκφρασης,της αυτοθέσμισης ενός πολιτικού υποκειμένου θεωρούνται ότι είναι ανατρεπτικές κι αξίζουν τον κόπο.Αυτό δεν λαμβάνει υπόψη του την ισότιμη και πιθανόν ανώτερη επίδραση όλων των πρακτικών του αντικειμένου,την αποκήρυξη της θέσης του υποκειμένου και του νοήματος-ακριβώς οι πρακτικές της μάζας-που θάβουμε κάτω απο περιφρονητικούς όρους αποξένωση και παθητικότητα.
Οι απελευθερωτικές πρακτικές ανταποκρίνονται σε μια απο τις όψεις του συστήματος,στο σταθερό τελεσίγραφο που δίνουμε προκειμένου να υπάρξουμε ως καθαρά αντικείμενα.Αλλά δεν ανταποκρίνονται καθόλου στο άλλο αίτημα να υπάρξουμε ως υποκείμενα,ν'απελευθερωθούμε,να εκφραστούμε με οποιοδήποτε τίμημα,να ψηφίσουμε,να παράγουμε,ν'αποφασίσουμε,να μιλήσουμε,να συμμετέχουμε,να παίξουμε το παιχνίδι.Αλλά αυτό μοιάζει ν'αντανακλά μια προηγούμενη φάση του συστήματος.Κι αν ακόμη είμαστε αντιμέτωποι με αυτό,δεν είναι πλέον μια στρατηγική περιοχή:το σημερινό επιχείρημα του συστήματος είναι η μεγιστοποίηση της ομιλίας,η μεγιστοποίηση της παραγωγής νοήματος,της συμμετοχής.
Ολοι εν δυνάμει δημοσιοποιούνται,όλοι έχουν την ευκαιρία για δημοσιότητα,όλο και περισσότερο κάποιοι λίγοι μπορούν να επηρρεάσουν επιπλέον περισσότερους:Το σύστημα παιρνώντας σε άλλη φάση,έχει πετύχει,έχει κάνει...καλά τη δουλειά του,μας λέει[ασύνειδα;]ο Μπωντριγιάρ.
Κι έτσι η στρατηγική αντίσταση είναι εκείνη της άρνησης νοήματος και της άρνησης ομιλίας,ή η υπερπροσαρμοστική προσομοίωση των ίδιων των μηχανισμών του συστήματος,κάτι που είναι μια άλλη μορφή άρνησης μέσω μιας υπεραποδοχής.
Είναι η πραγματική στρατηγική των μαζών.Αυτή η στρατηγική δεν αποκλείει την άλλη,αλλά είναι αυτή που κερδίζει σήμερα,γιατί είναι αυτή που υιοθετείται περισσότερο στη σημερινή φάση του συστήματος.
Εαν η μάζα επιλέξει να ασκητεύσει,μη απαντώντας στα μηνύματα που τις εκπέμπουν τα μέσα,αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί μια θετική-αυτενεργούμενη ενέργεια ''αυτοθέσμισης'',''προσωπικής έκφρασης'',αφού αυτή η αντίδραση είναι η παρόμοια στρατηγική των μαζών,που ισότιμα περιλαμβάνονται στο παιχνίδι των μέσων[που έχουν περάσει σε άλλη φάση:μεγιστοποίηση ομιλίας,συμμετοχής,δηλαδή περισσότερες ευκαιρίες για προβολή σε όλο και περισσότερους].
Πλέον έχουμε περάσει στη φάση που η ανατρεπτική δυνατότητα αυτοθέσμισης,χειραφέτησης κ.λ.π. είναι εφικτά λόγω της δυνατότητας που δίνουν τα μέσα[σε όποιους μπορούν φυσικά να σηκώσουν στις πλάτες τους αυτή τη δυνατότητα].Οσοι ''επιλέγουν'' την άρνηση,δεν αντιμάχονται απαραίτητα την αντίθετη στρατηγική της τοποθέτησης και της συμμετοχής,γιατί ίσως αποδέχονται[τελείως...συνειδητά] πως η ελευθερία που δρα κι υπάρχει απο μόνη της λόγω των αναγκών που γεννά η φύση της,είναι μια επώδυνη ενδόρρηξη του εσωτερικού ''μας'' σύμπαντος,που ακριβώς γιατί σε αυτό το σύμπαν οι πλανήτες-αντιπροσωπευτικές μονάδες του κινούνται σε προσαρμοσμένες στη φύση του σύμπαντος που τους φιλοξενεί,τροχιές,μπορεί κάλλιστα ν'αντιπροσωπευτεί διαμεσολαβητικά,αφού ένα τέτοιο''σύστημα''λόγω των ''νόμων''του,προσομοιωτικά υπερπροσαρμόζεται στους καθολικούς μηχανισμούς που το συναποτελούν.Σε ατμόσφαιρα εξωπλανητών,ζωή δεν φυτρώνει.
Η υπερπροσαρμοστική προσομείωση των μηχανισμών των μέσων,είναι μια μορφή κατάφασης μέσω μιας δυνητικά επιστρεπτέας αποδοχής απ'όλους και για όλους.Υπάρχει εκεί και περιμένει η δυνατότητα επιστροφής του λόγου,απ'όπου κι αν προέρχεται[απο τα μέσα ή τους αποδέκτες των μηνυμάτων των μέσων].Τίποτα πιο...ατομικό απο αυτή τη καθολικότητα που δίνει ελπίδα και παρηγοριά εν δυνάμει σε όλους.Απ'αυτό το αναρίθμητο που χωροταξικά περικλείει το όλον,στο συνταγολόγιο πιθανοτήτων εγγράφεται εσαεί το ξεπέταγμα του ''καθ'ολοκληρίαν αντιπροσωπευτικού''ημών και πολλών άλλων που γοητεύει τις μάζες,δίνοντας αξία στα μέσα και κάνοντας το σύστημα υποφερτό,ανανεώνοντας το μέχρι τη στιγμή που οι αενάως επόμενοι κυνηγοί θα γίνουν δέσμιοι της λείας τους.Αυτή η ψευδαίσθηση της εν δυνάμει καθολικότητας της αντιπροσώπευσης,της απονομής ίσης αξίας στα άτομα-κι όχι κατ'αναλογία της προσφερόμενης αξίας του καθέκαστου ατόμου βάσει της βαρύτητας αυτού που επιδεικνύει αλλά και του τρόπου που διαλέγει να το προβάλλει[στον οποίο τρόπο τα μέσα δεν έχουν δυνατότητα παρέμβασης,χειραγώγησης,παρά μόνο την επιλογή της μη προβολής του,ή τη προβολή του νοήματος που θέλει να επιδείξει το επιδεικνυόμενο,διαλέγοντας παρεμφερή τρόπο],δημιουργεί,κατά αντίστροφη ανάκλαση της εξωμειωτικής δύναμης που αναπόφευκτα εκπηγάζει απο τα μέσα[αναπόφευκτα,διότι η εξομείωση του ενδοκόσμιου απο το εξωκόσμιο υπήρχε απο αρχαιοτάτων χρόνων,δεν περίμενε τα μέσα,που φυσικά όμως ενίσχυσαν και συνεχίζουν να ενισχύουν αυτή την εγγενή ροπή του ανθρώπου],την άμεση αυτιστική φυσιολογικότητα της μίμησης απ'τους πολλούς των''επιδειξιομανών'',οι οποίοι θεωρούνται ως ένας απο εμάς-όπου το εμάς ίσον:εμείς όλοι που έτσι...αποπροσομοιωνόμαστε[αφού ο ένας απο εμάς ενδύεται τη ριζοσπαστική αμοιβαιότητα της συμβολικής ανταλλαγής ενός ριζοσπαστικού λόγου.
[και δεν πρέπει να παραμελείται ότι η μίμηση είναι κι ένας τρόπος απο-ουδετεροποίησης:απαρνούμαι το δικό μου εγκόσμιο άδειο κέλυφος,αποδεχόμενος κάτι έξω απο εμένα-ή κάτι που μέσα μου περίμενε''ανέτοιμο απο καιρό'',αλλά έτοιμο να εκδηλωθεί απο καιρού εις καιρόν άμα τη εμφανίσει μιας αλλότριας ζώνης συμμείξεων όπου λάμπουν οι πάντα γοητευτικοί διαχωρισμοί που αποπροσομειώνουν,βρίσκοντας έτσι ο στεγανός φραγμός του μια διαπερατότητα].
Ειρωνική[με την έννοια ότι η ακτινογραφική ενδοσκόπηση των μαζών είναι εφικτή απο τα μέσα,που εξ αυτού του θεμελιακού σκοπού αντλούν νομιμοποίηση,αλλά οι μάζες ίσως αποκαρδιώνονται γιατί κατατρύχονται απο την...υστέρηση που θα βγάλει στο φως αυτή η εξωκόσμια ενδοσκόπηση] κι ανταγωνιστική απέναντι στα μέσα μπορεί να είναι η στρατηγική σιωπής των μαζών,όχι όμως υγιής και μάλιστα μη αναμενόμενη:Είναι μάλλον η φυσιολογική-ταυτοτική,προϊσχύουσα των μέσων,ανθρώπινη συνθήκη και ιδιότητα.
Συνοπτικά ο Μπωντριγιάρ ισχυρίζεται:Τα μέσα γεννούν ένα κόσμο προσομειώσεων,ο οποίος είναι απρόσβλητος απο την ορθολογική κριτική.Τα μέσα συνιστούν μια υπερβολή της πληροφόρησης[παρότι η διερεύνηση-ανασκάλεμα των αιτιών,που είναι ο στόχος κάθε μέσου που κοινωνεί σ'ένα ευρύ κοινό πληροφορίες και γεγονότα,είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την''ελευθερία εκλογής''-αποφατικής ή απορρίπτουσας πίστης στα μηνύματα που εκπέπονται],αποκλείοντας την απόκριση του αποδέκτη.Αυτή η προσομοιωμένη πραγματικότητα είναι ανεδαφική.Λειτουργεί έξω απο τη λογική της αντιπροσώπευσης.Αλλά οι μάζες βρίσκουν τον τρόπο να την ανατρέψουν,με την στρατηγική της σιωπής ή της παθητικότητας.Υιοθετώντας οι μάζες τις προσομοιώσεις των μέσων κι αποτυγχάνοντας ν'αποκριθούν,υπονομεύουν τον κώδικα.
Γραμμένο το 1985,και με την ασφάλεια του χρόνου που έχει μεσολαβήσει έκτοτε,μπορούμε να θέσουμε ερωτήματα,όπως:τα πράγματα απο τότε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης εξελίχθηκαν έτσι όπως περιγράφονται απ'τον Μπωντριγιάρ,μπορούμε να δούμε κάποια ποιοτική διαφορά που υπονομεύει αυτές τις διαπιστώσεις;Μια ποιοτική διαφορά έχει γίνει ήδη απο τότε,κι ο Μπωντριγιάρ την περιγράφει ως''προηγούμενη φάση του συστήματος'':τα μέσα προβάλλουν ως επιχείρημα τη μεγιστοποίηση της συμμετοχής και της ομιλίας όσο το δυνατόν περισσότερων,δυνάμει δηλαδή του κάθε έναν-ανώνυμου-απο εμάς μετά των εμπειριών του,όπου η προσωπική εμπειρία-ιστορία του κάθε ανώνυμου που προβάλλεται στα μέσα,δεν σημαίνει κι ότι η πλάνη που πολλές φορές εμπεριέχεται στην προσωπική εμπειρία,δεν είναι δυνατόν να ξεγελάσει ακόμη και τους φορείς των μέσων,που κι αυτοί διέπονται απο τους ίδιους''νόμους''της ανθρώπινης φύσης.Σχηματίζουμε παραστάσεις,για να παραφράσω ελαφρά λίγο τον Σπινόζα,για ότι είναι προτιμότερο κοινό σε μια όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κατηγορία όντων.
Τίθεται προς το τέλος η διερώτηση απ'τον Μπωντριγιάρ:Είναι τα μέσα που γοητεύουν τις μάζες,ή είναι οι μάζες που εκτρέπουν τα μέσα;-Με αυτήν την ερώτηση,ο Μπωντριγιάρ φαίνεται να τελεολογεί:Δεν υπάρχει περίπτωση να γίνονται και τα δυο,αναλόγως της αλληλεπίδρασης,αφού έχει πάρει ως δεδομένο ότι τα μέσα στην αρχική τους φάση και λειτουργία,χειραγωγήσαν-καθοδηγήσαν τις μάζες προκαταβάλλοντας εξ υπαρχής την ερμηνεία που μπορούσε να δοθεί απο αυτές.Απο τη στιγμή που οι μάζες νιώσανε ότι δεν αντιπροσωπεύονται στην ολότητα τους κι άρα τεράστιο τμήμα τους μένει ανυπόκριτο για τα μέσα,η σιωπή κι η παθητικότητα τους μόνο ως ασύνειδη δεν μπορεί να εκληφθεί.
Εχουμε κατακτήσει περισσότερη διαφάνεια στη πληροφόρηση και στην επικοινωνία;Κι αν ναι,μπορούμε να δούμε,εξ'αυτών,κάποια αλλαγή στάσης των μαζών;Κι αν ναι,αυτή δεν θα έπρεπε να έχει επηρρεάσει-υπό τη μορφή της ενδόρρηξης''απο τα κάτω''- και τα παραδοσιακά μέσα που εξακολουθούν να λειτουργούν παράλληλα,στη σημερινή εποχή,με το ιντερνετικό''εξατομικευμένο σύμπαν''[με το οποίο επίσης αλληλεπιδρούν τα παραδοσιακά σήμερα μέσα];Η σιωπή που συνιστά ο Μπωντριγιάρ στις μάζες απέναντι στα μη αντιπροσωπευτικά των μαζών μέσα,και που σήμερα λόγω σόσιαλ μίντια είναι η τελείως αντίθετη ακολουθούμενη ροπή απ'ότι μας προέτρεπε τότε,μήπως είναι και πάλι,όπως τη δεκαετία του '80,μια ενδόμυχη-συνειδητότατη μορφή παθητικότητας-αντιδραστικότητας,διαμέσου μιας γοητευτικής στη θεωρία διασυνδεδεμένης διαδραστικότητας όλων,απέναντι στη παγιωμένη άποψη περί εικονικής πραγματικότητας που έχουν συμφέρον τα μέσα να μας παρουσιάζουν;
Ας πάρουμε με τη σειρά τις σκέψεις του Μπωντριγιάρ:
Αυτό που χαρακτηρίζει τα μαζικά μέσα είναι ότι αντιτίθενται στη μεσολάβηση,είναι αμετάβατα,κατασκευάζουν τη μη-επικοινωνία-επικοινωνία σαν μια μορφή ανταλλαγής,σαν αμοιβαίο χώρο λόγου κι απάντησης,κι όχι μια απλή λήψη πληροφοριών.Η πραγματική αφαίρεση των μέσων καθιστά αδύνατη κάθε διαδικασία ανταλλαγής,απαγορεύοντας την απόκριση,καθώς την ενσωματώνει την προσομείωση της απάντησης στη διαδικασία μετάδοσης πληροφοριών μονομερειακής υφής,ίδιας με την μορφή που παίρνει η εξουσία κι η οποία καθιστά εφικτό τον κοινωνικό έλεγχο μέσω των μέσων.
...Σήμερα όλα αυτά έχουν αλλάξει.Δεν πρόκειται να ερμηνεύσω με τον ίδιο τρόπο την αναγκαστική σιωπή των μαζών στα μαζικά μέσα.Δεν πρόκειται πλέον να δω σε αυτή σημάδια παθητικότητας κι αλλοτρίωσης,αλλά αντιθέτως,μια αυθεντική στρατηγική,μια αυθεντική απόκριση με τη μορφή πρόκλησης.
...Θα πάρω το παράδειγμα των δημοσκοπήσεων,που είναι κι οι ίδιες ένα μαζικό μέσο.
...Η αφθονία της δημοσιότητας,των δημοσκοπήσεων,όλων των μέσων και της πληροφόρησης γενικότερα,θα ήταν δραματική αν είμασταν βέβαιοι ότι υπάρχει σε αντίθεση με μια αυθεντική ανθρώπινη φύση,μια αυθεντική ουσία του κοινωνικού,με τις ανάγκες του,τη θέληση του,τις αξίες του,τις τελεολογίες του.Ως προς αυτά θα εγείρουμε το πρόβλημα της ριζοσπαστικής τους αλλοτρίωσης.Κι ακριβώς σε αυτήν την μορφή είναι που εκφράζονται οι παραδοσιακές κριτικές.
Η αβεβαιότητα του αν χειραγωγούν ή όχι οι δημοσκοπήσεις,δεν θ'αποκαλυφθεί ποτέ τελείως.
Αυτό προκύπτει απο την ύπαρξη μιας σύνθεσης,ενός μίγματος δυο ετερογενών συστημάτων,των οποίων τα στοιχεία δεν μπορούν να μεταφερθούν το ένα στο άλλο.Ενα επιχειρησιακό σύστημα που είναι στατιστικό,βασισμένο στις πληροφορίες και σημειολογικό,προβάλλεται σ'ένα σύστημα παραδοσιακών αξιών,σ'ένα σύστημα αντιπροσώπευσης,θέλησης και γνώμης.Αυτό το κολάζ,αυτή η συμπαιγνία ανάμεσα στα δυο,εγείρει μια αόριστη και άχρηστη πολεμική.Δεν θα συμφωνήσουμε ούτε μ'εκείνους που επαινούν την ευεργετική χρήση των μέσων,ούτε μ'εκείνους που κραυγάζουν για τη χειραγώγηση,για τον απλό λόγο ότι δεν υπάρχει σχέση ανάμεσα σ'ένα σύστημα νοήματος κι ένα σύστημα προσομοίωσης.
...Η δημοσιότητα και οι δημοσκοπήσεις θα είναι ανίκανες,ακόμη κι αν εύχονται και ισχυρίζονται κάτι τέτοιο,στο ν'αλλοτριώσουν τη θέληση ή τη γνώμη κάποιου εντελώς,για το λόγο ότι δεν δρουν στο χρόνο-χώρο της θέλησης και της αντιπροσώπευσης,όπου διαμορφώνεται η κρίση.Είναι ξένα ως προς τον δημόσιο χώρο,και στην πραγματικότητα θέλουν να τον απογυμνώσουν.
...Είναι αυτή η έλλειψη σχέσης ανάμεσα στα δυο συστήματα που σήμερα μας βυθίζει σε μια κατάσταση νάρκης.Σε μια ριζοσπαστική αβεβαιότητα όσον αφορά τις επιθυμίες μας,τις επιλογές μας,τη γνώμη μας,τη θέληση μας.Αυτό είναι το πιο ξεκάθαρο αποτέλεσμα ολόκληρου του περιβάλλοντος των μέσων,της πληροφόρησης που απαιτεί απο μας απ'όλες τις πλευρές,κι η οποία είναι τόσο καλή όσο κι ένας εκβιασμός.
Ο Μπωντριγιάρ δεν μπαίνει στη διαδικασία του να κριτικάρει την αφθονία των μέσων πληροφόρησης και της δημοσιότητας[υπονοώντας σαφώς ότι όλοι-όπως προμηνυούσε ο Γουόρχολ-δικαιούνται και παίρνουν τα λεπτά που τους αφορούν,τραβώντας το ενδιαφέρον εφόσον έχουν κάτι να πουν ή να δείξουν],καθ'ότι θεωρεί αυτή την αφθονία περίπου σύμφωνη με τις ποικιλώνυμες ανάγκες,αξίες κ.λ.π. που μπορούν να ενεδρεύσουν μεταξύ του ανθρώπινου γένους[και που αφού δεν μπορούν ν'αποχωριστούν πλήρως χωρίς προσομείωση,με την έννοια του ότι μια αξία στην οποία πιστεύω,δεν είναι δυνατόν να την ασπάζομαι εγώ και μόνο εγώ πάνω στον πλανήτη και κανένας άλλος-οι''αυτόθετες'' αρχές είναι προσωπική επιλογή,που την μοιράζονται,όμως,''συμπτωματικά''και έτερες ημών προσωπικές επιλογές-αντιλήψεις.Πόσω μάλλον σε ότι αφορά τις ανάγκες,απ'τις οποίες οι βασικές κάθε ανθρώπου είναι πάγκοινες και για όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους-και στις οποίες δεν χωράει επ'ουδενί το κοινότοπο ρητό:Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός].Αρα,εκ των φυσικών δεδομένων ή αλλιώς του''πεπερασμένου''της ανθρώπινης θέασης της ανάγκης και σχηματίζουσας γνώμης βάσει αυτής,ενυπάρχει ταυτοτικά μια ανάγκη προσομείωσης των αναπόφευκτα συμφωνούντων πάνω σε κάτι,όπως και των αναπόφευκτα διαφωνούντων έναντι των πρώτων,όπως και μια τρίτη που απορρίπτει και τους δυο κι έχει μια δική της τρίτη θέαση,ή υιοθετεί εν μέρει μέρος της θέασης και των δυο μερών που διαφωνούν αναμεταξύ τους σε κάτι,κ.α. κ.α.
Και επιπλέον,λόγω αυτής της αναπόδραστης ομοφωνίας ''μερών''της κοινής γνώμης,εξίσου φυσιολογικά η δημοσκόπηση[η οποία ακριβώς διερευνεί τάσεις],τους αριθμεί στατιστικολογώντας,κατατάσσοντας τους σημειολογικά[ενιαία,αλλά με άμεσες διαχωριστικές γραμμές που τοποθετούνται απο την ερώτηση στην οποία καλούνται ν'απαντήσουν οι ερωτώμενοι,απαιτώντας πληροφόρηση απ'όλες τις πλευρές οι οποίες τίθονται στο ερώτημα-Π.χ.:ποιός είναι καταλληλότερος,απο τους δυο,για πρωθυπουργός;Απάντηση:διαλέγεις ή απορρίπτεις και τους δύο,αφήνοντας το πεδίο αδιερεύνητο για έναν με ''άγνωστα'',διαφορετικά κατ'ουσίαν χαρακτηριστικά απο τους προτεινόμενους,χαρακτηριστικά τρίτο ή τρίτους.Και γενικότερα,ακόμη κι αν η δημοσκοπική ερώτηση περιορίζει εμπρόθετα το εύρος των απαντήσεων,υπάρχει πάντα η έντεχνη ασάφεια του''δεν ξέρω,δεν απαντώ''-δεν το είχα σκεφτεί ποτέ ως τώρα].Αυτή η στατιστική καταγραφή δεν είναι ετερογενής προβολή πάνω σε παραδοσιακές αξίες και γνώμες,μόνο εφόσον υποθέσουμε ότι κάποιοι μετέωροι,άγνωμοι,αναποφάσιστοι,κάποιοι που δεν έχουν προβληματιστεί ποτέ για κάποιο ερώτημα ή ζήτημα στ'οποίο καλούνται να λάβουν θέση[παρακινούμενοι απο τον δημοσκόπο]επηρεάζονται απο το εκάστοτε κυρίαρχο ρεύμα:Τότε,επηρεάζονται μεν απο κάτι ακόμη ξένο προς αυτούς[ξένο για τον ατομικό τους,κι όχι τον δημόσιο χώρο],ενώ ο επηρεασμός τους,ακολουθώντας το ρεύμα,στοιχίζεται πίσω απο τον χρόνο[η κυρίαρχη,την δεδομένη ή κι εμπεδωμένη απο πριν στον παρόντα χρόνο,άποψη,ή η δημοφιλής αιρετική άποψη που κάλλιστα μπορεί να είναι ακόμη και παλαιότερη της εμπεδωμένης άποψης,ή φυσικά καινούρια,επανεμφανιζόμενη παραλλαγμένα] και των χώρο[μιας χώρας,ενός έθνους,ενός κλάδου,μιας μειονότητας,ή της άποψης κάποιων γι'αυτή την μειονότητα με την οποία μοιράζονται τον ίδιο χώρο]άλλων θεάσεων.
Το σύστημα νοήματος,που αντιπαρατίθεται ως κάτι τελείως διαφορετικό έναντι της προσομείωσης,είναι η παραστατική συνάφεια σχέσης ορθολογικών γνωμών που βασίζονται στη γνώση,της οποίας η επιβεβαίωση ή αναθεώρηση ή διαπλάτυνση βασίζονται στην αναγκαιότητα στατιστικοποίησης-σημειολογίας,προς επιβεβαίωση ή διάψευση,των συστημάτων νόησης.Η προσομείωση έρχεται έπειτα ως αιτιοκρατικό αποτέλεσμα συμμείξεων όπου τονίζονται οι διαχωρισμοί-έστω και τεχνητοί.Κι αφού η όποια επιβεβαίωση ή διάψευση έρχεται συν των χρόνω,βάσει προσωπικών εμπειριών που οδηγούν σε εκτιμήσεις και γνώμες-τις οποίες εξετάζουν οι δημοσκοπήσεις],η δημοσκόπηση δεν μπορεί να δράσει στον χρόνο-χώρο της θέλησης και της αντιπροσώπευσης στον οποίο διαμορφώνεται η κρίση,μόνο όταν αυτή δεν έχει προλάβει να διαμορφωθεί,αλλά εντούτοις η δημοσκόπηση κινείται να την αποτυπώσει εν τη γενέσει της[κι αυτή η γρήγορη αποτύπωση,διορθώνεται μελλοντικά με επαναφορά του διερευνούμενου,λόγω αφθονίας].Αλλά ακόμη και στον προσωπικό χρόνο-χώρο της θέλησης που διαμορφώνει κρίση[ξεπερνώντας την αντίφαση του Μπωντριγιάρ:η βούληση καμώνεται πως είναι ελεύθερη να επιλέξει,όπως με το παράδειγμα του Σπινόζα με το βρέφος που πιστεύει ότι ζητεί...ελεύθερα το γάλα του-και κατά τον ίδιο τρόπο που οι δημοσκοπήσεις μπορούν να κατηγοριοποιήσουν γνώμες και θελήσεις,''αλλοτριώνοντας'' τες],ενυπάρχει χώρος για ενθυλάκωση ετερογενών επιρροών.
Ετερογένεια,λοιπόν,μπορούμε να βρούμε στις κακοχωμένες επιρροές συμβολικής ανταλλαγής του μιμητισμού-ένας λόγος χωρίς απόκριση μέσω επικοινωνούσας λήψης πληροφοριών.Η μίμηση[σαν την εξουσία] ανήκει σ'εκείνους που παίρνουν χωρίς να μπορούν να επιστρέψουν κάτι μη ομοιογενές.Ο μιμητισμός είναι μια ατελής αντιγραφή αντιλήψεων αλλά και μεθόδων που στο πρακτικό τους πεδίο κι εφαρμογή εμπραγματώνουν αυτές τις αντιλήψεις,θέλγοντας αλλότριες μονάδες,που ακριβώς λόγω της μη πρωτοπορίας τους[η οποία πρωτοπορία είναι μιας μορφής...μονοπώλιο]στη διάδοση κυρίαρχων ρευμάτων,είναι επιρρεπείς στο ν'ακολουθούν την''εποχή''.Ο στείρος μιμητισμός που δεν προεκτείνει αυτό που του εισέρχεται,αποδομώντας επιμέρους τμήματα[τα οποία κάλλιστα μπορούν να οδηγούν στην ίδια κατεύθυνση με τα κύρια τμήματα του όποιου ρεύματος,αλλά απο άλλο δρόμο,ο οποίος άλλος δρόμος μπορεί και να οδηγεί στη μέση δυνατή απόσταση της κύριας κατεύθυνσης,δεικνύοντας ότι παρακάτω υπάρχει αδιέξοδο],χωνεύοντας κάποια άλλα σαν παραδεκτά και αυτονόητα,κοινώς δεχόμενος την όποια μορφή,αναδιατάσσοντας όμως το περιεχόμενο της,μπορεί να ενσταλάξει απο τη βοή της εποχής αυτό που μπορούμε να καταλάβουμε:Εαν θέλεις ν'ακούσεις τον συνάνθρωπο σου,μην αδιαφορείς για το άκουσμα της εποχής.Δεν γνωρίζουμε τι πιστεύουν οι άνθρωποι για τις μεγάλες ιδέες[κι ένα ρεύμα μιας εποχής,μπορεί να περικλείει τέτοιες ιδέες,αφού σχετικοποιεί μεγάλα-κοινότερα πλαίσια αναφοράς],ακριβώς γιατί ότι επιχειρεί να είναι ''όλον'',είναι μεγάλο κι ο άνθρωπος απο μόνος του πολύ μικρός.Αρα,απ'την ετερογένεια του μιμητισμού μπορούμε να εξομειώσουμε ομόρριζες αντιλήψεις,δεχόμενοι ότι ο κάθε άνθρωπος είναι πολύ μικρός απο μόνος του για να είναι μοναδικός-ούτε και μπορεί εύκολα ο καθείς να είναι ανταγωνιστικά αμοιβαίος-,ώστε να δρα αυτόνομα στο χρόνο και τον χώρο της θέλησης του και να διαμορφώσει μια μοναδικότητα κρίσης αρκούντως ''αντιπροσωπευτική''του εαυτού του και μόνο αυτού.Εξ'ου κι η σιωπή απέναντι στα μαζικά μέσα και τις δημοσκοπήσεις.ΥΠΕΡΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Στη προσπάθεια τους τα μέσα να καταγράψουν όσο το δυνατόν''αντιπροσωπευτικότερες'' τάσεις επιθυμιών,γνωμών κ.λ.π.,αναγκαστικά τα μέσα μας μπουκώνουν στη πληροφορία,έτσι ώστε ν'αποτυπώσουν τη δράση του χρόνου-χώρου της θέλησης:
Η κατάσταση δεν μας επιτρέπει πλέον ν'απομονώνουμε την πραγματικότητα ή την ανθρώπινη φύση σαν μια θεμελιώδη μεταβλητή.Ετσι το αποτέλεσμα είναι να μη δίνουμε οποιαδήποτε πρόσθετη πληροφορία ή να ρίχνουμε κάποιο φως στην πραγματικότητα,αλλά αντιθέτως,επειδή ποτέ στο μέλλον δεν θα είμαστε ικανοί να διαχωρίσουμε την πραγματικότητα απο τη στατιστική,προσομοιωτική προβολή της στα μέσα,θα υπάρχει μια κατάσταση εκκρεμότητας κι οριστικής αβεβαιότητας για το τι είναι η πραγματικότητα.
Και το επαναλαμβάνω:εδώ το ζήτημα είναι η ύπαρξη εντελώς καινούριων χώρων αβεβαιότητας,που δεν προέρχονται απο την έλλειψη πληροφόρησης,αλλά απ'αυτή την ίδια την πληροφόρηση,κι ακόμη απο ένα περίσσευμα πληροφόρησης.Είναι η ίδια η πληροφόρηση που παράγει την αβεβαιότητα,όχι σαν τη παραδοσιακή που μπορούμε να βρούμε μια λύση,είναι αθεράπευτη.
Καταρχήν,ακριβώς γιατί η ανθρώπινη φύση γενικότερα-ευρύτερα απεχθάνεται την μεταβλητότητα και την αλλαγή,αλλά αντιθέτως προτιμά τη σταθερότητα σχημάτων,γνωμών και τρόπων ζωής[επιζητούμενο διακύβευμα π.χ. της οικονομίας-η οποία στην εποχή μας προσομοιώνει αριθμούς και δείκτες αναφοράς,χωρίς όμως ν'αποκρύπτει το απο κάτω των αριθμών,καθώς οι ποικιλίες δεικτών επιτρέπουν να δούμε π.χ. πόση ανάπτυξη έχουμε,ταυτόχρονα όμως διακρίνει πόσα άτομα επωφελούνται απ'αυτήν βάσει μισθού ή πόσα δεν εργάζονται καθόλου-είναι η σταθερότητα],έχουμε μιαν εγγενή τάση αμφιρρέπειας απέναντι σε ότι μεταβάλλει,κι όχι απαραίτητα μόνο σε ότι θεμελιακά αναχωροταξεί:Δεν το αποδεχόμαστε εύκολα[ακόμη κι αν όντως συμβαίνει-διεργάζεται],ακριβώς γιατί η εξέλιξη του,σαν κάτι άγνωστο κι αβέβαιο,μας φοβίζει.Για να το αντιμετωπίσουμε,συνήθως,το...προσομοιώνουμε στις ενστάσεις που έχουμε έναντι του,με αποτέλεσμα να καλλιεργείται έτσι ένα προκαθορισμένα σπαρμένο έδαφος,στ'οποίο νομίζουμε-στα όρια της βεβαιότητας-ότι θα βγάλει ''κακούς''καρπούς.Ολο αυτό είναι μια μορφή πρόσθετης πληροφόρησης,αθροιζόμενη σε ότι ήδη ξέραμε/ξέρουμε,που κλονίζει τις βεβαιότητες μας.
Αυτή είναι η μοίρα μας:υποκείμεθα στις δημοσκοπήσεις,στη πληροφόρηση,στη δημοσιότητα,στη στατιστική.Σταθερά αντιμέτωποι με την προκαταβολική στατιστική επαλήθευση της συμπεριφοράς μας,απορροφημένοι απ'αυτή τη μόνιμη διάθλαση και των πλέον ελάχιστων κινήσεων μας,δεν αντιμετωπίζουμε πλέον τη θέληση μας.Ούτε καν αλλοτριωνόμαστε πλέον,αφού για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειάζεται το υποκείμενο να χωριστεί απο τον εαυτό του,ν'αντιμετωπίσει το άλλο,να γίνει αντιφατικό.Σήμερα,όπου δεν υπάρχει άλλο,η σκηνή του άλλου,όπως εκείνη της πολιτικής και της κοινωνίας,έχει εξαφανιστεί.Κάθε άτομο υποχρεώνεται παρά τη θέληση του να μπει στην αδιαίρετη συνοχή της στατιστικής.Υπάρχει σ'αυτήν την κατάσταση μια οριστική απορρόφηση μέσα στη διαφάνεια των υπολογιστών,που είναι κάτι χειρότερο απο την αλλοτρίωση.
Κάτι παραπάνω απ'αυτό που ήδη''ξέρουμε'',ότι μας προκαλεί στο να εντρυφήσουμε,αφήνει μια γεύση ξεκάθαρου υπαινιγμού:Είμαστε ήδη...αλλοτριωμένοι,μη γνωρίζοντας τις εκδοχές ενός άλλου εαυτού μας,πολυπλοκότερου[και στο πολυπλοκότερο υπάρχει πάντα ο''κίνδυνος'',λόγω των αντικρουόμενων διακλαδώσεων της αντίφασης-παρέκβασης]κι άρα το σύνολο των άλλων εαυτών που όλοι μαζί συναποτελούν μια κοινωνία.Κι ο κάθε άνθρωπος είναι υποχρεωμένος-εφόσον δεν είναι ναυαγός σε ερημονήσι-να εντάσσεται στο σύνολο.Κι ο κάθε άνθρωπος κατά μόνας,συνήθως προκαταβάλλεται εκ των έσω του να επαληθεύει τις απόψεις,τις αξίες και τις πράξεις που αποτελούν το υπόβαθρο αυτών των αξιών του,''αντιμετωπίζοντας'' τον άλλο,γενικώς το άλλο,χωρίς ν'αποχωριστεί επ'ουδενί τον εαυτό του.Και συνηθέστερα αυτή η υποχρέωση αντιπαράθεσης δεν γίνεται με οικεία βούληση του υποκειμένου,αλλά υποχρεωτικά,τυχαία,λόγω περίστασης,με την πρόκληση/πρόκληση κάποιου έτερου.
Απο τη μία ο Μπωντριγιάρ επικρίνει τη μη αντιπροσωπευτικότητα των προκαταβολικά επαληθευμένων στατιστικών,απ'την άλλη διαπιστώνει ότι ακριβώς η προσπάθεια για περισσότερη εξατομικευμένη αποτύπωση τάσεων,αναγκών κ.λ.π.,καταλήγει στο άτομο που δεν έχει χρόνο για να υποδυθεί τον εαυτό του,εξαιτίας της αυτοηδονοβλεψίας που διυλίζει τον κώνωπα του[κι απο τις βασικές ανάγκες του ανθρώπινου είδους που προσομειώνονται ευκόλως αντιπροσωπευτικά,η λογική εξέλιξη της λειτουργίας των μαζικών μέσων είναι να πάνε στην ανίχνευση των ελάχιστων αναγκών].Αντίφαση;
Ναι,εαν δεχθούμε ότι το άτομο εξαναγκάζεται για μια τέτοια διαδικασία λεπτομεροσχολαστικής ενδοσκόπησης για την οποία δεν χρειάζεται να ξέρει,ή δεν έχει ανάγκη ούτε και λόγο-λόγω της χρησιμότητας που αποφέρει-να ξέρει.Ή μη κάνοντας τη διάκριση μεταξύ της συνεχούς ανατροφοδοτούμενης προσπάθειας,απο τα μέσα και τις δημοσκοπήσεις,ανεύρεσης των ελάχιστων αναγκών και της μη έλλειψης ελεύθερου χρόνου που απαιτείται για να χωνευτούν όλες αυτές οι μικροσκοπικές πληροφορίες[οι οποίες όμως δεν εξετάζονται μια κι έξω,αλλά συχνά επανέρχονται ανασυστανόμενες με νέα δεδομένα που τροφοδοτούνται απο προηγούμενες διερευνήσεις,πολλές απ'τις οποίες μελλοντικά,φυσικά και διαψεύδονται-ο ακατάπαυστος πρόωρος υπολογισμός μπορεί ν'αντιμετωπιστεί με αναμονή]
Υπάρχει μια αισχρότητα στη λειτουργία και τη πανταχού παρουσία των δημοσκοπήσεων και της δημοσιότητας.Οχι γιατί μπορεί να προδίδουν το μυστικό μιας γνώμης,τον αποκρυφισμό της θέλησης ή γιατί μπορεί να παραβιάζουν κάποιον άγραφο νόμο της ανθρώπινης ύπαρξης,αλλά γιατί επιδεικνύουν αυτό το πλεόνασμα του κοινωνικού,αυτό το είδος της συνεχούς ηδονοβλεψίας της ομάδας εν σχέσει με τον εαυτό της:πρέπει κάθε στιγμή να ξέρουν τι θέλει,να ξέρουν τι σκέπτεται,να είναι ενημερωμένες για τις ελάχιστες ανάγκες της,τους ελάχιστους φόβους της,να βλέπει τον εαυτό της συνεχώς στη βιντεοθόνη των στατιστικών,να παρατηρεί σταθερά το δικό της θερμομετρικό διάγραμμα,όλα αυτά σαν μια μορφή υποχονδριακής τρέλας.
Το κοινωνικό καταντά να κατακτηθεί απο τον εαυτό του.Μέσω αυτής της επανάδρασης,αυτού του ακατάπαυστου πρόωρου υπολογισμού,το κοινωνικό χάνει την ίδια του τη σκηνή.Δεν υποδύεται πια τον εαυτό του.Δεν έχει πια χρόνο να υποδυθεί τον εαυτό του.Δεν καταλαμβάνει πια έναν συγκεκριμένο χώρο,δημόσιο ή πολιτικό.Συγχέεται με τη δική του οθόνη ελέγχου.Υπερπληροφορημένο,επιδεικνύει αυξητική τάση προς τη παχυσαρκία.
Δεν υποδύεται τον εαυτό του...Αρα,δεν παραδεχόμαστε ότι υπάρχουν κι άλλες εκδοχές[αναγκών,φόβων,κ.λ.π.]που είναι προς επιλογή ατομικού ρόλου;Κι αυτή η βιντεοθόνη των στατιστικών που παρατηρεί σταθερά το θερμομετρικό της διάγραμμα,πόσο ''αφύσικη''σχέση έχει με τις υποστάσεις της ψυχικής προσωπικότητας που αναμόχλευε ο Φρόυντ;Αλλο βέβαια η αυτοπαρατήρηση του εαυτού μας απο τον εαυτό μας,κι άλλο η παρατήρηση του απο κάτι ξένο προς εμάς,που γίνεται δημόσια και για όλους.Ομως:Κάθε τι το οποίο έχει απωθηθεί,για το εγώ αποτελεί ένα τόπο ξένο,ο οποίος βρίσκεται βαθιά μέσα του,όπως ακριβώς συμβαίνει με την πραγματικότητα...
Με το Εγώ συμβαίνουν τρομερά πράγματα:πρέπει να υπηρετεί τρεις απαιτητικούς αφέντες και ταυτόχρονα να ισορροπεί τις αντίρροπες δυνάμεις τους.Κι αυτοί είναι ο εξωτερικός κόσμος,το υπερ-εγώ και το εκείνο[Περί Εγώ και Εκείνου,Φρόυντ].
ΣΙΩΠΗ[ΑΠΟΥΣΙΑ ΓΝΩΜΗΣ-ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΧΙΟΥΜΟΡ]
Η σιωπή των μαζών είναι επίσης,με μια έννοια,αισχρή.Γιατί κι οι μάζες διαμορφώνονται απ'αυτήν την άχρηστη υπερπληροφόρηση που ισχυρίζεται ότι τους διαφωτίζει,όταν το μόνο που κάνει είναι να παραγεμίζει τον αντιπροσωπευτικό χώρο και να αυτοακυρώνεται,μέσα σε μια σιωπηλή ισοδυναμία.Και δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά εναντίον αυτής της αισχρής κυκλικότητας των μαζών και της πληροφόρησης.Τα δυο φαινόμενα αλληλοτροφοδοτούνται:οι μάζες δεν έχουν γνώμη κι η πληροφόρηση δεν τους πληροφορεί.
...η ταχύτητα με την οποία περιστρέφεται η πληροφόρηση αυξάνει συνεχώς το βάρος των μαζών,αλλά όχι και την αυτογνωσία τους.
Αλλά υπάρχει κι ένας άλλος τρόπος να δούμε τα πράγματα.Στην πραγματικότητα μπορούμε να λάβουμε υπόψη μας τον δισταγμό των δημοσκοπικών αποτελεσμάτων και το ασυνείδητο χιούμορ τους,τ'οποίο μάλλον μοιάζει με εκείνο των μετεωρολόγων[π.χ. η δυνατότητα επιβεβαίωσης αντιθετικών γεγονότων ή τάσεων την ίδια στιγμή.ή έπειτα τον συνηθισμένο τρόπο που ο καθένας τις χρησιμοποιεί,διαφωνώντας με αυτές κατ'ιδίαν,ιδιαίτερα αν εξακριβώνουν την ακριβή συμπεριφορά του[κανείς δεν αποδέχεται μια ακριβή στατιστική εκτίμηση των πιθανοτήτων του].Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα της αξιοπιστίας που τις συνοδεύει.Η στατιστική,σαν μια αντικειμενική εκτίμηση πιθανοτήτων,προφανώς εξανεμίζει κάθε επιλεκτική ευκαιρία και κάθε προσωπική μοίρα.Γι'αυτό κατά βάθος κανείς μας δεν πιστεύει σ'αυτήν.
...Ετσι λοιπόν,αν κάποιος εκλάβει μ'αυτόν τον τρόπο τις δημοσκοπήσεις,μπορεί να φανταστεί ότι είναι δυνατόν να δουλέψουν για τις ίδιες τις μάζες σαν ένα παιχνίδι,θέαμα,σαν ένα μέσο εμπαιγμού τόσο του κοινωνικού όσο και του πολιτικού.Το γεγονός ότι οι δημοσκοπήσεις κάνουν ότι μπορούν για να καταστρέψουν το πολιτικό σαν θέληση και μεσολάβηση,το πολιτικό σαν νόημα,ακριβώς μέσα απο τις επιδράσεις της προσομείωσης και της αβεβαιότητας-αυτό το γεγονός μπορεί να δώσει ευχαρίστηση μόνο στο ειρωνικό ασυνείδητο των μαζών,των οποίων ο βαθύτερος πόθος παραμένει η συμβολική δολοφονία της πολιτικής τάξης και πραγματικότητας,κι αυτή η δολοφονία παράγεται απο τις δημοσκοπήσεις με τον δικό τους τρόπο.Οι μάζες παίρνουν εκδίκηση επιτρέποντας στον εαυτό τους τη θεατρική αντιπροσώπευση της πολιτικής σκηνής.Οι άνθρωποι δημοσιοποιήθηκαν.
Και τα πέντε λεπτά δημοσιότητας που δικαιούνται όσοι μιμούνται προβεβλημένους ''πρωτοπόρους'',γυρίζουν ανάστροφα στα μούτρα αυτών που εκδικούνται τη πολιτική τάξη με σκοπό την γελοιοποίηση της:Γελοιοποιούνται κι οι ίδιοι όσοι αυτοαποκαλούνται αντιπρόσωποι της κοινωνίας.
Παρουσία καμερών και δημοσιογράφων,μια κυρία πέταξε στο μέγαρο μαξίμου μια κότα.Ακολούθησαν συνεντεύξεις της και προβολή της στα κανάλια.Συνακολούθησε ένας πυροσβέστης,περιφέροντας έναν γάιδαρο έξω απο ένα υπουργείο.Τη σκυτάλη πήραν αγρότες στην κρήτη,περιφέροντας στους δρόμους γουρουνάκια,γραμμένα πάνω τους με σπρέυ συνθήματα κατά της κυβέρνησης.Η πάγκοινη κι εκκωφαντική σιωπή της κοινωνίας απέναντι σε αυτά,εκφράζεται με την απουσία καταγγελίας περί της υπαρκτής κακοποίησης ζώων,προς χάριν της δημοσιότητας.Ο στείρος μιμητισμός εκκωφαντικής ισοδυναμίας[του οποίου το πλέον ευεπίφορο έδαφος για επεκτατική εξάπλωση είναι τα μαζικά μέσα]διατηρεί μια ψευδαίσθηση ''επιλεκτικής''ευκαιρίας[διαλέγουν τετράποδο,αυτή η είναι κι η μόνη τους ''διαφορά''] για πέντε λεπτά δημοσιότητας-κι η οποία αντιστοίχως ψευδοαντιστοιχεί σε μια αλλαγή,γιατί όχι,της μοίρας του προσώπου που προβάλλεται παίρνοντας τη πρωτοβουλία της διαμαρτυρίας δια τετράποδων αντιπροσώπων,προσδοκώντας η τάση που αυτοπροβάλλει να εξισώσει,διά της μίμησης,όλες τις αγανακτισμένες τάσεις της υπόλοιπης κοινωνίας.
Χώρος για περισσότερες ''επιλεκτικές ευκαιρίες και προσωπικές μοίρες'',που απομαζικοποιούν τη κοινωνία,δεν περισσεύει,ακριβώς γιατί πάντα[και προ των μμε]ο μιμητισμός αναμεταξύ μιας κοινωνίας έναντι της πολιτικής της τάξης που την αντιπροσωπεύει αφού εκλέγεται απ'αυτήν ώστε να προωθήσει τα ''γενικότερα''συμφέροντα της,αλληλοτροφοδοτούνται[οι κοινωνίες έχουν ψήφο κι η πολιτική τάξη ψηφοθηρεί].
Είναι,παραδόξως,σαν ένα παιχνίδι που οι δημοσκοπήσεις επανακτούν κάποιας μορφής νομιμότητα.Ενα παιχνίδι του αναποφάσιστου,της πιθανότητας.Ενα παιχνίδι της αβεβαιότητας της πολιτικής σκηνής,της εξισωτικής τελικότητας όλων των τάσεων.Ενα παιχνίδι της αλήθειας που επιδρά στην κυκλικότητα των ερωτήσεων και των απαντήσεων.
Μπορεί ίσως να δούμε την εισβολή στις ίδιες τις δημοσκοπήσεις μιας αλλόκοτης,τυχαίας διαδικασίας,ενός ειρωνικού καθρέπτη προς χρήση των μαζών[και όλοι ανήκουμε στις μάζες]μιας πολιτικής σκηνής που πιάνεται στην ίδια τη παγίδα της[αφού οι πολιτικοί είναι οι μοναδικοί που πιστεύουν στις δημοσκοπήσεις,μαζί μ'αυτούς που τις διεξάγουν προφανώς,όπως οι μόνοι που πιστεύουν στη δημοσιότητα είναι οι υπεύθυνοι της δημοσιότητας].
Εαν δεχτούμε τα αλληλοτροφοδοτούμενα φαινόμενα[κι εκφράσουμε τη θεμελιώδη αντίρρηση πάνω στο ποια μεριά είναι η πηγή που τροφοδοτεί:Η μίμηση που προϋπάρχει των μέσων,ή η προ-ύπαρξη που ενισχύεται απο τα μέσα,που με τη σειρά τους ενισχύουν την εξουσία],στη παγίδα πιάνονται κι οι μάζες,οι οποίες πιστεύοντας στη δύναμη της δημοσιότητας,κυνηγάνε αυτά τα λίγα λεπτά που τους κάνουν γνωστούς,νομιμοποιούν τις,εξεζητημένα εκζητούμενες και φυσικά δημόσια προβαλλόμενες,επιθετικής αντίδρασης δράσεις τους,και μέσα στη προσπάθεια τους να ειρωνευθούν τη πολιτική τάξη,η συνείδηση του θύματος εξελίσσεται σε ρόλο αντιπροσωπευτικά εξομειωτικού ''λειτουργού''[σαν αντιδρώντες,διεκδικούν,εκτός απο δημοσιότητα,και ρόλο ''κοινωνικού εταίρου''],έναν ρόλο όμως που οι της άλλης όχθης[οι σιωπηλές πλειοψηφίες]βλέπουν μέσα σ'αυτόν,με χαρωπό μίσος,την ειρωνεία/υποκρισία που ενεδρεύει στη λαφυραγώγηση του μαζικού θυμικού,καθώς όπου υπάρχουν λάφυρα,υπάρχουν και πειρατές.Κοινώς,υπάρχουν κι αυτοί που,παρότι δεν προσδοκούν ούτε κι επιζητούν δημοσιότητα,πιστεύουν στην αποκαλυπτική δύναμη της δημοσιότητας που παίρνουν άλλοι,εις τ'όνομα βεβαίως των σιωπηλών πλειοψηφιών,που αποκαλύπτει όμως τη κυκλικότητα της ιδιοτέλειας που γυρίζει μόνο γύρω απο τον εαυτό της και το καμαρωτό σημειωτόν γύρω απο το ιδεοπαρμένο,αλλά καλώς δήθεν εννοούμενο,συμφέρον της.
ΕΡΜΑΙΟ ΣΤΙΣ ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ-ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΗ;
Οι άνθρωποι πάντα υποτίθεται ότι επιθυμούν να συμμετέχουν στο παιχνίδι της αλήθειας,στο παιχνίδι της πληροφόρησης.Υπάρχει συμφωνία ως προς το ότι το αντικείμενο μπορεί πάντα να πείθεται απο την αλήθεια της πληροφόρησης.Είναι αδιανόητο το αντικείμενο της έρευνας,της δημοσκόπησης,να μην υιοθετεί,μιλώντας γενικότερα,την στρατηγική του υποκειμένου της ανάλυσης,του δειγματολήπτη.Μπορεί σίγουρα να υπάρχουν κάποιες δυσκολίες[π.χ. το αντικείμενο δεν καταλαβαίνει την ερώτηση,δεν το αφορά,είναι αναποφάσιστο,απαντά σαν ερωτών κι όχι σαν ερωτώμενος κ.λ.π.]αλλά γίνεται παραδεκτό ότι ο αναλυτής της δημοσκόπησης είναι σε θέση να επανορθώσει αυτό που βασικά είναι μια έλλειψη προσαρμογής στον αναλυτικό μηχανισμό.Η υπόθεση αυτή,ποτέ δεν λαμβάνει υπόψην της πως όλα τούτα,μακράν απ'το να συνιστούν ένα περιθωριακό,αρχαϊκό κατάλοιπο,είναι το αποτέλεσμα μιας επιθετικής[όχι αμυντικής]αντι-στρατηγικής απο πλευράς του αντικειμένου.Οτι εκεί υπάρχει μια κάποια αυθεντική,θετική,πιθανόν νικηφόρα στρατηγική,που το αντικείμενο αντιπαραθέτει στη στρατηγική του υποκειμένου[σ'αυτή την περίπτωση του δημοσκόπου ή οποιουδήποτε άλλου παραγωγού μηνυμάτων].
Απο τη στιγμή που ο δημοσκόπος θέτει το θέμα προς ανάλυση[ή ο παραγωγός μηνυμάτων/ειδήσεων την είδηση που κοινοποιεί],ο ερωτώμενος βρίσκεται σε παθητική θέση:καλείται να επεξεργαστεί μια πληροφορία ή δημοσκοπική ερώτηση,για την οποία ενδεχομένως δεν έχει ιδίαν αντίληψη και εμπειρία,ή οι προτεινόμενες απαντήσεις που μπαίνουν ετσιθελικά απο τη πλευρά του δημοσκόπου,δεν καλύπτουν καμιά απο τις απαντήσεις που έχει διαμορφώσει ο ερωτώμενος,κατά τη περίπτωση που έχει ιδίαν αντίληψη κι εμπειρία[κι όπου αποφεύγει ν'απαντήσει-δεν ξέρω,δεν απαντώ-είτε γιατί δεν συμφωνεί με τα εκ του δημοσκόπου προδιαθετούμενα,είτε λόγω άγνοιας].
Δυνάμεις εξαπάτησης μπορεί να ενεδρεύουνε κάλλιστα κι όταν απαντάς χωρίς ιδίαν εμπειρία και συν τω χρόνω αυτοτροφοδοτούμενη με γνώση στην απορία για ένα θέμα,για το οποίο ψάχνεις μια ερμηνεία,αλλά επηρεαζόμενος απο τη κοινή γνώμη,τον γείτονα,το περιβάλλον σου κ.λ.π.Αυτή η εξαπάτηση εμπλαισιώνει και τις δυνάμεις αφομοίωσης[αφομοιώνω κάτι που έχω συνηθίσει ν'ακούω απο άλλους,και που απλώς το''εμπλουτίζω''πάνω στην ίδια φόρμα που εκκινεί απο πανομοιότυπες προκαταλήψεις ή ακόμη και τα ''καλώς εννοούμενα'' ατομικά μου συμφέροντα].Υπάρχει μόνο μια πρόσκαιρη''εκδίκηση'',ακόμη και στην''ενσυνείδητη''τακτική της προστασίας απο τον ''μεγάλο αδελφό''που ξεψαχνίζει τα εσώτερα πεδία μας:Οι αναδιατεταγμένες κι αναδιατυπωμένες ερωτήσεις-έρευνες επιστρέφουν,έστω κι αν αρχικά παρεκκλίνουν του δηλούμενου σκοπού τους,τροφοδοτώντας ενισχυτικά την...επιπλέον πληροφόρηση που διερευνά επανερχόμενα αυτό που...παροδικά κρύβεται[''εξαφανίζεται''].Εφόσον το αντικείμενο της έρευνας επιμένει συνειδητά[ακόμη κι όταν είναι σε θέση έκφρασης προσωπικής κι εδραιωμένα στοιχειοθετημένης γνώμης]να ''εκδικείται'',η αδιαπεραστικότητα του είναι που συντηρεί τα θολά νοήματα,που με την σειρά τους δεν επιτρέπουν θεμελιακές αλλαγές στις πιθανολογούμενες συμπεριφορικές του αναλύσεις.
Διαβολική μεγαλοφυία των μαζών,διαβολική μεγαλοφυία του κοινωνικού,που σταθερά συντείνει στην αποτυχία εξεύρεσης της αλήθειας του κοινωνικού και στην ανάλυση του.
...είναι δύσκολο να φανταστούμε τι δυνάμεις εξαπάτησης,αφομοίωσης,παρέκκλισης-με μια λέξη εκλεπτυσμένης εκδίκησης-υπάρχουν σ'αυτόν τον τύπο απόκρισης.
...ή ο τρόπος με τον οποίο τα ίδια τα γεγονότα εξαφανίζονται πίσω απ'την οθόνη της τηλεόρασης,ή την πιο γενική οθόνη της πληροφόρησης[αφού αληθεύει ότι τα γεγονότα δεν έχουν πιθανή ύπαρξη εκτός σ'αυτήν την παρεκκλίνουσα οθόνη,που δεν είναι πια ένας καθρέπτης].Ενώ ο καθρέπτης κι η οθόνη της αλλοτρίωσης ήταν ένας τρόπος παραγωγής[το φαντασιακό υποκείμενο],αυτή η νέα οθόνη είναι απλώς ο τρόπος εξαφάνισης του.
...Σ'αυτήν την καθολική ανάδυση της καταγραφής,το άτομο ή η μάζα απαντούν με μια παροδική συμπεριφορά εξαφάνισης.Σε τι μετατρέπονται πίσω απ'αυτήν την οθόνη;Μετατρεπονται σε μια αδιαπέραστη και χωρίς νόημα επιφάνεια,η οποία είναι μια μέθοδος εξαφάνισης.
Επισκιάζουν τους εαυτούς τους.Τήκονται σ'αυτήν την επιφανειακή οθόνη με τέτοιον τρόπο,ώστε η πραγματικότητα τους κι εκείνη της κίνησης τους,ακριβώς όπως τα σωματίδια της ύλης,να μπορούν να ερευνώνται ριζοσπαστικά χωρίς να πραγματοποιείται καμιά θεμελιακή αλλαγή στην,μέσω των πιθανοτήτων,ανάλυση της συμπεριφοράς τους.
...το υποκείμενο αποξενώνεται πλήρως μέσα στη κυριαρχία του.Υπάρχει μια διαστρέβλωση της αρχής ανάμεσα στην σφαίρα της πληροφόρησης και τον ηθικό νόμο που ακόμη κυριαρχεί πάνω μας,και της οποίας η έκβαση είναι η ακόλουθη:πρέπει να γνωρίζεις τον εαυτό σου,πρέπει να γνωρίζεις ποια είναι η βούληση σου και ποια είναι η επιθυμία σου.Μ'αυτήν την έννοια τα μέσα δεν μας διδάσκουν τίποτα απολύτως.Μάλλον έχουν περιορίσει τα όρια της βούλησης και της αντιπροσώπευσης.
Τα όρια για διαπλατυνθούν,χρειάζονται και ποικιλίες καταστάσεων,μέσα όμως σ'ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που όλο και περισσότερο ''θέτει''τους νόμους του ''δέον γενέσθαι'',που εξαφανίζει τις ανομοιότητες.Πολύ προτού εφευρεθούν τέτοιας έκτασης μαζικά-μη περιφερειακά μέσα,ο Στίουαρτ Μιλ[19ο αιώνα]διέκρινε αυτή τον περιορισμό βουλήσεων κι επιθυμιών,σε όλες τις διαστρωματώσεις-τάξεις-αντιπροσωπεύσεις της κοινωνίας και σε μια εποχή που δεν υπήρχαν ραδιόφωνα και οθόνες.Γράφει στο δοκίμιο του ''περί ελευθερίας'':Οι συνθήκες στις οποίες υφίστανται οι διαφορετικές τάξεις και τα διαφορετικά άτομα και οι οποίες διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους,εξομοιώνονται όλο και πιο πολύ.Παλιότερα,οι διάφορες τάξεις,οι διάφορες γειτονιές,τα διάφορα επαγγέλματα,ζούσαν,μπορούμε να πούμε,σε διαφορετικούς κόσμους.Ενώ σήμερα ζουν στον ίδιο περίπου κόσμο.Τηρουμένων βέβαια κάποιων αναλογιών,διαβάζουν τα ίδια πράγματα,βλέπουν τα ίδια πράγματα,έχουν τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες ελευθερίες,και τα ίδια μέσα για να τα διεκδικήσουν.
Και η εξομείωση συνεχίζεται.Την προωθούν οι πολιτικές αλλαγές της εποχής,αφού όλες τείνουν να υψώσουν το χαμηλό[το μέτριο,τον μέσο άνθρωπο που αποτελεί και τη πλειοψηφία]και να χαμηλώσουν το υψηλό.
Την προωθεί η βελτίωση των μέσων επικοινωνίας,γιατί συνδέει με προσωπική επαφή[...]τους κατοίκους μακρινών τόπων...
...Ενας άλλος πιο ισχυρός παράγοντας,που έχει ως αποτέλεσμα την πλήρη ομοιότητα των ανθρώπων,είναι ο έλεγχος που κατόρθωσε ν'ασκεί η κοινή γνώμη στο κράτος...
Μια μυστική μορφή άρνησης[προσωπικής]βούλησης.Αυτού''που ξέρουν όλοι'',δεν χρειάζεται να το ξέρεις κι εσύ,απλά το αποδέχεσαι.
''Οταν τίθεται η ερώτηση αν επιτρέπεται να παραπλανήσουμε έναν άνθρωπο,κάποιος πρέπει ν'απαντήσει ότι αυτή η ερώτηση είναι άνευ αξίας,αφού είναι αδύνατο να παραπλανήσεις έναν άνθρωπο για τον ίδιο του τον εαυτό''.
Ετσι,αρκεί ν'αντιστρέψουμε την ιδέα της μάζας που αλλοτριώνεται απο τα μέσα,για να εκτιμήσουμε κατά πόσο ολόκληρο το σύμπαν των μέσων,είναι αποτέλεσμα μιας μυστικής στρατηγικής αυτής της μάζας που υποτίθεται πως είναι αλλοτριωμένη,μιας μυστικής μορφής άρνησης βούλησης.
Με μιαν έννοια,δεν έχουμε να κάνουμε πλέον με την επανάσταση,αλλά με μια μαζική μεταβίβαση,μια μαζική ανάθεση της εξουσίας της επιθυμίας,της επιλογής,της υπευθυνότητας,μια ανάθεση σε μηχανισμούς είτε πολιτικούς είτε διανοητικούς,που έχουν το καθήκον να φροντίζουν για όλα αυτά τα πράγματα.Μια μαζική αποστασιοποίηση απο τη θέληση,αλλά όχι μέσω της αλλοτρίωσης ή της εθελούσια σκλαβιάς.Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι υφίσταται μια άλλη φιλοσοφία έλλειψης της βούλησης,της οποίας το μυστικό είναι πως οι μάζες είναι βαθιά ενήμερες για το ότι δεν έχουν να πάρουν μια απόφαση για τους εαυτούς τους και τον κόσμο.Για τ'ότι δεν χρειάζονται να εύχονται,δεν χρειάζεται να ξέρουν,δεν χρειάζεται να επιθυμούν.
Η βαθύτερη επιθυμία είναι πιθανόν να δοθεί η υπευθυνότητα για την επιθυμία κάποιου σε κάποιον άλλο.Μια στρατηγική ειρωνικής επένδυσης στον άλλο,στους άλλους.Μια στρατηγική προς τους άλλους όχι για λόγους οικειοποίησης,αλλά αντιθέτως,για λόγους εκδίωξης των φιλοσόφων και των ανθρώπων της εξουσίας,εκδίωξης της υποχρέωσης να είσαι υπεύθυνος,να υφίστασαι τις φιλοσοφικές,ηθικές και πολιτικές κατηγοριοποιήσεις.
...βασικά απολαμβάνουμε πλήρως αυτή την μαζική μεταφορά υπευθυνότητας,ίσως γιατί,πολύ απλά,δεν είναι πλέον ενδιαφέρον να ξέρουμε τι θέλουμε ν'αποφασίσουμε,τι να επιθυμήσουμε.
Ισως γιατί τα μέσα και το σύστημα''εξουσίας''στ'οποίο εντάσσονται αναπόφευκτα,έχουν κάνει...επαρκώς καλά τη δουλειά τους,έχουν ανακαλύψει τι χρειάζεται να κάνουμε,να θέλουμε όλοι μαζί και χωρίς εμάς[αφού όλοι μαζί υφιστάμεθα ευεργετικές ή αρνητικές συνέπειες των πρωτοβουλιών υπευθυνότητας-κι αυτό είναι απείρως προτιμότερο απο τις συνήθως μόνο κατ'άτομον συνέπειες της προσωπικής/αυτόνομης επιλογής].΄Η όπως διέγνωσε ο Σουμπέτερ:ο καπιταλισμός που αποθέωσε την ατομικότητα και έθεσε το άτομο με τα δικαιώματα του στην κορυφή της ιστορικής διαδικασίας,υφίσταται την άλλη όψη της κυριαρχίας της ατομικής γνώμης που αποτελεί εν δυνάμει ανατροπέας του συστήματος που του επέτρεψε να κατηγοριοποιηθεί.
Και οι φιλόσοφοι μαζί με τους ανθρώπους της εξουσίας συναποτελούν θεμελιακές εκφάνσεις ατομικών,οικειοποιημένα επενδυμένων πάνω τους απο τη μάζα,προσδοκιών:Εκδιώκεται η ευθύνη διά της οικειοποίησης,αφού εξισώθηκαν[διά της διαλείπουσας κατηγοριοποίησης]όλες οι τάσεις,αλλά αυτό γίνεται με τη σιγουριά της μάζας πως είναι η ανώτερη στη κορυφή και εξ΄αυτού του λόγου υπάρχει πάντα πρόθυμος κάποιος διαμεσολαβητικός εσμός για ν'αντικατοπτρίσει αυτή την ευκόλως αβασάνιστη μεγαλομανία των μαζών και να την δικαιώσει προς επιβεβαίωση-λόγω του αλληλένδετου αντικατοπτρισμού-και των ίδιων των αντιπροσωπευτικών εσμών των μαζών.
...Η εκλογή είναι μια παράξενη επιταγή.Κάθε φιλοσοφία που εκχωρεί στον άνθρωπο το δικαίωμα ν'ασκεί τη βούληση του,το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να τον βυθίσει στην απελπισία.Γιατί αν τίποτα δεν είναι πιο κολακευτικό για τη συνείδηση απο το να ξέρει τι θέλει,αντιθέτως τίποτα δεν είναι πιο σαγηνευτικό στη συνείδηση του άλλου[το ασυνείδητο;]-εκείνο το ασαφές και ζωτικό που κάνει την ευτυχία να εξαρτάται απο την απελπισία της βούλησης-απ'το να γνωρίζει τι θέλει,απ'το ν'απελευθερωθεί απο την επιλογή και να εκτραπεί απο την ίδια του την αντικειμενική βούληση.Είναι πολύ καλύτερα να στηριχτούμε σε κάποιο ασήμαντο ή ισχυρό παράδειγμα,παρά να εξαρτώμεθα απο τη θέληση μας ή απο την αναγκαιότητα της επιλογής.
Να στηριχτούμε σ'ένα παράδειγμα,να το μιμηθούμε ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του:Εξ αντανακλάσεως εμού,εξομοιωθείτε,κι αυτό όχι μόνο σε ότι αφορά ένα ισχυρό παράδειγμα,αλλά και στο ασήμαντο,ή καλύτερα στα θλιβερά και διάσπαρτα παραδείγματα προς αποφυγήν που δεν σου αφήνουν περιθώριο επιλογής[μόνο να τ'αποφύγεις] απο το τα ενστερνιστείς,συμπάσχοντας:Μπορεί εσύ να είσαι ο ωραίος Μπρούμελ και ν'ατενίζεις ένα υπέροχο τοπίο διάσπαρτο με όμορφες λίμνες,και να έχεις και υπηρέτη ώστε να σ'απαλλάσσει απο το βάσανο διαλογής της προτιμότερης λίμνης,αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σβήνονται απο τον χάρτη άλλα ποικιλώνυμα τοπία,διάσπαρτα με βάλτους κι αποξηραμένες λίμνες.
Τέτοια δημόσια προβολή προσωπικών τοπίων γίνεται συχνότερα απο κάθετι άλλο στα μέσα.Προσωπικά δράματα αρνητικών ειδήσεων που θέλουν να περάσουν μηνύματα διδακτικά[και ξέροντας καλά ότι,αφού αυτά τα άσχημα βιώματα μόνο σε ένα άτομο δεν τυχαίνουν,αλλά ακουμπούν πολλούς περισσότερους και αθέατους-κι αποθαρρύνοντας δια των συμβουλών όσους δεν έχουν βρεθεί σε τέτοια θέση,ώστε εαν και τυχόν,να βρεθούνε προετοιμασμένοι].Ο συναισθηματισμός που εκπυρσοκροτείται είναι διάχυτος,καθιστώντας ''αναπόφευκτη''την εγκαρδίωση του φορέα του μέσου αλλά και του δέκτη.Κερδίζει μόνο τη συμπάθεια,περιορίζοντας διευθετεί:κανείς,έτσι,δεν θα τολμήσει να πολυερευνήσει αν τα όσα καταθέτονται απο το ''θύμα'' τα επιβεβαιώνει ή τα διαψεύδει μια άλλη εκδοχή της πραγματικότητας.Το θύμα γίνεται το πρώτο ανάμεσα σε αρκετούς συμπάσχοντες συνδηλωτικών αποχρώσεων[και οι μη συμπάσχοντες,αυτοί που δεν έχουν βιώσει παρόμοιες εμπειρίες].Δύσκολα θα βρεθεί φορέας μέσου που θα εναντιωθεί στα ''θύματα'',τα οποία με τη σειρά τους,παίρνοντας θάρρος και''εγκαρδιώμενα'',''απελευθερώνονται''απο τα πρότερα βιώματα τους με τη δικαιολογία ότι δεν είχαν περιθώρια άλλης αντίδρασης κι επιλογής απέναντι σε ένα τοπίο διάσπαρτων βάλτων.Τώρα πλέον,μετά την εξομολόγηση τους στα υποτακτικά μέσα,έχουν:Σε ποιο τοπίο με διάσπαρτες όμορφες λίμνες,με συμβουλεύετε να πηγαίνω ν'ατενίζω απο εδώ και πέρα;
Ακόμη κι η δημοσιότητα θα βρει ένα πλεονέκτημα στον παραμερισμό αυτής της αδύναμης υπόθεσης για προσωπική θέληση κι επιθυμία.Οχι μόνο οι άνθρωποι σίγουρα δεν θέλουν να λέγεται αυτό που επιθυμούν,αλλά σίγουρα δεν θέλουν να το ξέρουν,κι ακόμη δεν είναι βέβαιο αν θέλουν καν να το εύχονται.
Ποιός πέφτει σε αυτή την παγίδα;Η μάζα είναι πολύ φαντασμένη.Αναθέτει με μια συμπεριφορά ανωτέρου,την ικανότητα επιλογής σε κάποιον άλλο.Ολοι οι μεσολαβητές[άνθρωποι των μέσων,πολιτικοί,διανοούμενοι,όλοι οι κληρονόμοι των φιλοσόφων του Διαφωτισμού όσον αφορά τη περιφρόνηση προς τις μάζες]στην πραγματικότητα υιοθετούνται μόνο γι'αυτόν τον σκοπό:να διευθύνουν μέσω της αντιπροσώπευσης,της εξουσιοδότησης,αυτήν την ανιαρή συμπεριφορά εξουσίας και θέλησης,να ξαλαφρώσουν τις μάζες απ'αυτήν την υπέρβαση για περισσότερη ευχαρίστηση και να τη στρέψουν σε μια επίδειξη προς όφελος τους.
Υποκατάσταση:αυτή θα είναι η κατάσταση των αποκαλούμενων προνομιούχων τάξεων,των οποίων η θέληση θα είναι,κατά κάποιο τρόπο,στραμμένη ενάντια στις ίδιες,προς τους μυστικούς σκοπούς των ίδιων των μαζών που περιφρονούν.
Σχετικά με τα μέσα μπορείς να υποστηρίξεις δυο αντιτιθέμενες υποθέσεις:είναι η στρατηγική της εξουσίας,η οποία βρίσκει σε αυτά το μέσο μυθοποίησης των μαζών κι επιβολής της αλήθειας της.΄Η,αλλιώς,είναι η στρατηγική περιοχή της πανουργίας των μαζών,οι οποίες εξασκούν σ'αυτά τη συμπαγή δύναμη τους της άρνησης της αλήθειας,της άρνησης της πραγματικότητας.
Σήμερα τα μέσα δεν είναι τίποτα άλλο απο το υπέροχο εργαλείο αποσταθεροποίησης του πραγματικού.Κι η μανία που έχουμε για τα μέσα,ότι είναι αδύνατον να κάνουμε χωρίς αυτά,είναι το βαθύ αποτέλεσμα του ίδιου φαινομένου:δεν είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας για κουλτούρα,επικοινωνία και πληροφόρηση,αλλά επιθυμία για επίδειξη,για προσομείωση,η οποία είναι ταυτοχρόνως επιθυμία για αποπροσομείωση.
Οι άνθρωποι δημοσιοποιήθηκαν,τους δόθηκε χώρος για να μείνουν ανυπεράσπιστοι,όλοι έχουν,δυνητικά,την ευκαιρία για τα ''πέντε λεπτά δημοσιότητας'',αντιπροσωπεύοντας με ''πρωτοπόρες'' πράξεις αντίστασης-αντίδρασης αιτήματα ευρύτερων κοινωνικών συνόλων,μέσα στα οποία οι υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες βλέπουν φαντασιωτικά κατοπτρικά είδωλα του δικού τους εαυτού και των αιτημάτων τους[φαντασιωτικά με την έννοια και της άρνησης μιας ουδετεροποιημένης αλήθειας,η οποία πριν το ισχυρό παράδειγμα-επιδειξίας αιτήθηκε με την υπερπροβολή της δράσης του ένα αίτημα,αυτό το αίτημα ήταν άγνωστο σαν δυνατότητα στη μάζα,ή θεωρούνταν ακατόρθωτο.Ενα αίτημα που πολλές φορές,κάλλιστα,εφόσον πραγματοποιηθεί,μπορεί να έρχεται σε σύγκρουση με αιτήματα-συμφέροντα άλλων ομάδων-μια άρνηση της πραγματικότητας που επιφέρει σε άλλους προς χάριν κάποιων έτερων],έτσι ώστε η προσομείωση να καταντά μαζική.Ταυτοχρόνως οι πρωτοπόροι των πέντε λεπτών επιδειξιομανούς δημοσιότητας,μέσω της πρωτοκαθεδρίας τους στην άσκηση της πρακτικής που διαλέγουν για να διαμαρτυρηθούν,αποπροσομοιώνονται,μέχρι ν'ακολουθήσουν οι μιμητές τους που θα παράγουν ''διαφοροποιημένες'' αναζωπυρώσεις ίδιας υφής με της αρχικής αποπροσομοίωσης.
Και που πεδίον δόξεως λαμπρότερον απο τα σημερινά σόσιαλ μίντια,για επιδειξιομανία και του μότο:''Ποστάρω άρα υπάρχω'';Κι αφού μάλιστα στη θεμελιακή δομή αυτών των κοινωνικών δικτύων ενυπάρχουν οι δυο αντιτιθέμενες υποθέσεις:Η εξουσία των ''δημιουργών'' τους-που απλώς τα εφεύραν σαν χρήση,χρήση η οποία είναι κοινή και δωρεάν για κάθε έναν όπου κι αν ζει,αρκεί να ξέρει την αλφαβήτα-και με αυτή τη προσφερόμενη για όλους δυνατότητα μυθοποιεί δυνητικά τις μάζες που τα χρησιμοποιούν[με τη διαφορά ότι η ''επιβολή της αλήθειας''επαφίεται αμεσότατα στον κάθε χρήστη,που όμως χρησιμοποιεί για την εναλλακτική ενημέρωση του ενημερωτικά σάιτ ή απλά γνώμες δημοφιλών χρηστών,ή επηρρεάζεται απο γνώμες ιντερνετικών φίλων,σ'ένα περιβάλλον προσομειωμένης ενημέρωσης κατ'αντιστοιχία των παραδοσιακών μέσων.Η ενημέρωση που αφορά όλους δεν μπορεί να είναι παρά μαζική διά της ανάδειξης της γενικότητας.Οτι διαφοροποιεί τον χρήστη κοινωνικών δικτύων είναι το σχόλιο του πάνω στην επικαιρότητα ειδήσεων,κι ότι τον προσωποποιεί-αποπροσομοιώνει είναι η...αποκάλυψη του σημείου που πίνει καφέ ή ποτό και το ανέβασμα φωτογραφιών που επιδεικνύουν την καλαισθησία της μορφής του-και μόνο,συνήθως,αυτής].
Και που βρίσκεται η ''στρατηγική πανουργία'' των μαζών που αρνούνται την αλήθεια και την πραγματικότητα;Ακριβώς στη παραδοχή ότι τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης τους χειραγωγούν,κι άρα εξ ορισμού και διά της αναγωγής του δήθεν αντιπεριοριστικού χαρακτήρα,τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται το βασίλειο της επίδειξης της''πραγματικής αλήθειας''που μας κρύβουνε,η άρνηση κάθε είδους πραγματικότητας που αποσταθεροποιεί τη δική μας πρόσληψη,με όλο και μεγαλύτερη μανία όσο περισσότερο το κοινό των σόσιαλ μίντια''αποπροσομοιώνεται'' απο τα παραδοσιακά μέσα[για να προσομοιωθεί εντός ομάδων-στρατοπέδων των κοινωνικών δικτύων] και φυσικά μέσα σε αυτή την επικράτεια του ''νέου'' φαινομένου ανθίζει εξίσου ηχηρά η επιδειξιομανία του''ποιός θ'αποκαλύψει πρώτος''[και ποιοί πρώτοι θα το αναπαράγουν,θα το σχολιάσουν κι αντιστρόφως ποιοί πρώτοι,αλλά πάντα ελάχιστοι,θα επιχειρήσουν να το αντικρούσουν].
...υπάρχει ένα παράδοξο στο αξεδιάλυτο μπλέξιμο των μαζών και των μέσων:είναι τα μέσα που ουδετεροποιούν το νόημα και που παράγουν την ''άμορφη''[ή την απληροφόρητη]μάζα,ή είναι η μάζα η οποία νικηφόρα αντιστέκεται στα μέσα,αποσπούμενη ή απορροφούμενη χωρίς ν'απαντά σε όλα τα μηνύματα που αυτά παράγουν;
ή είναι αναπόφευκτη η ''προσομείωση'' που παράγεται απο τον εξαρχής βασικό σκοπό της κάλυψης υλικών αναγκών;Ψηφίζουμε για να μας δίνονται επιτεινόμενες ευκαιρίες για περισσότερες δουλειές που παράγουν αγαθά και εισοδήματα-μέσω των οποίων αγοράζουμε αγαθά που δεν μπορούμε να τα παράξουμε όλα κατά μόνας.Επικοινωνούμε αφού είμαστε''κοινωνικά ζώα'' έναρθρου λόγου που εγκατοικούμε σε κοινωνία ανθρώπων κι όχι σε μοναστηριακές ασκητικές κοινότητες.Κάνουμε επίδειξη των όποιων ικανοτήτων μας,σκέψεων μας,πράξεων μας κ.λ.π.,απαντάμε στη φυσική μας ανάγκη για ατομικότητα και''προσωπική ταυτότητα''.
[κι όπου χάσκουν διλήμματα,ή προσωπικά συμφέροντα,ή απλά η φυσιολογική άγνοια του όλου των πάντων,η ουδετεροποίηση είναι μια προφανής αντίδραση.Μη υπολογίζοντας βέβαια,πόσο βολικός είναι για τη πλειονότητα των μαζών ο ''μεσαίος δρόμος''της ''μετριοπάθειας'',του θέλω να τα έχω καλά με όλους,αλλά κι αντιστρόφως απο τη μεριά των φορέων των μαζικών μέσων,η στεγνή παρουσίαση της είδησης άνευ σχολιασμού,χάριν ''αντικειμενικότητας''κι ακριβώς για μη επηρρεασμό της προσλαμβάνουσας κρίσης της μεριάς του αποδέκτη!]
Πόσα περιθώρια υπάρχουν σε ένα τέτοιο πεδίο υλικών αναγκών και πρακτικής-καθημερινής χρησιμότητας,για αποπροσομοιώσεις των ομοίων;Αρνούμενοι αυτή την πραγματικότητα[σαν μια''στρατηγική αντίστασης''απέναντι στα μέσα],είναι σαν να φαντασιωνόμαστε απειροδιάστατες προοπτικές στα σύνορα του πεπερασμένου.
Οι διανοητικές και πνευματικές ανάγκες,η χωρίς όρια δημιουργική φαντασία[δηλαδή η κουλτούρα] είναι οι ανάγκες που κατεξοχήν αντιστρατεύονται την ύλη κι αποκαλωδιώνονται απο το πεπερασμένο.Εκφραστές τέτοιων τάσεων,πάντα υπήρξαν[και πάντα θα υπάρχουν]οι λίγοι.[που την πρόσληψη της θα δέχονται παθητικά οι περισσότεροι,όταν η ομοιοπαθητική είναι ακριβώς η πλήρης αντιστράτευση του νοήματος της κουλτούρας και της τέχνης,των οποίων η εμβρυουλκή προϋπόθεση είναι το να επιδέχεται η ερμηνεία τους απο τον δέκτη,ευρυγώνιες ερμηνείες]
...στην αντίσταση του υποκειμένου έχει δοθεί σήμερα μια μονομερής αξία και θεωρείται ως θετική-με τον ίδιο τρόπο που στη πολιτική σφαίρα μόνο οι πρακτικές της απελευθέρωσης,της χειραφέτησης,της έκφρασης,της αυτοθέσμισης ενός πολιτικού υποκειμένου θεωρούνται ότι είναι ανατρεπτικές κι αξίζουν τον κόπο.Αυτό δεν λαμβάνει υπόψη του την ισότιμη και πιθανόν ανώτερη επίδραση όλων των πρακτικών του αντικειμένου,την αποκήρυξη της θέσης του υποκειμένου και του νοήματος-ακριβώς οι πρακτικές της μάζας-που θάβουμε κάτω απο περιφρονητικούς όρους αποξένωση και παθητικότητα.
Οι απελευθερωτικές πρακτικές ανταποκρίνονται σε μια απο τις όψεις του συστήματος,στο σταθερό τελεσίγραφο που δίνουμε προκειμένου να υπάρξουμε ως καθαρά αντικείμενα.Αλλά δεν ανταποκρίνονται καθόλου στο άλλο αίτημα να υπάρξουμε ως υποκείμενα,ν'απελευθερωθούμε,να εκφραστούμε με οποιοδήποτε τίμημα,να ψηφίσουμε,να παράγουμε,ν'αποφασίσουμε,να μιλήσουμε,να συμμετέχουμε,να παίξουμε το παιχνίδι.Αλλά αυτό μοιάζει ν'αντανακλά μια προηγούμενη φάση του συστήματος.Κι αν ακόμη είμαστε αντιμέτωποι με αυτό,δεν είναι πλέον μια στρατηγική περιοχή:το σημερινό επιχείρημα του συστήματος είναι η μεγιστοποίηση της ομιλίας,η μεγιστοποίηση της παραγωγής νοήματος,της συμμετοχής.
Ολοι εν δυνάμει δημοσιοποιούνται,όλοι έχουν την ευκαιρία για δημοσιότητα,όλο και περισσότερο κάποιοι λίγοι μπορούν να επηρρεάσουν επιπλέον περισσότερους:Το σύστημα παιρνώντας σε άλλη φάση,έχει πετύχει,έχει κάνει...καλά τη δουλειά του,μας λέει[ασύνειδα;]ο Μπωντριγιάρ.
Κι έτσι η στρατηγική αντίσταση είναι εκείνη της άρνησης νοήματος και της άρνησης ομιλίας,ή η υπερπροσαρμοστική προσομοίωση των ίδιων των μηχανισμών του συστήματος,κάτι που είναι μια άλλη μορφή άρνησης μέσω μιας υπεραποδοχής.
Είναι η πραγματική στρατηγική των μαζών.Αυτή η στρατηγική δεν αποκλείει την άλλη,αλλά είναι αυτή που κερδίζει σήμερα,γιατί είναι αυτή που υιοθετείται περισσότερο στη σημερινή φάση του συστήματος.
Εαν η μάζα επιλέξει να ασκητεύσει,μη απαντώντας στα μηνύματα που τις εκπέμπουν τα μέσα,αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί μια θετική-αυτενεργούμενη ενέργεια ''αυτοθέσμισης'',''προσωπικής έκφρασης'',αφού αυτή η αντίδραση είναι η παρόμοια στρατηγική των μαζών,που ισότιμα περιλαμβάνονται στο παιχνίδι των μέσων[που έχουν περάσει σε άλλη φάση:μεγιστοποίηση ομιλίας,συμμετοχής,δηλαδή περισσότερες ευκαιρίες για προβολή σε όλο και περισσότερους].
Πλέον έχουμε περάσει στη φάση που η ανατρεπτική δυνατότητα αυτοθέσμισης,χειραφέτησης κ.λ.π. είναι εφικτά λόγω της δυνατότητας που δίνουν τα μέσα[σε όποιους μπορούν φυσικά να σηκώσουν στις πλάτες τους αυτή τη δυνατότητα].Οσοι ''επιλέγουν'' την άρνηση,δεν αντιμάχονται απαραίτητα την αντίθετη στρατηγική της τοποθέτησης και της συμμετοχής,γιατί ίσως αποδέχονται[τελείως...συνειδητά] πως η ελευθερία που δρα κι υπάρχει απο μόνη της λόγω των αναγκών που γεννά η φύση της,είναι μια επώδυνη ενδόρρηξη του εσωτερικού ''μας'' σύμπαντος,που ακριβώς γιατί σε αυτό το σύμπαν οι πλανήτες-αντιπροσωπευτικές μονάδες του κινούνται σε προσαρμοσμένες στη φύση του σύμπαντος που τους φιλοξενεί,τροχιές,μπορεί κάλλιστα ν'αντιπροσωπευτεί διαμεσολαβητικά,αφού ένα τέτοιο''σύστημα''λόγω των ''νόμων''του,προσομοιωτικά υπερπροσαρμόζεται στους καθολικούς μηχανισμούς που το συναποτελούν.Σε ατμόσφαιρα εξωπλανητών,ζωή δεν φυτρώνει.
Η υπερπροσαρμοστική προσομείωση των μηχανισμών των μέσων,είναι μια μορφή κατάφασης μέσω μιας δυνητικά επιστρεπτέας αποδοχής απ'όλους και για όλους.Υπάρχει εκεί και περιμένει η δυνατότητα επιστροφής του λόγου,απ'όπου κι αν προέρχεται[απο τα μέσα ή τους αποδέκτες των μηνυμάτων των μέσων].Τίποτα πιο...ατομικό απο αυτή τη καθολικότητα που δίνει ελπίδα και παρηγοριά εν δυνάμει σε όλους.Απ'αυτό το αναρίθμητο που χωροταξικά περικλείει το όλον,στο συνταγολόγιο πιθανοτήτων εγγράφεται εσαεί το ξεπέταγμα του ''καθ'ολοκληρίαν αντιπροσωπευτικού''ημών και πολλών άλλων που γοητεύει τις μάζες,δίνοντας αξία στα μέσα και κάνοντας το σύστημα υποφερτό,ανανεώνοντας το μέχρι τη στιγμή που οι αενάως επόμενοι κυνηγοί θα γίνουν δέσμιοι της λείας τους.Αυτή η ψευδαίσθηση της εν δυνάμει καθολικότητας της αντιπροσώπευσης,της απονομής ίσης αξίας στα άτομα-κι όχι κατ'αναλογία της προσφερόμενης αξίας του καθέκαστου ατόμου βάσει της βαρύτητας αυτού που επιδεικνύει αλλά και του τρόπου που διαλέγει να το προβάλλει[στον οποίο τρόπο τα μέσα δεν έχουν δυνατότητα παρέμβασης,χειραγώγησης,παρά μόνο την επιλογή της μη προβολής του,ή τη προβολή του νοήματος που θέλει να επιδείξει το επιδεικνυόμενο,διαλέγοντας παρεμφερή τρόπο],δημιουργεί,κατά αντίστροφη ανάκλαση της εξωμειωτικής δύναμης που αναπόφευκτα εκπηγάζει απο τα μέσα[αναπόφευκτα,διότι η εξομείωση του ενδοκόσμιου απο το εξωκόσμιο υπήρχε απο αρχαιοτάτων χρόνων,δεν περίμενε τα μέσα,που φυσικά όμως ενίσχυσαν και συνεχίζουν να ενισχύουν αυτή την εγγενή ροπή του ανθρώπου],την άμεση αυτιστική φυσιολογικότητα της μίμησης απ'τους πολλούς των''επιδειξιομανών'',οι οποίοι θεωρούνται ως ένας απο εμάς-όπου το εμάς ίσον:εμείς όλοι που έτσι...αποπροσομοιωνόμαστε[αφού ο ένας απο εμάς ενδύεται τη ριζοσπαστική αμοιβαιότητα της συμβολικής ανταλλαγής ενός ριζοσπαστικού λόγου.
[και δεν πρέπει να παραμελείται ότι η μίμηση είναι κι ένας τρόπος απο-ουδετεροποίησης:απαρνούμαι το δικό μου εγκόσμιο άδειο κέλυφος,αποδεχόμενος κάτι έξω απο εμένα-ή κάτι που μέσα μου περίμενε''ανέτοιμο απο καιρό'',αλλά έτοιμο να εκδηλωθεί απο καιρού εις καιρόν άμα τη εμφανίσει μιας αλλότριας ζώνης συμμείξεων όπου λάμπουν οι πάντα γοητευτικοί διαχωρισμοί που αποπροσομειώνουν,βρίσκοντας έτσι ο στεγανός φραγμός του μια διαπερατότητα].
Ειρωνική[με την έννοια ότι η ακτινογραφική ενδοσκόπηση των μαζών είναι εφικτή απο τα μέσα,που εξ αυτού του θεμελιακού σκοπού αντλούν νομιμοποίηση,αλλά οι μάζες ίσως αποκαρδιώνονται γιατί κατατρύχονται απο την...υστέρηση που θα βγάλει στο φως αυτή η εξωκόσμια ενδοσκόπηση] κι ανταγωνιστική απέναντι στα μέσα μπορεί να είναι η στρατηγική σιωπής των μαζών,όχι όμως υγιής και μάλιστα μη αναμενόμενη:Είναι μάλλον η φυσιολογική-ταυτοτική,προϊσχύουσα των μέσων,ανθρώπινη συνθήκη και ιδιότητα.
