Προς μια νέα μεθοδολογική προσέγγιση του ελληνικού εμφυλίου πολέμου,ο λέκτορας εθνογραφίας στο τμήμα ιστορίας και εθνολογίας στο Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο Θράκης,Βασίλης Δλκαβούκης,τονίζει:Στη συνείδηση των περισσότερων,ακόμη και συναδέλφων μου,ο ελληνικός εμφύλιος είναι υπόθεση των ιστορικών και μάλιστα εκείνων που ερευνούν πολύτιμο αρχειακό υλικό,το οποίο προέρχεται απο τις επίσημες αρχειακές καταγραφές είτε των αντιμαχόμενων παρατάξεων είτε των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων/κρατών της εποχής και ειδικά της Σοβιετικής Ενωσης,είτε ακόμη των μεγάλων δυτικών δυνάμεων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ενεπλάκησαν στην υπόθεση αυτή.Οσοι,με άλλα λόγια,είναι δέσμιοι μιας αντίληψης για την Ιστορία,που θέλει τον ιστορικό ''αντικειμενικό'',ακολουθούν μια θετικιστική μεθοδολογία,μεγιστοποιούν την αξιοπιστία του επίσημου αρχειακού υλικού,και μάλιστα εκείνου που προέρχεται απο κορυφαία αρχεία,κι εντέλει σχηματοποιούν και προτείνουν μια ιστορική αφήγηση ''κορυφής'' για όσα συνέβησαν.
Η γνώση στο επίπεδο αυτό της κορυφής,είναι ασφαλώς αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για να ερμηνεύσουμε μια σειρά απο ζητήματα όπως η καθημερινότητα στην ύπαιθρο και στις πόλεις την περίοδο του εμφυλίου πολέμου,η στρατολόγηση των μαχητών,η ιδιαίτερη οπτική συλλογικών υποκειμένων όπως οι γυναίκες,ο βαθμός ιδεολογικής συγκρότησης,η επίδραση της προπαγάνδας,οι τοπικές ιδιαιτερότητες κ.α.
Η ανθρωπολογική προσέγγιση-και για ν'ακριβολογούμε,η εθνογραφία του ελληνικού εμφυλίου πολέμου-με άλλα λόγια η επικέντρωση στη βιωμένη εμπειρία των ανώνυμων πρωταγωνιστών και η ανασύσταση της μέσα από τις βιογραφικές αφηγήσεις,απαιτεί την αποσαφήνιση δυο βασικών επιστημολογικών παραμέτρων για να γίνει πλήρως κατανοητή.
Η πρώτη είναι,με δεδομένο ότι η ανασύσταση των όσων συνέβησαν είναι πάντοτε επιλεκτική,αφού η ιστορική αφήγηση είναι αναγκαστικά αφαιρετική,αξιολογική και ιδεολογικά και κοινωνικά προσδιορισμένη,η περίφημη απαίτηση για ''αντικειμενική ιστορία'' αποδεικνύεται ανέφικτη.Υπάρχουν οι άνθρωποι,και είναι αυτούς που επιχειρεί να συλλάβει η ιστορία.Είναι όμως οι άνθρωποι που ταυτόχρονα επιχειρούν να ερμηνεύσουν τους εαυτούς τους ως υποκείμενα και αντικείμενα της ίδιας διαδικασίας.
Στο πλαίσιο αυτής της συζήτησης για την παραδοχή της υποκειμενικότητας εντάσσεται κι η δεύτερη επιστημολογική προϋπόθεση,στενότερη αυτή τη φορά,που αφορά δηλαδή την ίδια την εθνογραφική κι ανθρωπολογική έρευνα.Σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ''πολιτισμικής κριτικής'',αμφισβητείται η ηγεμονία του παρατηρητή έναντι του παρατηρούμενου κι η δυνατότητα του ν'ανασυνθέτει ''ρεαλιστικά'' την εικόνα του παρατηρούμενου στο εθνογραφικό κείμενο.Ο εθνογράφος του εμφυλίου οφείλει α]να περιγράψει τις συνθήκες παραγωγής του κειμένου του και τους παράγοντες που τυχόν τις επηρεάζουν,
β]να περιλαμβάνει βιογραφικά στοιχεία που σχετίζονται με τους ανθρώπους για τους οποίους θα γράψει
και γ]να περιγράψει τυχόν δεσμούς του με την κοινωνία για την οποία θα μιλήσει.
Πρόκειται για συγκεκριμένες υποχρεώσεις του εθνογράφου που,όπως παρατηρεί ο G.Marcus συνιστούν τον περίφημο ''αναστοχασμό'',αντικαθιστούν δηλαδή ''το αντικειμενικό'' μάτι του παρατηρητή που υποτίθεται ότι διαθέτει ο εθνογράφος με το προσωπικό του εγώ,κι αυτό απο μόνο του σηματοδοτεί απομάκρυνση απο την αφελή παραδοχή της αντικειμενικότητας και του αδιαμεσολάβητου ρεαλισμού.
Παρά το γεγονός ότι η διχοτόμηση του διττού χαρακτήρα της μνήμης[ατομική και συλλογική]είναι γενικά αποδεκτή,η ορολογία που χρησιμοποιείται σήμερα για τη μνήμη διαφέρει,κυρίως ως προς τη νοηματοδότηση του κάθε όρου.Ο όρος ''συλλογική μνήμη'',για παράδειγμα,άλλοτε χρησιμοποιείται εναλλακτικά προς τον όρο ''κοινωνική μνήμη'',ενώ άλλοτε αποκτά περιεχόμενο από το γεγονός ότι,ως μνήμη,είναι κοινή σε μια ομάδα ανθρώπων που συναινούν για μια ιστορία ή αποτελούν μια ''κοινότητα μνήμης'' που προσλαμβάνει όμως κι ενσωματώνει με ενεργητικό τρόπο τη ''δημόσια ιστορία'' της περιρρέουσας κοινωνίας.
Απ'την άλλη μεριά,η πρόταξη του όρου ''κοινωνική μνήμη'' ως ακριβέστερου,συνδέεται κατ'αρχάς με τον εντοπισμό της μνήμης ως ιδιαίτερου είδους λόγου,κοινωνικά δηλαδή φορτισμένου απο το γεγονός ότι παράγεται στο πλαίσιο συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων,που έχουν υποστεί τις συνέπειες του παρελθόντος/ιστορίας με συγκεκριμένο τρόπο.
Σε κάθε περίπτωση,πάντως,το σημείο στο οποίο φαίνεται να συγκλίνουν όλες οι επιμέρους απόψεις είναι ο δυναμικός χαρακτήρας που παρουσιάζει η κοινωνική μνήμη:Η ίδια η προσωπική αφήγηση ζωής,καθώς συνδυάζει την ατομική με τη συλλογική υποκειμενικότητα και την ''περιρρέουσα ιστορία'' που διεισδύει στην ατομική μνήμη[αν και δεν προσλαμβάνεται ομοιόμορφα απ'όλα τα ατομικά υποκείμενα],είναι το κομβικό σημείο για ν'αντιληφθούμε καλύτερα την αλληλεπίδραση των παραγόντων αυτών στη δυναμική τους διάσταση ως ''ατομική μνήμη'' κατά τη φάση της αφήγησης.
Στην πραγματικότητα,βέβαια,το κρίσιμο μέγεθος δεν είναι η ''ατομικότητα'' ή η ''συλλογική ζωή'',αλλά η ίδια η δράση που θεμελιώνει τόσο το ένα όσο και το άλλο στοιχείο,σε τελική ανάλυση,δηλαδή,η διαπίστωση ότι ο ''εαυτός'' διαμορφώνεται δι-υποκειμενικά μέσα απο τη σχέση του με τον ''άλλον''.
Δεν χρειάζεται πολύ ιστορική φαντασία για ν'αντιληφτείς ότι η ιστορική αφήγηση κορυφής δεν είναι πάντα ολόκληρη η ''αλήθεια'' και μια χαρά το αντιλαμβάνεται αυτό και ο Χαριτόπουλος:
Ούτε για τον Βελουχιώτη αλλά ούτε και για την εαμική αντίσταση ο Χαριτόπουλος έχει κάνει την έρευνα την οποία διαφημίζει στο οπισθόφυλλο:Οι ''εκατοντάδες αντάρτες''[δηλαδή οι απλοί αντάρτες]είναι τ'απομνημονεύματα που αφήσαν οι καπετάνιοι ή οι μαρτυρίες των άμεσα υπαγόμενων στον Βελουχιώτη μαυροσκούφηδων,τα όχι πολύ προσιτά αρχεία υπονοούν κάποιο θησαυρό που έχει ανακαλύψει μόνο ο ίδιος σαν άλλος Ιντιάνα Τζόουνς[ένα ''μη προσιτό αρχείο''-για την ακρίβεια το μοναδικό-είναι ένα ακριβές σχεδιάγραμμα της επιχείρησης στον Γοργοπόταμο που συνέταξε ο Νικηφόρος το...1976 και τ'οποίο διδασκόταν στη σχολή ευελπίδων που παρουσιάζεται στον τόμο 4 της ''εξονυχιστικής έρευνας του],ούτε και συνεντεύξεις χωρικών δεν υπάρχουν,παρά μόνο...φωτογραφίες/πόζες τους με τον Χαριτόπουλο στον βουνίσιο δρόμο προς τα Βελουχιώτικα ίχνη.
Το μόνο που υπάρχει είναι η ογκώδης βιβλιογραφία[αξιωματικών και καπεταναίων του ελας,ξένων ιστορικών κι άλλων αφηγητών απο τα πάνω]και γενικώς η γνωστή υπάρχουσα βιβλιογραφία που αναπαράγεται κι απ'την οποία ο Χαριτόπουλος επιλέγει αποσπασματικά όσα εξυπηρετούν την απο κορυφής αφήγηση του.
- Θερμοπύλες,22 Σεπτεμβρίου 1943.
Μετά απο αιματηρή συμπλοκή ενός γερμανικού τμήματος απο τη Λαμία με λίγους εφεδροελασίτες κοντά στα στενά των Θερμοπυλών,η γερμανική διοίκηση Λαμίας εκστρατεύει για να τιμωρήσει τους ενοχλητικούς ατάκτους.
Ο διοικητής του τάγματος Λοκρίδας ίλαρχος Α.Μυλωνάς ήταν σίγουρος πως οι Γερμανοί δεν θα άφηναν το επεισόδιο να περάσει χωρίς ανταπόδοση.Θεώρησε όμως ότι η ιστορική τοποθεσία δεν μπορούσε να εγκαταλειφθεί αμαχητί.Ετσι,τα χαράματα της επόμενης ημέρας,που βγήκε μια αργόσυρτη μηχανοκίνητη γερμανική φάλαγγα απο τη Λαμία προς τις Θερμοπύλες,είχε ήδη παρατάξει απο τη νύχτα όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις του.
Το ιστορικό στενό το έπιασε ο ατρόμητος Λοκρός,επικεφαλής του λόχου Δρακοσπηλιάς,με ενίσχυση πολυβόλων και τριών όλμων.Οι εφεδρικοί ελασίτες της περιοχής ανέλαβαν ν'αποκλείσουν το μονοπάτι του Εφιάλτη για να μην επαναληφθεί η ιστορία.
Η θανάσιμη σύγκρουση κράτησε ολόκληρη την ημέρα.Τα γερμανικά αυτοκίνητα ''πήγανε κι ήρθανε ως τη Λαμία τέσσερις φορές κουβαλώντας όλο και νέες δυνάμεις για να κάμψουν την απροσδόκητη αντίσταση των θρασύτατων παρτιζάνων''[Φ.Γρηγοριάδης,Αντίστασις-Πηγή του ο γιος του Νεόκοσμου Γρηγοριάδη και αδελφός του εαμίτη Σόλωνα Γρηγοριάδη,Φοίβος Γρηγοριάδης,που υπήρξε,μεταξύ άλλων,μέλος του αρχηγείου Ρούμελης του ΕΛΑΣ,που ανέβηκε στο βουνό με εντολή της πολιτικής γραμματείας του ΚΚΕ,ενώ υπήρξε και διοικητής δύο διαφορετικών συνταγμάτων του ΕΛΑΣ.Κοινώς,αφήγηση κορυφής από έναν ηγήτορα της εαμικής αντίστασης που μόνο για αντικειμενικότητα δεν σε προδιαθέτει].
Ομως οι αντάρτες δεν έκαναν βήμα πίσω.Κι όσο έβλεπαν τους Γερμανούς να κάμπτονται,τόσο ο ενθουσιασμός και οι πολεμόχαρες διαθέσεις φούντωναν.
Πάνω στο ιερό του μένος ο γεμιστής του ενός απο τους τρεις αντάρτικους όλμους που λιάνιζαν ως εκείνη τη στιγμή τους κατακτητές άρπαξε ένα βλήμα και το έριξε στον πυροσωλήνα ανάποδα.Η έκρηξη ήταν τρομερή,ο όλμος κομματιάστηκε κι οι τρεις χειριστές του σκοτώθηκαν.
Οι Γερμανοί πισωγύρισαν τα μεσάνυχτα στη Λαμία νικημένοι.Το άλλο πρωί τα παρατηρητήρια των ανταρτών αναφέρουν ότι πλησιάζουν καραβάνια χωρικών φορτωμένων τα υπάρχοντα τους.Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι οι Γερμανοί εκτοπίζουν τους κατοίκους των γύρω χωριών για να τα κάψουν.
Η αλήθεια είναι άλλη.
Στα χωριά της Λαμίας,που έβλεπαν προς το στενό,την προηγούμενη ημέρα κάθε δουλειά είχε σταματήσει και όλοι παρακολουθούσαν με κρατημένη την αναπνοή τη μάχη που εμαίνετο στην ιστορική τοποθεσία.Και,όταν αργά τα μεσάνυχτα είδαν τους Γερμανούς να φεύγουν κακοντροπιασμένοι προς τη Λαμία και διαπίστωσαν πως ο ιερός τόπος έμεινε πάλι απαραβίαστος,ξενύχτησαν ρίχνοντας ψωμιά και πίτες στις γάστρες και ετοιμάζοντας διάφορα δώρα.Αυτά τα δώρα έφερναν τώρα στους άνδρες που τους γέμισαν υπερηφάνεια,σχηματίζοντας ολόκληρα καραβάνια.Οι χωρικοί,άνδρες και γυναίκες,ρίχτηκαν απάνω στους αντάρτες με απερίγραπτο ενθουσιασμό και συγκίνηση.Τα δώρα ξεφορτώθηκαν και σωροί απο την αδελφική προσφορά σχηματίσθηκαν στα πόδια των ανταρτών.Κότες,πίτες,κρασιά,φρούτα,κουλούρες ζεστές.
Οι γερμανικές απώλειες είναι μεγάλες,ενώ οι αντάρτες έχουν μόνο εφτά νεκρούς και 15 τραυματίες.Οπως έγραψε ο ίλαρχος Μυλωνάς,οι άνδρες του ''άφησαν το αίμα αντί για στεφάνι στον τάφο του Λεωνίδα''.
Η συνεπάκολουθη αυτών των γεγονότων αλήθεια,δεν προσφέρεται στη συνέχεια της από τον Χαριτόπουλο,δηλαδή το εάν ακολούθησαν αντίποινα απο τους Γερμανούς-Οι εργαλειακά επιλεκτικές μαρτυρίες κι οι ερμηνείες που απορρέουν απ'αυτές,ανασυσταίνουν τα καθέκαστα συμβάντα και διά της αποσιώπησης.
Καθότι λοιπόν ο Χαριτόπουλος κόβει την αφήγηση,εύκολα κανείς μπορεί να υποθέσει τι κίνησε[πέρα απο τον ενθουσιασμό και την περηφάνεια] τους χωρικούς:Για καλό και για κακό,οι χωρικοί των γύρω χωριών φρόντισαν από μόνοι τους να μαζέψουν ότι υπάρχοντα είχαν σε τροφές και να τα προσφέρουν στους αντάρτες,απ'το να περιμένουν να γίνουν βορά στο γερμανικό πλιάτσικο. - Το μεγαλείο των Ελλήνων της υπαίθρου είναι πως οι περισσότεροι συμμερίστηκαν το γεγονός ότι έπρεπε να πληρώσουν και οι ίδιοι οδυνηρό τίμημα για την Αντίσταση.
Η Καΐτσα,ένα χωριό της Καρδίτσας,έχει πυρποληθεί δύο φορές από τους Ιταλούς και οι χωρικοί με τις οικογένειες τους ζουν υπό άθλιες συνθήκες σε κάτι προχειροφτιαγμένες καλύβες έξω από το χωριό.Οταν ξαναεμφανίζονται οι Βρετανοί για κάποιο νέο σαμποτάζ στην περιοχή,οι χωρικοί στέλνουν μια μικρή επιτροπή με επικεφαλής τον παπά τους.Δεν ζητάνε από τον Βρετανό υπεύθυνο να ματαιωθεί το σαμποτάζ,αλλά να έχει σπουδαιότητα που ν'ανταποκρίνεται στα βέβαια αντίποινα που θα επέφερε.
Συμπέρασμα:Κάηκε το χωριό με τα σπίτια τους για το σχεδόν τίποτα... - Ο Χαριτόπουλος περιγράφει ακόμα μια μάχη ολιγομελής ομάδας ανταρτών μ'ένα γερμανικό τάγμα κοντά στο Αγρίνιο.Οι Γερμανοί αποχωρούν κι επιστρέφουν πάλι στο Αγρίνιο με δεκάδες νεκρούς και τραυματίες.Ο Χαριτόπουλος παραπονιέται για την μη προβολή αυτών των αγώνων απο μεριάς των Βρετανών:
Εννοείται πως οι αγώνες των ανταρτών του ΕΛΑΣ συνεχίζουν να παραμένουν άγνωστοι πέραν του ελληνικού χώρου.Η λογοκρισία που έχουν επιβάλλει οι Βρετανοί κρατάει στο σκοτάδι τη δράση τους.Μόνο με την παρέμβαση του στρατηγού Πέιτζετ στον Τσόρτσιλ έγινε κάποια μνεία των πολεμικών επιτυχιών των Ελλήνων.Αναφέρθηκε η ανατίναξη νοτίως του Ολύμπου ενός γερμανικού τρένου κι ο θάνατος απο την έκρηξη ενός Γερμανού στρατηγού και πολυάριθμων αξιωματικών ανάμεσα στους 500 νεκρούς και στους 250 τραυματίες.Αριθμοί που επιβεβαιώθηκαν απο τη γερμανική διοίκηση[Ανδρικόπουλος-Είχε κάθε λόγο να βλέπει σαν θανάσιμους εχθρούς τους Βρετανούς ο Ανδρικόπουλος:Προσπάθησε να οργανώσει δική του αντιστασιακή ομάδα του Βενιζελικού χώρου χωρίς αποτέλεσμα.Βγήκε τελικά στα βουνά με δική του ολιγομελή ομάδα και στην πορεία συνεργάστηκε με το ΕΑΜ,αναλαμβάνοντας μέχρι και τη διοίκηση του συντάγματος πεζικού του ΕΛΑΣ σε Πάτρα και Ηλεία.Λίγο πριν τα Δεκεμβριανά ήταν υπέρμαχος της ρήξης με τους Βρετανούς].
Μετά ξανάπεσε το πέπλο της σιωπής.
Μάλλον τ'αντάρτικα χτυπήματα ολιγομελών ομάδων,λίγο πριν ο ΕΛΑΣ αποτραβηχτεί στα υψώματα για να γλιτώσει απ'τις γερμανικές εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του Οκτώμβρη του'43,δεν έχουν την ίδια σημασία,ώστε να γίνει γι'αυτά η μνεία που ήθελαν οι συμμετέχοντες σ'αυτό το είδος αντάρτικου,με την βαρύτητα που έχει η ανατίναξη τρένου των εχθρών εις το οποίο επιβαίνουν πολυάριθμοι αξιωματικοί του.
Εκεί όπου βολεύει όμως την αφήγηση του Χαριτόπουλου,τα αρχεία του φόρειν όφις περιέχουν πληροφορίες για ελασίτικα χτυπήματα εναντίον των Βουλγάρων στην Μακεδονία:
Οι ελασίτες δεν είναι οι ξενοκίνητοι ''εαμοβούλγαροι'' της ελεεινής προπαγάνδας.Είναι παντελώς ανήθικο να χρεώνονται οι άνδρες του πατριωτικού ΕΑΜ/ΕΛΑΣ το προπατορικό αμάρτημα του ΚΚΕ.Τ'αρχεία του Φόρειν Οφις περιέχουν πλήθος εγγράφων στα οποία αναφέρονται τα συνεχή κι εξοντωτικά χτυπήματα του ΕΛΑΣ εναντίον των Βουλγάρων στην Μακεδονία και τα οποία αποσιωπούνται επιμελώς.[και,προφανώς εν προκειμένω,όχι απ'τους Βρετανούς]
Στη συνέχεια ο Χαριτόπουλος χρησιμοποιεί την αφήγηση του Φ.Γρηγοριάδη για να καταδείξει ότι κάποιες φορές γερμανικά αντίποινα κατά αμάχων γίνονταν κι εξαιτίας βουλγαρικής προβοκάτσιας.Κάποιες φορές οι προβοκάτσιες είναι συνεχείς,δηλαδή την εξής μία που παραθέτει-στις υπόλοιπες φορές,εκεί όπου δεν ανακατεύονταν βούλγαροι,το αντίποινο για τα αντάρτικα χτυπήματα ήταν λιγότερη πυρπόληση με λιγότερους νεκρούς,που αν και με καμένα σπίτια,τουλάχιστον παρέμειναν ζωντανοί για να κατοικούν πλέον σε προχειροφτιαγμένες καλύβες,όπως στο παράδειγμα του χωριού της Καρδίτσας που καταγράφηκε πριν:Οι βουλγαρικές προβοκάτσιες,για να εξαγριώσουν τους Γερμανούς εναντίον του ελληνικού πληθυσμού,είναι συνεχείς.Μετά απο μια σύγκρουση Γερμανών με αντάρτες,κάποιοι βουλγαροκομιτατζήδες πλησίασαν στο πεδίο της μάχης,πήραν τα πτώματα δυο Γερμανών,τα τεμάχισαν και τεμαχισμένα τα επέδειξαν στις εχθρικές φάλαγγες που έφθασαν.Οι Γερμανοί αποθηριώνονται.Πυρπολούν την Κλεισούρα κι εξοντώνουν 252 άμαχους κατοίκους της. - Το φινάλε του εμφυλίου υπαγορεύτηκε μόνο απ'τους εκτός Ελλάδας ενδιαφερόμενους.Αυτό δεν προϋποθέτει όμως ότι και για την έναρξη του εμφυλίου,πάλι οι κατηγορίες δεν εκτοξεύονται προς τον Βρετανικό παράγοντα.Σύμφωνα με τη θεωρία που παρουσιάζει ο Χαριτόπουλος,το Κάϊρο επιζήτησε αυτό το φινάλε γιατί αποφασίστηκε απο τους τρεις μεγάλους συμμάχους,μετά και τη διάσκεψη μεταξύ τους στην Τεχεράνη,ν'ανοιχτεί ένα μέτωπο προς την καρδιά της Γερμανίας[Νορμανδία],ακυρώνοντας τα όποια βρετανικά σχέδια για την Ανατολική Μεσόγειο.
Δηλαδή:Ενώ οι Βρετανοί είχαν υπόψιν τους να χρησιμοποιήσουν το ελληνικό έδαφος για να κάνουν αποβατικές επιχειρήσεις κατά των δυνάμεων του άξονα-μέχρι τη διάσκεψη της Τεχεράνης,ταυτόχρονα ήθελαν εντός αυτού του χρονικού διαστήματος οι ανταρτικές ομάδες που θα τους υποβοηθούσαν στις επιχειρήσεις τους,να πολεμάνε αναμεταξύ τους!
Με την ανατολή του 1944,το αναγκαστικό μορατόριουμ ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ παίρνει τέλος.Τα τμήματα του ΕΔΕΣ,άριστα επανεξοπλισμένα απ'τους Αγγλους και μ'εξασφαλισμένη ανοχή των Γερμανών,περνάνε αιφνιδιαστικά τον Αραχθο.Την αντεπίθεση του ΕΔΕΣ δεν την αποφάσισε ο Ζέρβας,υπαγορεύθηκε απο τη φωνή του Καΐρου.Ο Ζέρβας υπό την εποπτεία των Βρετανών έχει πλέον τόση ευχέρεια κινήσεων όση κι ο Αρης με τον Σιάντο από πάνω του.Ο ΕΛΑΣ αιφνιδιάζεται σε όλο το μέτωπο.
''Στις 10 Ιανουαρίου του '44 ο ΕΛΑΣ έχει απωθηθεί και πέραν του Αχελώου και μόνο ο Αρης,μ'ένα τμήμα σκληρά μαχόμενο,κρατάει απεγνωσμένα ένα προγεφύρωμα γύρω απο τη γέφυρα του Μυρόφυλλου.Η κατάσταση θα είχε ανατραπεί σε βάρος του ΕΛΑΣ,αν δεν υπήρχε ο Αρης''[Ζαούσης]
Και πάνω σ'αυτή τη δύσκολη κατάσταση αιφνιδιασμού κι απώλειας σημαντικών εδαφών που βιώνει ο ΕΛΑΣ,οι Αγγλοι βρίσκουν τη στιγμή ν'αντιληφτούν ότι δεν μπορούν να προχωρήσουν σε ολική ρήξη με το ΕΑΜ και το ΚΚΕ-κι αυτή η μεταστροφή ευνοεί...τον ΕΔΕΣ και τους Βρετανούς και ουχί τον ΕΛΑΣ!
Τώρα η φωνή του Καΐρου διά στόματος Γούντχαουζ ζητάει επισήμως ειρήνευση μεταξύ των δύο οργανώσεων.Ο Στάλιν κι ο Ρούζβελτ έχουν απορρίψει τελεσίδικα τις τυχοδιωκτικές προτάσεις του Τσόρτσιλ για απόβαση στα Βαλκάνια.
...Με βάση τα ισχύοντα πολιτικά και στρατιωτικά δεδομένα,οι Αγγλοι κατανοούν ότι δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν σε ανοιχτή ρήξη με το ΕΑΜ και το ΚΚΕ.
Η ώρα της Βρετανικής απόβασης αναβάλλεται.Αυτό που προέχει τώρα είναι να σωθεί το πιο αξιόλογο στήριγμα τους στη χώρα,ο ΕΔΕΣ.Ενα εναλλακτικό σχέδιο ξεκινάει.
Τι πιο φυσικό την ίδια συμμαχία να προσδοκούσε και το ίδιο το ΚΚΕ,όταν σαν Χαριτόπουλος παραδέχεσαι ότι η επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ[επίθεση που κινητροδοτήθηκε απ'την εσφαλμένη υπόθεση ότι οι Γερμανοί αποχωρούν απ'την Ελλάδα]κι η συνέχιση αυτών των αψιμαχιών,έριχνε στα μάτια του λαού τον αντιστασιακό αγώνα και τον ΕΛΑΣ:
Την πρωτοχρονιά του '44 ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας μεταδίδει μια εκπομπή για την Ελλάδα μέσω της οποίας καλεί τους αντάρτες και τους πολίτες να ενωθούν για την τελική πάλη εναντίον των Γερμανών.Και με επίσημη νότα προς τον Ελληνα πρέσβη στη Μόσχα ο Μολότοφ υποστηρίζει την ίδρυση ενωμένου μετώπου όλων των αντάρτικων ομάδων εν ελλάδι.
Η φωνή της Μόσχας ακούγεται την κατάλληλη στιγμή[την κατάλληλη και για το ΚΚΕ,όπου η κομματική ηγεσία του είχε πελαγώσει].Η κομματική ηγεσία στην Αθήνα είχε πελαγώσει.Καθώς οι Γερμανοί δεν έχουν αποχωρήσει απο τη χώρα,όπως πίστευε,η επίθεση κατά του ΕΔΕΣ αποδεικνύεται λάθος με σοβαρό κόστος στην ελληνική κοινωνία.Δεν είναι μόνο η συγχορδία ελληνικών και βρετανικών αντιδράσεων που χρεώνουν τον εμφύλιο στον ΕΛΑΣ,έντονη είναι κι η δυσφορία των απλών ανθρώπων για τη συνεχιζόμενη αδερφοκτονία.Η επίθεση του ΕΛΑΣ εναντίον του ΕΔΕΣ επιβεβαίωνε στα μάτια του κόσμου την προπαγάνδα για τον κομμουνιστικό κίνδυνο που απειλούσε τη χώρα[κίνδυνο που τον θεωρεί υπερβολικό,όταν έχει προ ολίγου παραδεχτεί στην ιστορική ξεδίπλωση των γεγονότων ''απο την κορυφή'',δηλαδή ότι ναι μεν ο Στάλιν δεν ενδιαφερόταν να εντάξει την Ελλάδα στο μεταπολεμικό άρμα των σοσιαλιστικών χωρών,το αδερφό ΚΚΕ στην Ελλάδα όμως ποτέ δεν το αποδέχτηκε αυτό,μένοντας με την απορία του γιατί δεν ενισχύεται πολεμικά απο την ΕΣΣΔ,χωρίς να πάψει να ελπίζει ότι μπορεί ν'ανατρέψει αυτές τις αποφάσεις εν τοις πράγμασι και στο φυσικό πεδίο δράσης του που ήταν τα ελληνικά βουνά]
Παράλληλα με τους Σοβιετικούς και οΤσουδερός απο το Κάιρο με βρετανική παρότρυνση ρίχνει στο ΕΑΜ το κατάλληλο δόλωμα.Υπόσχεται τώρα αυτό που αρνήθηκε τον Αύγουστο του '43,δηλαδή τη συμμετοχή των αντιστασιακών στην κυβέρνηση,υπό τον όρο να σταματήσει ο εμφύλιος.Η διακαής επιθυμία του ΚΚΕ για επίσημη αναγνώριση και συμμετοχή σε μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας αναζωπυρώνεται διά στόματος βασιλικού πρωθυπουργού.[Εδώ παρουσιάζεται πως αυτός ήταν ο στόχος εξυπαρχής του ΚΚΕ,κι όχι η δήθεν η μονοπώληση,εκτός του αντιστασιακού αγώνα,και της εξουσίας.]
...Αυτό που προσδοκούσαν οι Βρετανοί έγινε και με το παραπάνω.
Τι ακριβώς προσδοκούσαν οι Βρετανοί,γίνεται λίγο μπερδεμένο στη συνέχεια της εξιστόρησης που αφορά τις συσκέψεις των αντάρτικων ομάδων στο Μυρόφυλλο και στην Πλάκα:
Οι συνομιλίες ειρήνευσης αρχίζουν στο Μυρόφυλλο στις 12 Φεβρουαρίου 1944.Ο Αρης κρατιέται από τη καθοδήγηση εκτός,μα δεν αντέχει αυτά που γίνονται.Μόλις φτάνουν οι Σαράφης-Ρούσος στο Μυρόφυλλο,πάει να τους συναντήσει.''Γι'άλλη μια φορά ο Αρης αντιστέκεται.Επιμένει στην πλήρη διάλυση του ΕΔΕΣ.Μετά τις συγκρούσεις δεν μένει άλλη λύση''.Οι Σαράφης-Ρούσος προσπαθούν να τον ησυχάσουν.Δεν πρόκειται να συμβιβαστούν εάν οι οργανώσεις δεν ενωθούν στρατιωτικά και πολιτικά υπό έναν αρχιστράτηγο και μια πολιτική επιτροπή.Σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία και στους δύο όρους,τότε το μόνο που μένει είναι η επανάληψη των συγκρούσεων κι η διάλυση του ΕΔΕΣ.
...Από τις πρώτες μέρες των συνομιλιών στο Μυρόφυλλο είναι φανερό σε όλους ότι δύσκολα θα συνεννοηθούν,είτε για την ενοποίηση των αντάρτικων μονάδων είτε για την πολιτική επιτροπή.Οι εκπρόσωποι του ΕΔΕΣ και του ΕΚΚΑ,πλήρως συντονισμένοι με τον Γούντχαουζ,συζητάνε για να κερδίσουν χρόνο.[Πλήρως συντονισμένοι λόγω ταύτισης των απόψεων τους σχετικά με την ενοποίηση του αντάρτικου υπό τη σκέπη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.''Απόψεις'' που τις διαμόρφωσαν ιδίοις όμμασι βιώνοντας την πρώτη επίθεση του ΕΛΑΣ κατά του ΕΔΕΣ τον Σεπτέμβριο του '43,αλλά και στις επανελειμμένες αφοπλίσεις της ΕΚΚΑ απ΄'τις ελασίτικες δυνάμεις.Αλλο αυτού του είδους η ταύτιση/σύγκλιση κι άλλο επιμόνως ν'αφήνεις να εννοηθεί ότι οι Βρετανοί προβοκάραν αυτό το σκηνικό ρήξης]
Το ομολογεί ο εκπρόσωπος του ΕΔΕΣ,Πυρομάγλου:''Θα προσπαθήσω να παρατείνω τις συζητήσεις εις όσον το δυνατόν περισσότερον χρόνον,ώστε ο Ζέρβας να έχει καιρόν να αναδιοργανώσει και να αναδιαρθρώσει τα ένοπλα τμήματα του ΕΔΕΣ''.
Ανάλογη είναι η συμπεριφορά των Καρτάλη-Ψαρρού παρότι κι οι δυο,περνώντας απο το Κεράσοβο,είχαν δεσμευτεί στον Σιάντο ότι η ΕΚΚΑ θα υποστηρίξει τις προτάσεις του ΕΑΜ.Στο Μυρόφυλλο με την επιρροή του Γούντχαουζ αλλάζουν στρατόπεδο.
Η ύστατη ελπίδα συνένωσης των αντιστασιακών οργανώσεων,η οποία θα απέτρεπε τον εμφύλιο και θα άφηνε διά παντός εκτός συνόρων τον Γεώργιο και την κυβέρνηση του,χάνεται μεταξύ των χωριών Μυροφύλλου και Πλάκας.
Τα χαρτιά είναι σημαδεμένα.
''Στην πραγματικότητα στη διάσκεψη οι Βρετανοί ήταν εκείνοι που διαπραγματεύονταν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κι όχι ο Ζέρβας ή η ΕΚΚΑ.Και γίνεται φανερό πως ο Γούντχαουζ είχε αυστηρή διαταγή να εμποδίσει την ένωση της Αντίστασης καθώς και κάθε πολιτική συζήτηση.Επρεπε οπωσδήποτε να εμποδιστεί και να τορπιλιστεί η σύσκεψη στο Μυρόφυλλο.[Richter]
Οι συζητήσεις των αντιστασιακών στο Μυρόφυλλο μοιραία φτάνουν σε αδιέξοδο και διακόπτονται.Πουθενά δεν κατορθώνουν να συμφωνήσουν.
Ο αδιάλλακτος Βελουχιώτης που υποστήριζε ότι έπρεπε να συντριβεί τελειωτικά ο ΕΔΕΣ,μπαίνει στην εξίσωση:
Ο απογοητευμένος Ρούσος στέλνει ένα σημείωμα στον Σιάντο και προτείνει να τον αντικαταστήσει στις συνομιλίες ο Αρης,μήπως εκείνος πετύχει κάτι περισσότερο.Ο γραμματέας δεν δέχεται ούτε συζήτηση.
Την ίδια σκέψη με τον Ρούσο κάνει,για άλλους λόγους,κι η αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ.Ο Νικολόπουλος προσφέρεται να γράψει ο ίδιος μια επιστολή στον Ζέρβα για συνάντηση των δυο,αρκεί ο Αρης να του διαθέσει έναν έφιππο αντάρτη του για αγγελιαφόρο.Ο αρχηγός του ΕΛΑΣ συμφωνεί,μα ζητάει να δει το γράμμα του Νικολόπουλου.Ο Ζέρβας δέχεται[ο...τηλεκατευθυνόμενος απ'τους εγγλέζους]την πρόταση κι ορίζεται νέος τόπος συνομιλιών η Πλάκα.Η σύσκεψη μεταφέρεται εκεί κι οι συνομιλίες ξαναρχίζουν στις 27 Φεβρουαρίου.Ο Ζέρβας είναι παρών,ο Αρης όχι.Ο Σιάντος το έχει απαγορεύσει.[Οι Αγγλοι είναι αυτοί που υποτίθεται κάνουν ότι μπορούν για να τορπιλιστεί μια συμφωνία,αλλά είναι ο υπέρ της συνεννόησης Σιάντος που απαγορεύει στον Αρη συμμετοχή στη διάσκεψη.Με βάση τη λογική Χαριτόπουλου ότι το παιχνίδι είναι βρετανικά απόλυτα στημένο για να μην γίνει μια συμφωνία ένωσης,ο Χαριτόπουλος θα έπρεπε κανονικά να επικροτεί την απόφαση Σιάντου.Ηταν ο Βελουχιώτης αυτός που μιλούσε για προδοσία της πολιτικής ηγεσίας που παλινδρομούσε,επιδιώκοντας ''συμφωνίες'' με ΕΔΕΣ και Εγγλέζους.Ηταν αυτός που προέτασσε την ανάγκη άμεσης διάλυσης του ΕΔΕΣ,κι άρα συνέχιση των εχθροπραξιών]
Στην Πλάκα προκύπτει νέο αδιέξοδο.Μετά από δυο μέρες συζητήσεων στο μόνο που συμφωνούν είναι να διακοπούν οι συνομιλίες.Οι συνεννοήσεις έχουν αποτύχει οριστικά.Η εμφανής υποχωρητικότητα του ΕΑΜ δεν βρήκε ανταπόκριση.Το ΚΚΕ σχεδόν εκλιπαρεί για ενότητα,πλην ματαίως.Η άλλη πλευρά είναι αδιάλλακτη:''Για λόγους ιστορικής δικαιοσύνης θα πρέπει να λεχθεί ότι,όπως προκύπτει απ'την ανάγνωση των πρακτικών,η αντιπροσωπεία της Αριστεράς επέδειξε ασυνήθη διαλλακτικότητα''[Ζαούσης].
Οι πάντες περιμένουν τη δικαιολογημένη έκρηξη του ΕΑΜ και την επανάληψη των συγκρούσεων,μα οι εκπρόσωποι του,παρόλο που τίποτα δεν λύθηκε,τίποτα δεν έγινε δεκτό απο όσα πρότειναν,κάνουν μια ανεπάντεχη κίνηση.Με εντολή του ΚΚΕ δηλώνουν επισήμως ότι το ΕΑΜ για χάρη του αγώνα κατά των κατακτητών επιθυμεί την οριστική κατάπαυση των εχθροπραξιών ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ και την υπογραφή συμφωνίας ειρήνης.
Ο Γούντχαουζ εισπράττει τα εύσημα του Καΐρου για την επιτυχία του.
Η άρνηση του ΕΔΕΣ να δεχτεί στη διάσκεψη της Πλάκας την ενοποίηση των ανταρτών,αποδίδεται στον ''αξιοθαύμαστο χειρισμό της διάσκεψης από τον συνταγματάρχη Γούντχαουζ και την πλήρη συμμόρφωση του Ζέρβα στις οδηγίες του''[Οικονομίδης].
Σε τι συμφωνούσαν και σε τι διαφωνούσαν εις ότι αφορά τα μέσα που θα επιτυγχανόταν ο σκοπός της ενοποίησης του αντάρτικου,παραλείπετε απο τον Χαριτόπουλο.Ποιοί ήταν οι όροι πάνω στους οποίους το ΕΑΜ έδειξε ''ασυνήθη υποχωρητικότητα'';[αυτό το ασυνήθη,μάλλον φαντάζει σαν ορισμός του πως ήταν συνήθως και μέχρι τότε το πνεύμα συνεννόησης του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ:Αδιάλλακτο].Αφού δεν μας τα συγκεκριμενοποιεί ο Χαριτόπουλος,ας δούμε τι έγραψε ο αυτόπτης μάρτυρας Γούντχαουζ[Μήλο της Εριδος]:
Σαν ένοπλη σύρραξη,ο εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν κάτι το εντυπωσιακό.Ο φόνος ενός μόνο άνδρα κόστιζε ανυπολόγιστα.Επρεπε να ριχτούν χιλιάδες βλήματα από τη μεγαλύτερη απόσταση βολής και περισσότερο,έστω και μόνο για να φοβηθεί κάποιος.Οι περισσότεροι νεκροί ήταν όμηροι-χαρακτηριστικό αυτού του είδους πολέμου,όπου το σπουδαιότερο ήταν να κατευθύνεται έτσι,ώστε να τονίζεται το πολιτικό πάθος μάλλον παρά η στρατιωτική ικανότητα.
Αυτός ήταν ο λόγος που έκανε το ΚΚΕ να επιμείνει,ακόμα κι αφού έγινε φανερή η αποτυχία του στον άμεσα αντικειμενικό σκοπό του.Ο ένας μετά τον άλλο οι αντίπαλοι του,εκτός απ'την ουδέτερη ΕΚΚΑ,είχαν εξουδετερωθεί.Ο Ζέρβας είχε απωθηθεί σε μια μικρή περιοχή της Ηπείρου,όπου οι άνδρες του διατηρούνταν στη ζωή με άφθονες ρίψεις από βρετανικά αεροπλάνα.Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,που του είχε επιβληθεί σαν ποινή για την επιθετικότητα του η τέλεια σχεδόν διακοπή του ανεφοδιασμού του,δεν ήταν σε θέση να καταφέρει το τελειωτικό πλήγμα.
Το σχέδιο του θα είχε επιτύχει μόνο εάν την επικράτηση του στα βουνά την ακολουθούσε,όπως είχε υπολογίσει,η εκκένωση της Ελλάδας απ'τους Γερμανούς,που θ'άφηναν πίσω τους ένα πολιτικό κενό,για να το καλύψει με τη στρατιωτική εξουσία του.Οταν έγινε φανερό ότι οι Γερμανοί δεν έφευγαν,έγινε επίσης φανερό ότι όλο το σχέδιο είχε καταρρεύσει.Αλλά μόνο κατά τα μέσα Δεκεμβρίου το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αναγνώρισε την αποτυχία του.Αφού στα ελληνικά βουνά επικράτησε επί δυο μήνες και περισσότερο μια κατάσταση χάους,απ'την οποία μόνο οι Γερμανοί ωφελήθηκαν,
το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ έδειξε επιτέλους προθυμία για ειρήνευση.
...Κυκλοφόρησαν φήμες ότι το ΕΑΜ ετοίμαζε μια σκιώδη κυβέρνηση υπό τον καθηγητή Σβώλο κι ότι για να την υποστηρίξουν,οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στη Μέση Ανατολή ετοίμαζαν εξέγερση.Στις φήμες αυτές υπήρχε περισσότερη αλήθεια απ'όσο πιστεύτηκε τότε,αλλά δεν επηρέασαν το άμεσο σχέδιο του ΚΚΕ.Η αντεπίθεση του Αρη Βελουχιώτη άρχισε προς τα τέλη Ιανουαρίου και,ταυτόχρονα,το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ διατύπωνε τρεις όρους για σύναψη ανακωχής:-Ο πρώτος ήταν να διατηρήσει η κάθε μια απ'τις δυο οργανώσεις τις θέσεις που θα κατείχε τη στιγμή της καταπαύσεως του πυρός[Βάσιμα μπορεί να υποτεθεί ότι η εαμική ''υποχωρητικότητα''για την οποία κάνει λόγο ο Χαριτόπουλος,αφορά αυτόν τον όρο:Ταυτόχρονα με τις ετοιμασίες για σύναψη ανακωχής,εξαπολύονται επιθέσεις κατά θέσεων του ΕΔΕΣ,ώστε όταν έρθει η στιγμή της συμφωνίας,να ''υποχωρήσει'' απ'αυτές τις πρόσφατα κατακτημένες θέσεις σαν ένα δείγμα ''καλής θέλησης'']
-Ο δεύτερος,ν'αποκηρύξει ο Ζέρβας τα μέλη εκείνα της οργανώσεως του,που είχαν συνεργασθεί με τον κατακτητή
-Και ο τρίτος,ν'αρχίσουν αμέσως διαπραγματεύσεις για την ίδρυση ενός ενιαίου αντάρτικου στρατού.
Κάτω από τη στρατιωτική πίεση του ΕΛΑΣ και τη διπλωματική πίεση της ΣΣΑ,ο Ζέρβας τους αποδέχθηκε και τους τρεις.Ο Βελουχιώτης καθυστέρησε την κατάπαυση του πυρός με μια σειρά τεχνάσματα,ώσπου περιόρισε τον Ζέρβα στην ελάχιστα δυνατή εδαφική περιοχή.[Ο Χαριτόπουλος παρουσιάζει τον Βελουχιώτη να ενεργεί αυτοβούλως,ενάντια στη θέση του κόμματος-Σιάντου και Ιωαννίδη.Συνεπώς,εάν ο Γούντχαουζ κάνει λάθος με το να συσχετίζει αυτή την Βελουχιώτικη συμπεριφορά με την καθοδηγητική γραμμή του ΚΚΕ,θα πρέπει επίσης να καταδειχθεί κι ότι η γραμμή ειρήνευσης που προέκρινε τώρα το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,δεν ήταν παιχνίδι των Βρετανών,αλλά μια αναγκαία αναδίπλωση του ΚΚΕ απέναντι στη πρότερη εσφαλμένη εκτίμηση του ότι επίκειται άμεση φυγή των Γερμανών απ'το ελληνικό έδαφος]
Η σύσκεψη για την υπογραφή της ανακωχής,όπου πήραν μέρος το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,ο ΕΔΕΣ,η ΕΚΚΑ κι η ΣΣΑ,κάλυψε όλο τον υπόλοιπο Φεβρουάριο.Το ενδιαφέρον της βρισκόταν μόνο στον τρόπο ερμηνείας του τρίτου όρου.[και στον πιο δύσκολο:Την ενιαιοποίηση του αντάρτικου-Λόγος για το πολιτειακό θέμα της μοναρχίας,δεν τίθεται.Θεωρείται μικρότερης σημασίας εκείνη τη στιγμή]
Οσο για τα δευτερεύοντα σημεία επήλθε γρήγορα συμφωνία.Στις 19 Φεβρουαρίου οι αντιπρόσωποι υπέγραψαν κοινή αποκήρυξη των ταγμάτων ασφαλείας.Η αποκήρυξη απο τον Ζέρβα του Γονατά,του Ταβουλάρη,του Βουλπιώτη κι άλλων μελών του ΕΔΕΣ σαν συνεργατών του κατακτητή,έγινε αποδεκτή.[Εδώ μάλλον έγκειται η...πλήρη συμμόρφωση του Ζέρβα στις απαιτήσεις του Γούντχαουζ]
Οι ελιγμοί στις συζητήσεις για εξασφάλιση καλύτερων θέσεων στη γραμμή ανακωχής,κράτησαν αρκετά.[Κάπου επάνω σε αυτό το ζήτημα εδράζεται κι η περίφημη...υποχωρητικότητα του ΕΛΑΣ για την οποία κάνει λόγο ο Χαριτόπουλος παραθέτοντας,σχεδόν πάντα,εαμικές πηγές κι ανθρώπους που σχετίζονταν άμεσα με την ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ]
Τίποτε απ'όλα αυτά όμως δεν είχε τόση σημασία,όσο το ζήτημα του ενιαίου αντάρτικου στρατού.Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήθελε έναν μόνο αντάρτικο στρατό,κάτω από μια μόνο διοίκηση,υπεύθυνη απέναντι σε ένα και μόνο υπουργό μέσα στην Ελλάδα,που θα εκπροσωπούσε μια και μόνο κυβέρνηση συνασπισμού.Απο λάθος στη μετάδοση με τον ασύρματο,οι αντιπρόσωποι της ΕΚΚΑ και του ΕΔΕΣ έφθασαν στη σύσκεψη ανίδεοι για την έκταση των επιδιώξεων αυτών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
...Ηταν αδύνατο να περιορισθεί η σύσκεψη της ανακωχής σε στρατιωτικά ζητήματα.Η ελληνική αντίσταση είχε πολιτικά θεμέλια.Ο εμφύλιος πόλεμος είχε πολιτικές ρίζες και πολιτικές συνέπειες.Η συζήτηση στο κάθε θέμα της ημερησίας διατάξεως γινόταν με πολιτικό πνεύμα,ακόμα κι όταν κρυβόταν πίσω απο στρατιωτική γλώσσα.Κι η ίδια ακόμα η ιδέα για ενιαίο στρατό είχε πολιτικό νόημα-αφού ένας στρατός σήμαινε έναν αρχιστράτηγο,υπεύθυνο απέναντι σε έναν υπουργό πολέμου,που με τη σειρά του θα ήταν υπεύθυνος απέναντι σε μια κυβέρνηση.
Οι αντιπρόσωποι δεν ήταν δυνατό να μιλήσουν ούτε για έναν συνασπισμό έστω των δυνάμεων τους,χωρίς να παραιτηθούν απο ένα μέρος της ανεξαρτησίας αυτών των δυνάμεων.Αυτό ήταν κάτι που το επιδίωκε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το φοβούνταν όλοι οι άλλοι,σαν απειλή απορροφήσεως τους στα πλαίσια του γενικού στρατηγείου του ΕΛΑΣ.
Ηταν αδύνατο να μην προσμετρηθεί στην εξίσωση από τους συμμετέχοντες στις διασκέψεις ο πολιτικός παράγοντας κι ο ρόλος του ΚΚΕ.Για όλους,εκτός του Χαριτόπουλου:Είναι διαφορετικό να υποστηρίξεις ότι αυτή η αμοιβαία καχυποψία μεταξύ των αντάρτικων δυνάμεων ευνοούσε τις Βρετανικές επιδιώξεις και το παλιό πολιτικό σύστημα που βρισκόταν στο Κάϊρο,και διαφορετικό να υποστηρίζεις ότι αυτές οι εναντιώσεις ήταν αποκλειστικά έργο ενός ''στημένου βρετανικού παιχνιδιού''.
Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με την πλειοψηφία των δυνάμεων του είχε κάθε περιθώριο για ''παραχωρήσεις'' και ''αντιπροσωπευτικότερες''κεντρικές πολιτικές εξουσίες προς μια ομαλότερη δημοκρατική εξέλιξη,χωρίς να παραιτηθεί από τυχόν απώτερους σκοπούς κατάληψης της μεταπολεμικής εξουσίας διά της βίας.Αυτή μοιάζει να ήταν κι η αυστηρή διαταγή που είχε ο Γούντχαουζ για να εμποδιστεί η ''αντιστασιακή ένωση'',ενώ κι η παράταση των συνομιλιών εξαιτίας του Βρετανικού παράγοντα με σκοπό,σύμφωνα πάντα με τον Χαριτόπουλο[διαμέσου του υπαρχηγού του ΕΔΕΣ,Πυρομάγλου],να αναδιοργανωθούν οι τρωχθείσες δυνάμεις του ΕΔΕΣ,αποδεικνύεται ολίγον άτοπη:Ο Γούντχαουζ εκτιμούσε ότι τελειωτικό χτύπημα κατά του ΕΔΕΣ εκ μέρους του ΕΛΑΣ,ήταν αδύνατο να συμβεί.
Αντιθέτως,η εαμική πλευρά,θεωρεί στρατηγική ήττα της αριστεράς αυτήν την ανακωχή,καθώς το στρατιωτικό αυτό εγχείρημα,ήταν κατορθωτό.Η ερώτηση όμως που ανακύπτει είναι προφανής:Με τον έλεγχο των τριών τετάρτων της ''ελεύθερης ελλάδας'' απο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,προς τι η λύσσα να εξουδετερωθεί πλήρως ο Ζέρβας;Δεν ήθελε ο ίδιος συμμετοχή σε συνασπισμούς;Ας προχωρούσε μόνο του το ΕΑΜ,όπως κι έκανε στη συνέχεια με την ΠΕΕΑ.Εαν οι Αγγλοι είχαν προαποφασίσει ότι θα φέρουν μετά την απελευθέρωση πίσω τον βασιλιά,σε τι θα τους βοηθούσε πάνω σε αυτό ο Ζέρβας κι η δυναμικότητα του ΕΔΕΣ στο κομμάτι της Ηπείρου που ήταν απομονωμένος;Μόνο για τον διωγμό της εθνικής αντίστασης θα τους ήταν χρήσιμος,ως κόκκινο πανί για να ερεθίζει τον ΕΛΑΣ.Ακριβέστερα,σαν δόλωμα ώστε να μπορεί να διαφανεί η πραγματική σκοπιμότητα των προθέσεων για μονοπώληση της εξουσίας διά της βίας απο το κόμμα που βρισκόταν πίσω απο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Μια σκιά κι απειλή βίας που μπορούσε ανά πάσα στιγμή ν'ασκηθεί και σαν μέσο για καλύτερη εκκίνηση στο τραπέζι των μεταπολεμικών διαπραγματεύσεων,όπως ακριβώς και ασκήθηκε,λόγω της επικρατούσας άποψης του ΚΚΕ,στα δεκεμβριανά στην Αθήνα[Γ.Ιωαννίδης/Αναμνήσεις]:Εαν καθαριστούν οι ντόπιες δυνάμεις της ''αντίδρασης'',οι Αγγλοι θα βρεθούν προ τετελεσμένων.
Μια δυνάμει βία που μπορούσε να συνδυάζεται ταυτοχρόνως με την πολιτική διείσδυση-βλέπε ΠΕΕΑ.Αλλά μια ένοπλη βία που πλέον αντιμετώπιζε πολλά μέτωπα,οπότε η αλλαγή τακτικής ήταν επιβεβλημένη.Πολλά μέτωπα που μπροστά τους ο Ζέρβας έμοιαζε για το μικρότερο κακό[κι άρα,εξίσου το ίδιο κι η περιώνυμη βρετανική υποστήριξη του κι η δήθεν τεράστια επιρροή των συνεπειών αυτής της υποστήριξης].
Γράφει ο Γούντχαουζ,αναλύοντας την κατάσταση με την οποία ήταν αντιμέτωπο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ το πρώτο εξάμηνο του '44:
Το 1944,το ΚΚΕ αντιμετώπιζε το ίδιο πρόβλημα όπως και το 1943,αλλά σε οξύτερη μορφή.Αν και αριθμητικά τα μέλη του και πολύ περισσότερο οι συνοδοιπόροι του είχαν αυξηθεί,εξακολουθούσε ν'αποτελεί μειοψηφία στην ελληνική ζωή.[αυτή την ''αναντιστοιχία'' ο Χαριτόπουλος την χρεώνει-που αλλού;-στην κομματική καθοδήγηση.Οι από τα κάτω αποδοχή της εαμικής αντίστασης,ήταν δήθεν πάνδημη.Ο Χαριτόπουλος παρουσιάζει την μαρτυρία του στελέχους του αντάρτικου,Νικηφόρου-να μια ιστορική αφήγηση εκ της κορυφής[του αντάρτικου]που αφήνει να διαφανεί η πρόσληψη των γεγονότων της εποχής από τ'ατομικά υποκείμενα:
Η ΠΕΕΑ δεν είναι όμως αυτό που δείχνει.Εκτός από τους ενθουσιώδεις που πανηγυρίζουν για την κυβέρνηση τους,δεν λείπουν τα στελέχη του αγώνα,όπως ο Νικηφόρος,που προβληματίζονται:''Δεν είχε η ενέργεια μας εκείνον τον αέρα που έπρεπε να μας δίνει η δύναμη μας και το δίκιο μας,ότι κύριοι,εάν δεν θέλετε,εμείς προχωρούμε κι ελάτε εσείς κοντά μας,γυρεύοντας!Είχε κάτι,σαν να τρομάξαμε και οι ίδιοι με το τόλμημα μας κι έβλεπες τους πανηγυρισμούς μας τους ανακατεύαμε με περίεργες εξηγήσεις,ότι τέλος πάντων,ας φκιάσαμε αυτή την κυβέρνηση,δεν είχαμε σκοπό και να το παρατραβήξουμε.Μια αποδυναμωμένη προκαταβολικά ενέργεια-αυτή ακριβώς την εντύπωση διατηρώ από την ίδρυση της ΠΕΕΑ.Στις συνελεύσεις ωστόσο επαναλάβαινα κι εγώ τους πανηγυρισμούς''.
Τρομάξαν κι οι ίδιοι με το τόλμημα τους,μήπως γιατί αυτό δεν ανταποκρινόταν σε πραγματικούς συσχετισμούς σταθερών κι εμπεδωμένων δυνάμεων;Το να εξεδήλωνε μια πλειοψηφία του κόσμου την αποστροφή της για το παλιό πολιτικό σύστημα,δεν σημαίνει ότι κι αυτόματα το ''νέο'' που έρχεται να διεκδικήσει μερίδια εξουσίας,είναι αποδεκτό ανεπιφύλακτα.Επιστροφή στην εξιστόρηση Γούντχαουζ:
Αφού δεν μπορούσε να κατακτήσει και να διατηρήσει την πολιτική εξουσία με δημοκρατικά μέσα,δύο άλλοι δρόμοι του έμεναν:Η ένοπλη βία κι η πολιτική διείσδυση.Κρίνοντας κανείς από τις κατά καιρούς αλλαγές της στρατηγικής του,μπορεί να ισχυρισθεί ότι και τα δυο είχαν τους υποστηρικτές τους,των οποίων οι απόψεις διαδοχικά επικρατούσαν ή υποχωρούσαν μέσα στο Πολιτικό Γραφείο.Ο Αρης Βελουχιώτης ευνοούσε την επαναστατική πολιτική της ένοπλης βίας.Ο Σιάντος ευνοούσε πιθανόν την μετριοπαθέστερη πολιτική της πολιτικής διεισδύσεως.Και τα δύο είδη πολιτικής είχαν δοκιμασθεί το 1943 και κανένα δεν τελεσφόρησε.Αφού δεν υπήρχε τρίτη δυνατότητα,ο μόνος δρόμος το 1944,ήταν η προετοιμασία για το ένα ή και για τα δυο,για μια ακόμη φορά.Αλλά οι δυσχέρειες είχαν αυξηθεί.
Το εμπόδιο στην ένοπλη βία ήταν ότι η ένοπλη αντίδραση είχε ενισχυθεί.Ο εμφύλιος πόλεμος είχε επιφέρει αποφασιστική μεταβολή στο συσχετισμό δυνάμεων στην Ελλάδα.Η Πελοπόννησος είχε εκκαθαριστεί απο τις οργανώσεις ΕΣ και ΕΟΑ.Η κεντρική Ελλάδα είχε εκκαθαρισθεί απο τον Αθω Ρουμελιώτη και τις ακραίες μονάδες του ΕΔΕΣ.Η βόρεια Ελλάδα είχε εκκαθαρισθεί από την ΠΑΟ.
Αλλά η ένοπλη αντίδραση είχε πάρει καινούρια μορφή.Υπήρχαν τώρα όχι μόνο τα υπολείμματα των αντιπάλων οργανώσεων,που θεωρητικά βρίσκονταν στην ίδια πλευρά με τον ΕΛΑΣ απέναντι στους Γερμανούς,αλλά και μια διογκωμένη αντίδραση που ήταν ανοιχτά[έστω κι απρόθυμα]με το πλευρό των Γερμανών.Ο εμφύλιος πόλεμος είχε δώσει καινούρια σφοδρότητα στην αντίδραση και των δύο μορφών.
Ο δεύτερος πιο σκληρός αντίπαλος μετά τον Ζέρβα ήταν ο Τσαούς Αντόν,που είχε επωφεληθεί απο την απασχόληση του ΚΚΕ με την ΠΑΟ και είχε ριζώσει ανατολικά του Στρυμόνα.Λιγότερο σκληρός απ'τον Αντόν,αλλά όχι ευκαταφρόνητος,ήταν ο Ψαρός στη νότια Στερεά.Πιο επικίνδυνες απ'όλους αυτούς ήταν οι δυνάμεις που είχαν εξοπλισθεί απο τους Γερμανούς για να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ,επειδή κατείχαν τις ζωτικής σημασίας περιοχές των πεδιάδων,που έκλειναν τον δρόμο ανάμεσα στις οργανώσεις των βουνών και τους στόχους τους,στις πόλεις.Τα τάγματα ασφαλείας,οι ένοπλοι χωρικοί του Μιχάλαγα,οι δυνάμεις του Πούλου και του Χρυσοχόου,όλοι αυτοί χρωστούσαν την επιτυχία τους στις ακρότητες του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.
Και όλοι προσδοκούσαν,σαν αποτέλεσμα,την εύνοια των Συμμάχων.Αυτό ήταν το σοβαρότερο πρόβλημα των κομμουνιστών ηγετών το 1944.Εκαναν πολλές προσπάθειες να εξασφαλίσουν την επέμβαση των συμμάχων με το μέρος τους,αλλά το μίσος κατά του ΚΚΕ έκανε το πρόβλημα πολύ οξύ,για να είναι δυνατή η εκρίζωση του./Μήλο της έριδοςΕξ ου κι η προσπάθεια ''υποχωρητικότητας'' εκ μέρους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στις συσκέψεις Μυροφύλλου και Πλάκας.Αλλά κι επίσης γιατί δεν χρειαζόταν καμιά ''υπόγεια υποκίνηση'' των Βρετανών για να μη δεχθούν η ΕΚΚΑ κι ο ΕΔΕΣ να μπουν κάτω απο μια ενιαία στρατιωτική ομπρέλα πλειοψηφίας του ΕΛΑΣ και καθοδηγητικού ρόλου απ'τη μεριά του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ,τα ομολογεί θαυμάσια απο μόνος του ο Χαριτόπουλος,υποσκάπτωντας καίρια όλη την πρότερη ενιαία του ιστορική αφήγηση ''βρετανικής κορυφής'':
Ενόψει του σχηματισμού αντιστασιακής κυβέρνησης,από το τέλος Ιανουαρίου του 1944 με εντολή της πολιτικής ηγεσίας του αγώνα είχαν αρχίσει με μύριους κινδύνους και ταλαιπωρίες να βγαίνουν στο βουνό τα στελέχη της πρωτεύουσας.
...Τελευταίος και πλέον απαιτητικός και δυσκίνητος,εγκαταλείπει την Αθήνα ο Ιωαννίδης μαζί με τον Μακρίδη στις αρχές Μαρτίου.Επιτέλους η ηγεσία του ΚΚΕ καταλαβαίνει ότι το κέντρο του αγώνα δεν είναι η Αθήνα.Το βουνό και η πρωτεύουσα συναντιούνται.
...Με την ίδρυση της ΠΕΕΑ η πολιτική καθοδήγηση επιδιώκει να παρουσιάσει προς τα έξω ένα άλλο πρόσωπο,ενωτικό,συμφιλιωτικό.Ενας γενικός εξωραϊσμός αρχίζει και οι πολιτικοί διαφωτιστές εξαπολύονται σε πόλεις και χωριά να επουλώσουν την τραυματισμένη από τον εμφύλιο εικόνα του ΕΑΜ.
...Για χάρη της νέας συμφιλιωτικής εικόνας ο Ιωαννίδης με το ΠΓ του ΚΚΕ και τις κομματικές οργανώσεις δεν εγκαταστάθηκαν στη Βίνιανη,την έδρα της ΠΕΕΑ,αλλά σ'ένα κοντινό χωριουδάκι.Ο λόγος ήταν,κατά τον Ιωαννίδη,ότι δεν έπρεπε να δίνεται η εντύπωση πως η κυβέρνηση κηδεμονεύεται.
...Ο Αρης φεύγει στη Πελοπόννησο και πίσω του ανοίγουν οι πύλες της κόλασης.Οι Σιάντος-Ιωαννίδης,με τη δύναμη που έχουν αποκτήσει απο το λαϊκό κίνημα,ανοίγουν τα κομματικά τους κιτάπια για να εξοφλήσουν παλιούς και νέους λογαριασμούς.Τώρα,επειδή είναι η εποχή των όπλων,η ''διαγραφή'' για πρώην συντρόφους δεν αφορά μόνο την ιδιότητα του μέλους του κόμματος,αλλά και τη ζωή τους.Η πρόσκληση στο Καρπενήσι ισοδυναμεί με πρόσκληση για τον άλλο κόσμο.Οσοι μαρξιστές δεν ανήκαν στο Κόμμα δεν είχαν δικαίωμα να ζήσουν.Επίσης,όσοι εαμίτες,ακόμη και ελασίτες,δεν ενέπνεαν εμπιστοσύνη ούτε αυτοί έπρεπε να μείνουν ζωντανοί,και φυσικά δεν εδικαιούντο να αναπνέουν οι κάθε είδους ''αντιδραστικοί''.Δεκάδες άνθρωποι που έδιναν τη ζωή τους στον αγώνα ή υπήρξαν κάποτε μέλη του ΚΚΕ,καλούνται στην πρωτεύουσα της Ευρυτανίας και εξοντώνονται.Κι αν αρνηθούν την πρόσκληση ή προσπαθήσουν να διαφύγουν,το Κόμμα θα τους ανακαλύψει όπου κι αν κρύβονται.Το αιματηρό πογκρόμ εναντίον καθενός που έχει προηγούμενα με την καθοδήγηση ή απλώς δεν εμπνέει εμπιστοσύνη γίνεται αδυσώπητο και θα κορυφωθεί τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου.Ακόμη κι απο την έδρα του Γενικού Στρατηγείου και του ΠΓ του Κόμματος αρχίζουν να εξαφανίζονται άνθρωποι που πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους.Η επίσημη δικαιολογία σε αυτούς που ρωτάνε για την τύχη τους είναι ότι έχουν σταλεί σε αποστολές.
Η ΠΕΕΑ είναι μια...μπλόφα,έτσι την χαρακτηρίζει ο Χαριτόπουλος στη συνέχεια της αφήγησης του:
Η ΠΕΕΑ όμως δεν είναι αυτό που δείχνει.Πολύ σύντομα θ'αποδειχτεί μια ανεπίτρεπτη φάρσα της πολιτικής ηγεσίας στους επαναστατημένους χωρικούς και αντάρτες που πίστεψαν κι αγκάλιασαν μια κυβέρνηση βγαλμένη επιτέλους από τα σπλάχνα τους.Πέντε ημέρες μετά την ορκωμοσία της πρώτης ΠΕΕΑ,ο πρωθυπουργός της κυβέρνησης του Καΐρου λάμβανε ένα καθησυχαστικό τηλεγράφημα από το βουνό,που σήμαινε,μην ανησυχείτε,προσωρινή είναι η ΠΕΕΑ,μέχρι να μας φωνάξετε στο Κάιρο.Αυτό το τηλεγράφημα,πίσω απ'την πλάτη των αγωνιστών,που καθιστούσε την κυβέρνηση του βουνού ένα προσωρινό διαπραγματευτικό σχήμα,μια πολιτική μπλόφα,πρέπει να χρεωθεί εξ ολοκλήρου στην ηγεσία του ΚΚΕ.Παρά τις μεγαλόστομες διακηρύξεις και τις δημόσιες δεσμεύσεις,χρησιμοποιούν την ΠΕΕΑ απλώς σαν προθάλαμο για να εισέλθουν στο άντρο της πολιτικής καμαρίλας και της συναλλαγής,την κυβέρνηση του Καΐρου.
Η ηγεσία του ΚΚΕ αποφάσισε την ίδρυση της ΠΕΕΑ με την ''άκρη των χειλέων''.δίχως τη σιγουριά που έπρεπε να της δίνει η θέληση κι η δύναμη του εξεγερμένου εαμικού κόσμου κι η ντε φάκτο εξουσία που κατείχε.Η δική της σιγουριά βρίσκεται στη Μόσχα απ'όπου τα ''σήματα καπνού'' δείχνουν αποδοκιμασία. - Η ώρα της απελευθέρωσης πλησιάζει κι οι γερμανικές προετοιμασίες αποχώρησης εντείνονται.Για την ασφαλή αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων θα φροντίσουν τα τάγματα ασφαλείας.Ο Σαράφης για λογαριασμό του ΕΛΑΣ καλεί τα τάγματα να παραδοθούν,εγγυόμενος για την ασφάλεια των μελών τους.Το πλήθος κι η οργάνωση των ταγμάτων ασφαλείας στην Πελοπόννησο τους κινεί στο να μην υπακούσουν και το αιματοκύλισμα πάει σύννεφο:
Η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη.Αφού τα τάγματα με τις πλάτες των Γερμανών είχαν αναγορευτεί σε δικαστές και δημίους,ήταν βέβαιο ως θα ερχόταν η σειρά τους μόλις η κατάσταση άλλαζε σε βάρος τους.Οι ταγματασφαλίτες δεν ήσαν οι ανώνυμοι Γερμανοί στρατιώτες που γύρισαν στη πατρίδα τους.Ησαν συγκεκριμένα πρόσωπα,συντοπίτες των χωρικών,που είχαν κάψει το σπίτι τους,είχαν σκοτώσει το παιδί τους,είχαν βιάσει την κόρη ή την αδελφή τους.
Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις ανεξέλεγκτες εκτελέσεις.Τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στο βουνό και λίγοι είχαν ζήσει από πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών.[μάλλον οι συγκεκριμένοι ανταρτοελασίτες δεν είχαν...οικογένειες,γονείς συζύγους και αδέλφια-απλά είχαν...φυτρώσει απ'το χώμα]Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος,το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν.Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν,συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις,οι εφεδρικοί κι οι παθόντες χωρικοί.Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους,είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες,κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους.Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις αυτοδικίας,μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους.
Και οι δημόσιες καταγγελίες της Εθνικής Κυβέρνησης εναντίον των ταγμάτων τους εξαγρίωναν ακόμη περισσότερο,αφού τους παρείχαν τη διαβεβαίωση ότι κι ο νόμος είναι με το μέρος τους.Αυτοί που επί χρόνια τελούν μνημόσυνα των σφαγιασθέντων απο τον ΕΛΑΣ,για να συντηρήσουν το εμφύλιο μίσος,εξαπατούν συστηματικά τους οικείους των νεκρών.Οι ταγματασφαλίτες δεν έπεσαν θύματα του ΕΛΑΣ,που είχε και αυτός τεράστιες απώλειες στις συγκρούσεις.Την ευθύνη για το μακελειό στην Πελοπόννησο την έχουν οι Βρετανοί κι ο πρωθυπουργός της ''αναίμακτης απελευθέρωσης'' Παπανδρέου.
Αρκούσε μία λέξη,μια εντολή για ν'αποτραπεί το κακό και στην Πελοπόννησο,μα δεν την είπαν.
Οι ταγματασφαλίτες δεν έπεσαν θύματα του ΕΛΑΣ γιατί κι ο ΕΛΑΣ είχε απώλειες στις συγκρούσεις μαζί τους!Εμπρός σε μια τέτοια λοξή γονυκλισία μετ'ευλαβείας του ιστοριοδίφη έναντι του ΕΑΜ,η ιστορική επιστήμη[μετά της ύστερης σοφιστικής]σηκώνουν τα χέρια ψηλά.
Αλλά κι ο κλασικός λαϊκισμός σηκώνει επίσης ψηλά τα χέρια του[για να χειροκροτήσει όμως]:Ενώ επισημαίνεται ότι οι ίδιοι οι παθόντες των φρικαλεοτήτων προχώρησαν σε αντίποινα,απ'την άλλη κάτι τέτοιο ήταν,λέει,δυνατόν ν'αποφευχθεί με δήλωση αποκήρυξης των αντιποίνων,καθότι οι πρότερες δημόσιες καταγγελίες την κυβέρνησης του Καΐρου ήταν αυτές που δώσανε αέρα στα πανιά της αυτοδικίας.Δηλαδή η προσωπική εμπλοκή των θυμάτων με τους θύτες τους κι οι διαθέσεις που ξυπνάνε με συνοδεία των αγριότερων ενστίκτων που επωάζει ένας εμφύλιος,εξαρτιόταν απ'τις δηλώσεις κάποιων μακρινών πολιτικών τρίτων.
Παρ'όλες αυτές τις Χαριτοπούλειες αιτιάσεις για το κακό που κάνουν οι δηλώσεις αποκήρυξης εκ των άνω για τα τάγματα,ο αντιβρετανικός παροξυσμός του Χαριτόπουλου,ακριβώς στη συνέχεια της αφήγησης του,τους κατηγορεί γιατί σιωπούν!
Οσο η απελευθέρωση πλησιάζει,τόσο μεγαλώνει η ανησυχία αυτών που πρόκειται να έρθουν απ'έξω για την ισχύ και τις προθέσεις του ΕΛΑΣ.Ο αρχηγός της ΣΣΑ συνταγματάρχης Χάμοντ[ο Γούντχαουζ έχει εγκαταλείψει την Ελλάδα απ'τον Ιούλιο]προτείνει στο Κάιρο για λόγους αντιπερισπασμού στον ΕΛΑΣ να αιματοκυλίσει πάλι τη χώρα.''Ενας πόλεμος μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ την παραμονή της απελευθέρωσης θα ήταν μακροπρόθεσμα λιγότερο καταστρεπτικός απο το να μείνει ο ΕΛΑΣ με τα χέρια ελεύθερα μετά την αποχώρηση των Γερμανών''.
Το Κάιρο επιλέγει πιο πρόσφορη λύση,στην ίδια ανατριχιαστική λογική.Δίνει εντολή στους Βρετανούς αξιωματικούς της Πελοποννήσου,χωρίς να λερωθούν και να εκτεθούν οι ίδιοι,να διατηρήσουν συντεταγμένα τα μισθοφόρα όργανα των Γερμανών.[πως δεν θα εκτεθούν οι ίδιοι αλλά θα διατηρήσουν με δικές τους ενέργειες τους τα όργανα συντεταγμένα;Η ίδια πρότερη τακτική λογική της διατήρησης του ΕΔΕΣ απ'τις αγγλικές λίρες και τα πολεμοφόδια,δεν είχε περάσει απαρατήρητη απ'την εαμική πλευρά και τα μέλη της]
Στο σύμφωνο του Λιβάνου προβλέπονται αυστηρές κυρώσεις για τους προδότες της πατρίδας[Δημόσιες καταγγελίες/δεσμεύσεις για αυστηρές κυρώσεις με βάση νόμιμες διαδικασίες,κι όχι αυτοδικίες απ΄τη μεριά των θυμάτων πάνω στις ολισθηρές όχθες του χάσματος μεταξύ ''θυτών και θυμάτων'',''αντιδραστικών και προοδευτικών'' κ.ο.κ.].
Ομως μέλη της κυβέρνησης εθνικής ενότητας,που σχηματίζεται αμέσως μετά,έχουν διαφορετική άποψη,με προεξάρχοντα τον Γ.Παπανδρέου,για τη χρησιμότητα αυτών των εξοπλισμένων απο τους κατακτητές στρατιωτικών τμημάτων.Ο Παπανδρέου παίζει με ανθρώπινες ζωές.Παρά τις πατριωτικές μεγαλοστομίες του σκοπεύει ν'αντιπαρατάξει στον ΕΛΑΣ τα ''συμμαχικώς απαράδεκτα'' τάγματα.Υστερα απο δικές του ενέργειες οι Σύμμαχοι σταμάτησαν να ρίχνουν φυλλάδια στην Ελλάδα εναντίον τους.Επίσης,το Φόρεϊν Οφις έδωσε εντολή στο BBC να σταματήσει τις απευθείας επιθέσεις στα τάγματα,λογόκρινε μάλιστα κι πορισμένες εκπομπές του ελληνικού υπουργείο πληροφοριών για τον ίδιο λόγο[Μαζάουερ-ο πολύς Μαζάουερ κι η δική ερμηνεία/συμπεράσματα πάνω σε περιφερειακής σημασίας γεγονότα,είναι η πηγή του Χαριτόπουλου.Μοιάζουν αυτοί οι ιστορικοί δυτικής καταγωγής[Μαζάουερ,Ρίχτερ,Baerentzen κ.λ.π.],να πλειοδοτούν πάνω στο ποιός θα εξιστορήσει με περισσότερη σφοδρότητα απέναντι στη τακτική των δυτικών συμμάχων:Οσο μεγαλύτερη είναι αυτή η σφοδρότητα,τόσο καλύτερη απόδειξη ''αντικειμενικότητας'' υποτίθεται ότι καταθέτουν στα πράγματα.
Για μια ακόμη φορά ας τονισθεί:Ενώ μόλις πριν από λίγες γραμμές ο Χαριτόπουλος προέκρινε ως καλύτερη λύση για την άμβλυνση των παθών με τα τάγματα στη Πελοπόννησο μια δήλωση συμμόρφωσης προς όσους ασκούν αυτοδικίες εναντίον τους,όταν φτάνει η στιγμή που έμμεσα-διά της σιωπής-Βρετανοί και Κάιρο δεν στρέφονται εναντίον των ταγμάτων,ίσως ακριβώς για να μην οξυνθούν έτι περαιτέρω τα πνεύματα,αυτό ερμηνεύεται ως προσπάθεια αντιπερισπασμού έναντι του ΕΛΑΣ ώστε να αποβιβαστεί η κυβέρνηση στην Πελοπόννησο[αποβίβαση που τελικά έγινε στην Αθήνα].
Συνεχίζει ο Χαριτόπουλος την αφήγηση του,''μη μπορώντας'' να θυμηθεί αφενός ότι επιπλέον οπλισμός στα χέρια του ΕΛΑΣ απ'οπουδήποτε κι αν προέρχεται είναι πρόβλημα με βάση τις συμφωνίες του Λιβάνου,αφετέρου με βάση τις ίδιες συμφωνίες η κυβέρνηση του Καίρου πρέπει να εισέλθει στην Ελλάδα συνοδεία συμμαχικών στρατευμάτων[καθότι τακτικός στρατός,κρατικοί μηχανισμοί γενικότερα κ.λ.π. λόγω κατοχής είναι σε κώμα]:
Συγχρόνως,για να μην περάσει ο οπλισμός των ταγματασφαλιτών στα χέρια του ΕΛΑΣ,Βρετανοί και Ελληνες πράκτορες παροτρύνουν εν κρυπτώ τους αρχηγούς τους να μην παραδοθούν μέχρι ν'αφιχθούν δυνάμεις απ'τη Μέση Ανατολή.
[αφού μπορεί μεν ο οπλισμός στα χέρια του ΕΛΑΣ να είναι επίφοβος για όσους έχουν κάθε λόγο να μην εμπιστεύονται την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του,αλλά τουλάχιστον οι καλοί και αγνοί ελασίτες θα γλιτώναν τους μετέχοντες στα τάγματα απο τα λιντσαρίσματα των θυμάτων τους.Αρκετά βολική αφήγηση]
Ολη η προσοχή του Παπανδρέου κι αυτών που πρόκειται να έρθουν απ'έξω επικεντρώνεται στην Πελοπόννησο,εδώ που τα τάγματα φαίνονται ικανά να νικήσουν τον ΕΛΑΣ και να κρατήσουν το πεδίο ελεύθερο.Μάλιστα γίνονται σκέψεις η Εθνική Κυβέρνηση να αποβιβαστεί αρχικά για λόγους ασφαλείας σε κάποια πελοποννησιακή πόλη,όπου θα έχει τη κάλυψη των ταγμάτων,κι όχι στην πρωτεύουσα.Πολύ λίγο ενδιαφέρονται όλοι αυτοί για την αιματοχυσία που θα προκαλέσουν με την τακτική τους.Το μόνο που τους απασχολεί είναι να μεταβληθούν τα τάγματα από οπισθοφυλακή των γερμανικών στρατευμάτων σε εμπροσθοφυλακή των βρετανικών που θ'αποβιβαστούν στη χώρα.Ετσι,την κρίσιμη στιγμή Βρετανοί,Παπανδρέου και βασιλόφρονες συμπίπτουν με τους Γερμανούς κι οδηγούν στην πρόκληση εμφυλίου σκοτωμού κατά την απελευθέρωση.Σεπτέμβριος του '44 κι η Πελοπόννησος σιγά σιγά απελευθερώνεται.Τα τοπικά ελασίτικα τάγματα κυκλώνουν τις πόλεις:Καλαμάτα,9 Σεπτεμβρίου[ο Αρης δεν είναι παρών].Το 8ο και 9ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ κύκλωσαν την Καλαμάτα και κάλεσαν τους ταγματασφαλίτες να παραδοθούν.Με προκηρύξεις και τηλεβόες οι διοικητές των δύο ελασίτικων συνταγμάτων εγγυώνται τη ζωή και την ασφάλεια όσων καταθέσουν τα όπλα.Οι ταγματασφαλίτες με διαταγή του Παπαδόγκωνα,μέσω ασυρμάτου από την Τρίπολη,αρνούνται κι ετοιμάζονται να αμυνθούν.
Το πρόσωπο-κλειδί στη περιοχή είναι ο Βρετανός αξιωματικός Ντάνιελ Γκίμπσον,ο οποίος είναι σε συνεχή επαφή με τους Γερμανικούς,αλλά,σύμφωνα με τις διαταγές που έχει,αρνείται να επέμβει.Δυο Αμερικανοί αξιωματικοί,εξοργισμένοι απ'τη στάση των Αγγλων,αναλαμβάνουν να διαπραγματευτούν αυτοί την παράδοση.Ο ελληνικής καταγωγής λοχαγός Φατσέας ζητάει ν'ακούσει απ'την ελασίτικη ηγεσία τους όρους της.Ο επικεφαλής καπετάνιος Ακρίτας είναι πολύ ήπιος:
-Να καταθέσουν τα όπλα κι είναι ελεύθεροι να επιστρέψουν στα σπίτια τους.Κανείς δεν θα τους πειράξει.Εγγυώμεθα για τη ζωή τους.Οσους έχουν λόγο να φοβούνται,μπορείτε να τους συγκεντρώσετε κάπου υπό την προστασία της Συμμαχικής αποστολής.
Ο Φατσέας μένει εντυπωσιασμένος απ'τη στάση του ΕΛΑΣ,θεωρεί βέβαιο ότι το ζήτημα θα διευθετηθεί.Μπαίνει στην Καλαμάτα για να μιλήσει με την ηγεσία των ταγμάτων μα εκεί έρχεται αντιμέτωπος με μια έξαλλη κατάσταση.Οι δωσίλογοι απαιτούν ο ΕΛΑΣ να παραδοθεί σε αυτούς και δηλώνουν επισήμως στον Φατσέα ότι ''έχουν εντολές να μην παραδοθούν''.
Εντολές απ'τους μοχθηρούς Βρετανούς;Οχι ακριβώς:Στην αδιαλλαξία πρωτοστατεί ο διορισμένος απ'τους Γερμανούς νομάρχης Μεσσηνίας γιατρός Δ.Περρωτής,ο οποίος έχει πάρει κόσμο στον λαιμό του.Μόνο ο διοικητής της χωροφυλακής Φραγκουδάκης ανταποκρίνεται θετικά.Επιμένει να μη χαθεί η ευκαιρία,αλλά δεν τον ακούνε.Την αδιαλλαξία τους την επιτείνουν οι διαταγές Παπαδόγκωνα κι η πεποίθηση πως οι ελασίτες αδυνατούν να καταλάβουν την πόλη με τον οπλισμό που διαθέτουν.
Θα δοκιμάσουν μια οδυνηρή έκπληξη
Πρώτο στοιχείο λοιπόν ότι ξεγελιούνται,νομίζοντας ότι υπερτερούν μαχητικά του ΕΛΑΣ κι άρα θα πρέπει ν'αποφευχθεί το οποιοδήποτε ρίσκο συνοδεύει την παράδοση τους.Εαν το σωστό,αλλά και συμφωνημένο όπως κι εκπεφρασμένο απο τα Παπανδρεϊκά χείλη,ήταν η εθνική κυβέρνηση ν'αποφάσιζε για την τύχη τους και τις ποινές τους,ο ελασίτικος στρατός δεν είχε και μεγάλη αρμοδιότητα επ'αυτού καθώς ήταν ένα κομμάτι,έστω και πλειοψηφικό,που θα εγκολπωνόταν στην εθνική κυβέρνηση[δηλαδή θα ''διαλυόταν''],όπως αυτή είχε αποφασιστεί να δημιουργηθεί μεταπελευθερωτικά μέσα απ'τις συμφωνίες του Λιβάνου.
Συν τοις άλλοις υπήρχε το εμπεδωμένο γεγονός της οξυμένης ατμόσφαιρας.Οι μάχες μεταξύ ΕΛΑΣ και ταγμάτων στη Πελοπόννησο βαστούσαν καθημερινά απο τον απρίλιο του '44:Αυτή η αντιπαράθεση μεταξύ ανταρτών της αντίστασης και δοσιλόγων/συνεργατών της ήταν δεδομένο ότι θα καλλιεργούσε τον φόβο και την καχυποψία στα μέλη της δεύτερης,κάνοντας τα εξαιρετικά διστακτικά στο να παραδοθούν σε ελασίτικα χέρια.
Δεύτερον,ο ίδιος ο Χαριτόπουλος έχει περιγράψει απο τα πριν και το αντιεαμικό κλίμα της Πελοποννήσου που δεν σήκωνε αντάρτικα κινήματα[ούτε καν εδεσίτικα υπό αγγλικές ευλογίες],παρά μόνο κινήματα ταξικού τύπου[δηλαδή αντικομμουνιστικά],όπως επίσης και το βεβαρημένο μητρώο που έχει δημιουργήσει για λογαριασμό των υπηρετούντων σε τάγματα ήδη απο το καλοκαίρι του '43 ο Παπαδόγκωνας,μετατρέποντας την πιο αξιόλογη αντιστασιακή οργάνωση της περιοχής[ΕΣ]σε καθαρά αντικομμουνιστική οργάνωση.
Τρίτον,ο αμερικανός λοχαχός Φατσέας που αναλαμβάνει να διαπραγματευτεί την παράδοση,ακούει τον ελασίτη καπετάνιο να του δίνει την άδεια να πάρει όσους έχουν κάθε λόγο να φοβούνται υπό την προστασία της συμμαχικής αποστολής,αλλά και πάλι οι ταγματασφαλίτες αρνούνται.
Το μάταιο της επέμβασης εν μέσω βρασμού των παθών μάλλον δικαιώνει τον Γκίμπσον κι όσους τον ''διατάξανε''.Αναφέροντας ο Χαριτόπουλος τις επαφές μεταξύ γερμανών και βρετανών αξιωματικών,έχει καλλιεργήσει στο μυαλό του ήδη την εντύπωση ότι αφού τα τάγματα δημιουργήθηκαν μόνο,δήθεν,εξαιτίας της γερμανικής πρωτοβουλίας με υλικά κάποια ''άβουλα'' άτομα,φτάνει και μόνο μια από τα πάνω διαταγή αυτών[βρετανών]που τώρα ''αντικαθιστούν'' τους γερμανούς,για ν'αποστρατευτούν ειρηνικά οι ταγματασφαλίτες.Ισα ίσα όμως,εαν ο Γκίμπσον είχε μπροστά του την πραγματική εικόνα,διαμέσου των επαφών του με τους γερμανούς αξιωματικούς,γιατί να μην ήξερε από πρώτο χέρι το μάταιο κάθε επέμβασης του,ανεξαρτήτως ''εντολών/διαταγών''[και γιατί,επίσης,αυτές οι εντολές να μην λειτουργούσαν αντίστροφα,βάσει των επιτόπιων αναφορών των επιτετραμμένων βρετανών αξιωματικών προς τους ανωτέρους τους;] - Φτάνει κι η ώρα του Μελιγαλά.Εκεί τα πράγματα είναι διαφορετικά:
Μελιγαλάς,13 Σεπτεμβρίου[ο Αρης δεν είναι παρών-Για ένα μυστήριο λόγο,παρότι ο Βελουχιώτης είναι σταλμένος στη Πελοπόννησο απο το ΠΓ του ΚΚΕ,συνεχώς...κάπου λουφάζει-και μάλιστα την πιο κρίσιμη στιγμή της αποστολής του:Της απελευθέρωσης των κατά τόπου περιοχών της Πελοποννήσου απ'τα γερμανικά στρατεύματα που αφήνουν ακάλυπτα τα τάγματα ασφαλείας.Είναι χαρακτηριστικό πως πολλές φορές,πάντα στα πλαίσια της σκοπούμενης ιστορικής αγιογραφίας του Βελουχιώτη εκ μέρους του Χαριτόπουλου,ο Χαριτόπουλος παρεμβάλλει τις βελουχιώτικες ''προφητείες'' περί της αντίστασης που θα προδοθεί,περί των Αγγλων που θα περάσουν στην Ελλάδα την πολιτική που τους συμφέρει κ.ο.κ.Δεν είναι περίεργο να μην είχε αναλογιστεί ο Βελουχιώτης το επακόλουθο αυτών των ''προφητειών'',δηλαδή ότι οι νυν ταγματασφαλίτες θα είναι μεταπελευθερωτικά ένα μέρος των χωροφυλάκων;Καθόλου περίεργο καθότι ο Βελουχιώτης-και βέβαια το ΚΚΕ-φυσικά και το είχε υπολογίσει,απλά το να αναφερθεί δεν βολεύει και τόσο την Χαριτοπούλεια αφήγηση]
Η κωμόπολη της Μεσσηνίας θεωρείται το απόρθητο οχυρό των ταγμάτων κι όχι άδικα.Τον Μελιγαλά υπερασπίζονται περίπου 1200 ταγματασφαλίτες με γερμανικό οπλισμό και διοικητή τον ικανό ταγματάρχη Δ.Παπαδόπουλο.
Το δράμα επαναλαμβάνεται.Οι πολιορκημένοι δωσίλογοι με επικεφαλής τον διασωθέντα από την Καλαμάτα νομάρχη Περρωτή κι εντολή Παπαδόγκωνα αρνούνται να παραδοθούν.Ομοίως οι Βρετανοί αξιωματικοί αρνούνται κάθε πρόταση μεσολάβησης.
Ενας λόχος ταγματασφαλιτών υπό τον Χ.Μπένο έχει αποκλειστεί στο Κοπανάκι κι οι ελασίτες ζητούν την παρέμβαση ενός Βρετανού αξιωματικού,για ν'αποφευχθεί η μάχη,δίνοντας όλες τις απαιτούμενες εγγυήσεις.Εκείνος,αν και το επιθυμεί,αδυνατεί να παρέμβει.Συναισθανόμενος όμως τις ευθύνες του,τηλεγραφεί στο Κάιρο:''Για λόγους ανθρωπιστικούς,αν μη τι άλλο,κάντε κάτι ή εξουσιοδοτήστε με να ενεργήσω σαν μεσολαβητής.Με έχει ήδη πλησιάσει αξιωματικός του 9ου συντάγματος του ΕΛΑΣ ζητώντας μου να μεσολαβήσω ανάμεσα σ'εκείνους και στα τάγματα ασφαλείας που είναι παγιδευμένα στο Κοπανάκι.Σύμφωνα με τις οδηγίες σας αδυνατώ να το κάνω.Καταλογίζεται μεγάλη ευθύνη στη Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή κι η θέση μας είναι πολύ δυσάρεστη''.[L.Baerentzen,''Η απελευθέρωσις της πελοποννήσου'']
Τελικώς ο παγιδευμένος λόχος ταγματασφαλιτών στο Κοπανάκι,ενώ έχει σχεδόν συμφωνήσει να παραδοθεί,κατορθώνει να διαφύγει και να μπει στο Μελιγαλά στις 12 Σεπτεμβρίου.Λεπτομέρειες για το τι και με ποιόν τα συμφώνησε κι αν ο Βρετανός αξιωματικός πήρε θετική απάντηση στο αίτημα του,ο Χαριτόπουλος δεν παραθέτει,παρά προσπερνά την συνέχεια των γεγονότων σε τρεις γραμμούλες.Οπότε,βάσει λογικών υποθέσεων,προκύπτουν τα εξής:
Εχει συμφωνήσει να παραδοθεί ένα τάγμα που βρίσκεται κοντά στην απόρθητη φωλιά-οχυρό των ταγμάτων ασφαλείας;Αυτό λογικά μπορούσε να γίνει μόνο με μεσολάβηση του Βρετανού αξιωματικού και,σε αντίθεση με τις διαταγές που είχε πρότερα,με διαταγή απο το Κάιρο ύστερα απο αίτημα του.Τελικά όμως ο λόχος του Μπένου την κάνει με ελαφρά πηδηματάκια-αυτό δεν καταδεικνύει για μια ακόμη φορά ότι η αγγλική παρέμβαση δεν μπορούσε εκείνες τις στιγμές ν'αποσβέσει το συσσωρευμένο μίσος;
Στη συνέχεια περιγράφεται η εισβολή του ΕΛΑΣ:Στις 13 Σεπτεμβρίου η επίθεση του ΕΛΑΣ αρχίζει.Η μάχη είναι σκληρή,αδυσώπητη και θα διαρκέσει τρεις ημέρες χωρίς ανάπαυλα.Στον Μελιγαλά δεν υπάρχει βοήθεια από τον κόσμο προς τους ελασίτες.Με όσα έχουν διαδοθεί,η στάση των κατοίκων είναι εχθρική.Με όσα έχουν διαδοθεί,ειδάλλως μετά χαράς οι κάτοικοι του συγκεκριμένου χώρου θα παραδίνονταν.Μόνο που σε αυτόν τον χώρο συνέρρεαν καθ'όλη τη διάρκεια της ελασίτικης απόβασης στη Πελοπόννησο χιλιάδες κόσμου,χιλιάδες απλού κόσμου κι όχι μόνο ταγματασφαλίτες,κουβαλώντας και τα υπάρχοντα τους.Να φοβόντουσαν άραγε τις...διαδόσεις περί κατάσχεσης της περιουσίας τους για κάλυψη των ελασίτικων αναγκών;Να μη θέλανε με το ζόρι να στρατευτούν στις ανάγκες του ελασίτικου αντάρτικου;Οπως και να'χει,είχαν συρρεύσει απο τα πριν στη περιοχή του Μελιγαλά και οι όποιες ''προκαταλήψεις''τους εναντίον των τακτικών του ΕΛΑΣ,ήταν εντυπωμένες στο μυαλό τους από τα πολύ πριν,κι όχι ύστερα απ'τις διαδόσεις για πρόσφατες εκτελέσεις του ΕΛΑΣ σε όσες περιοχές παραδίδονταν στα χέρια του,όπως ισχυρίζεται ο Χαριτόπουλος για να κουμπώσει την αφήγηση του περί δήθεν συνωμοτικού αγγλικού σχεδίου που πέτυχε τον σκοπό του,μοιράζοντας αμοιβαία καχυποψίες κι έχθρες,γεννώντας ένα νέο μίνι εμφύλιο πριν την τελική απόβαση των Βρετανών μετά της κυβέρνησης του Καΐρου στην απελεύθερη Ελλάδα.
Ο ίδιος εξάλλου ο Χαριτόπουλος έχει φροντίσει ν'αναφέρει ''απ'έξω απ'έξω''[όχι λόγω αντικειμενικότητας,αλλά γιατί είναι κάτι που μετά απο τα τόσα χρόνια αναφορών,μαρτυριών,ιστορικών ερευνών κ.λ.π. που μεσολάβησαν απ'τα τότε γεγονότα,δεν μπορεί ν'αποκρυφτεί]τον ρόλο που διαδραμάτισε το ακραίο στέλεχος που έστειλε το ΚΚΕ σαν γραμματέα του ΕΑΜ Πελοποννήσου,ονόματι Μπλάνας.Οπως επίσης δεν μπορεί ν'αποκρύψει[αν κι είναι κάτι που βολεύει την αφήγηση του καθώς ρίχνει το βάρος των εκτροπών μόνο στην ηγεσία του ΚΚΕ]τις εντολές Σιάντου,μετά τη συμφωνία του Λιβάνου[το αντάρτικο και οι ομάδες του θ'απορροφούνταν στον εθνικό στρατό],για ''εκκαθάριση των μετόπισθεν''.
Ο Χαριτόπουλος ισχυρίζεται ότι αυτή η εντολή εφαρμόστηκε μερικώς και περιορισμένα σε Μακεδονία,Θεσσαλία και Ρούμελη,αλλά εκτεταμένα στη Πελοπόννησο.Κοινώς:Αν και τα τάγματα ασφαλείας ιδρύθηκαν για προστασία των κατοχικών κυβερνήσεων και στρατευμάτων,η ιδιαίτερη αύξηση της στελέχωσης τους στη Πελοπόννησο,πριμοδοτήθηκε απο το ΚΚΕ.Οσοι στελέχωσαν αυτά τα πελοποννήσια τάγματα στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν πήγαν από αγάπη για τους Γερμανούς,αλλά για να ξεφύγουν από την εαμική καταδίωξη.
Στις 15 Σεπτεμβρίου ο Μελιγαλάς πέφτει.Ενα άγριο κύμα βίας ξεσπάει απο εφεδρικούς και κατοίκους των γύρω περιοχών που εισβάλλουν πίσω από τους αντάρτες.Η συσσωρευμένη μήνις πίπτει επί δικαίους και αδίκους.Η μανία εκδηλώνεται αρχικά στα σπίτια των προδοτών[πως τα ξεχώρισαν;Τα είχαν σημαδεύσει με σπρέι από τα πριν;]που τους βάζουν φωτιά,και οι ηγέτες των ανταρτών επεμβαίνουν για να σταματήσει το κακό.Μα το μίσος είναι απέραντο.Το πλήθος δεν δαμάζεται.Η μανία του μεγαλώνει και οι συγκεντρωμένοι απαιτούν να πάρουν το νόμο στα χέρια τους,να εκδικηθούν προσωπικά τους δολοφόνους των δικών τους.Δεν χαρίζονται ούτε στους αντάρτες φρουρούς,τους οποίους προπηλακίζουν.
Τότε εμφανίζεται ο Αρης.Αν κάτι απεχθάνεται ο αρχηγός του ΕΛΑΣ είναι η αναρχία και οι αυθαιρεσίες.Αμέσως δίνει διαταγή ν'απολυθούν οι γέροι,όσοι είναι κάτω των 20 ετών κι όλες οι γυναίκες.Με εντολή του συγκεντρώνονται οι αρχηγοί των ταγματασφαλιτών για να φυγαδευτούν μυστικά στις φυλακές της Καλαμάτας.Οσο είναι στην πόλη ο αρχηγός του ΕΛΑΣ,η παρουσία του συγκρατεί τους μαινόμενους [έχει και την ανάλογη στρατιωτική δύναμη για να συγκρατήσει τους αγανακτισμένους,σε αντίθεση με τους Βρετανούς].
Δίνει εντολή κι απομακρύνονται απο την κωμόπολη,παρά τις διαμαρτυρίες τους,οι εφεδρικοί που έχουν μπει και αλωνίζουν [οι εφεδρικοί του εαμ/ελας:Υποτίθεται ότι στη συγκεκριμένη περιοχή,με βάση όσα έγραφε λίγο πριν ο Χαριτόπουλος,οι μαινόμενοι ήταν οι...αυθόρμητα αγανακτισμένοι απλοί άνθρωποι που είχαν υποστεί βασανισμούς από τα τάγματα.Τελικώς φαίνεται ότι ήταν μια βεντέτα μεταξύ ελασιτών και ταγματασφαλιτών].
Δυστυχώς ο Αρης δεν μένει στον Μελιγαλά.Με την κύρια δύναμη των ανταρτών θα φύγει σχεδόν αμέσως για τους Γαργαλιάνους,την άλλη ισχυρή βάση των ταγμάτων.[άλλη μια έμμεση παραδοχή ότι ακόμη και με την Βρετανική παρέμβαση-παρέμβαση αξιωματικών και ουχί στρατιωτικών δυνάμεων αποτροπής-τα πνεύματα δύσκολα θα μπορούσαν να μην κρατηθούν οξυμένα.Σε ολόκληρο Βελουχιώτη και με την τεράστια φήμη που τον συνόδευε,δεν υπάκουσαν οι μαινόμενοι]
Οι μαυροσκούφηδες που συνοδεύουν τον αρχηγό είναι κατηγορηματικοί για όσα αναληθή λέγονται ακόμη εναντίον του:''Οι σφαγές δεν ήταν έργο του Αρη.Δεν έχει καμιά σχέση με τα πτώματα.Αφήσαμε τα άλογα στη χαράδρα,γυρίσαμε,τα πήραμε και φύγαμε στους Γαργαλιάνους.Δεν πειράξαμε κανέναν.Το τι κάνανε μέσα τα τμήματα,δεν ξέρουμε...Εμείς φύγαμε[Συνεντεύξεις μαυροσκούφηδων].
Μετά την αποχώρηση του Αρη εξαπλώνεται το χάος.Αυτοί φύγανε,δεν ξέρουνε τίποτα.Τα ελασίτικα εναπομείναντα τμήματα απλά δεν υπάκουσαν στις Βελουχιώτικες διαταγές ή τις παρεξήγησαν ή απλά δεν ήταν δυνατόν να συγκρατηθούν τα πάθη[είτε με Βελουχιώτικη είτε με βρετανική παρέμβαση].Ούτως ή άλλως πάντως,αυτός ο ιστορικός ισχυρισμός πάσχει,για μια ακόμη φορά,στη διαλογή της πηγής του:Είναι δυνατόν οι αφοσιωμένοι στον Βελουχιώτη μαυροσκούφηδες ν'αποτελούν αδιάψευστη ιστορική μαρτυρία που την κραδαίνει ως ''απόδειξη'' των λεγομένων του ο Χαριτόπουλος;
Οι φυγαδευθέντες στην Καλαμάτα αρχηγοί των δωσιλόγων και των ταγματασφαλιτών δεν είχαν καλύτερη τύχη.Σε αυτά τα μέρη οι άνθρωποι δεν ξεχνάνε ποτέ,το κρατάνε όσο να έρθει η ώρα της εκδίκησης.Την Κυριακή 17 Σεπτεμβρίου οι δωσίλογοι μεταφέρονται από τις φυλακές με ένα λεωφορείο για να δικαστούν στον κινηματογράφο ''τριανόν'',που έχει διαμορφωθεί σε δικαστήριο.Στην πλατεία τους περιμένει ένα αγριεμένο πλήθος από την πόλη και τα γύρω χωριά που έχουν χάσει δικούς τους ή έχουν υποστεί οι ίδιοι τη δράση τους.
''Μόλις τους οδήγησαν στην κεντρική πλατεία,πολλοί παρευρισκόμενοι διέσπασαν την πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ και μέσα σε δέκα λεπτά ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου μερικούς απ΄τους αιχμαλώτους,ενώ άλλους τους κρέμασαν από τα φανάρια.Ηταν η πρώτη τους ευκαιρία να εκδικηθούν και δεν θα την άφηναν''[Μαζάουερ].Αν το έργο ήταν στημένο,το πάθος ήταν γνήσιο.Εαν το πάθος ήταν εμπεδωμένο,καμιά σκηνοθεσία δεν θ'άλλαζε το σενάριο.
Το σενάριο που είχε εκπονήσει και διατρανώσει η κυβέρνηση του Καΐρου,ήταν ότι τα μέλη των ταγμάτων θα δικαστούν νόμιμα απο την εθνική κυβέρνηση-κι όχι σε ανταρτοδικεία που στήνονται δημόσια σε κινηματογράφους.Σε αυτή τη τακτική δεν βλέπει ο Χαριτόπουλος υποκίνηση των παθών και όξυνση τους,αλλά μια δικαιολογημένη εκδίκηση.Ναι μεν,κατά Χαριτόπουλο,ο αρχηγός του ΕΛΑΣ απεχθάνεται την αναρχία και τις αυθαιρεσίες,αλλά όταν καταφτάνει δε στον Μελιγαλά και δίνει εντολή να φυγαδευτούν οι αρχηγοί των ταγματασφαλιτών μυστικά στις φυλακές Καλαμάτας:Ο Περρωτής διαμαρτύρεται για τη ''σύλληψη'' στον αρχηγό και ισχυρίζεται θρασύτατα ότι έχει ευεργετήσει τους κατοίκους απο τη θέση του νομάρχη.
''Εμείς δεν σε πειράξαμε'',του απαντάει σαρκαστικά ο Βελουχιώτης.''Θα πας στη Καλαμάτα να σε δικάσουν οι πατριώτες σου για τα καλά που έκανες''.Και τους δίκασε το αγριεμένο πλήθος συμπατριωτών στη πλατεία του κινηματογράφου... - Γαργαλιάνοι,22 Σεπτεμβρίου.
Αρχηγός των 800 ταγματασφαλιτών που υπερασπίζονται την κωμόπολη είναι ένας σκληρός πολεμιστής,ο ταγματάρχης Παν.Στούπας,που έχει οργανώσει υποδειγματικά την άμυνα.
Αφού έγινε φανερό ότι τα τάγματα ηττώνται παντού απο τον ΕΛΑΣ,το Κάιρο αναθεώρησε τη στάση του κι οι νέες οδηγίες προς τους Βρετανούς αξιωματικούς είναι να μεσολαβήσουν για τη σωτηρία τους.[Δηλαδή οι Βρετανοί ανέμεναν ότι οι υπέρτερες ελασίτικες δυνάμεις θα...ηττούνταν,κι όχι μόνο θα φθείρονταν,απο τις κατώτερες δυνάμεις των ταγματασφαλιτών-ουάου!
Οσο για τη μεσολάβηση της σωτηρίας τους,ο Χαριτόπουλος πάλι ''ξεχνάει'' ότι είχε συμφωνηθεί όλοι οι ''δωσίλογοι και αντιδραστικοί'' θα δικαζόντουσαν σε δικαστήρια με νόμους που θα νομοθετούσε η εθνική κυβέρνηση]
Η Συμμαχική Αποστολή δραστηριοποιείται αμέσως κι ο επικεφαλής Ντάνιελ Γκίμπσον έρχεται σε επαφή με τον Αρη για να διαπιστώσει τις προθέσεις του.Ο Βελουχιώτης συντάσσει ένα έγγραφο με το οποίο εγγυάται την ασφάλεια των αξιωματικών και οπλιτών των ταγμάτων,εφόσον παραδώσουν σε συγκεκριμένες προθεσμίες τον οπλισμό τους και παραδοθούν στα ελασίτικα τμήματα:
Με το σωτήριο έγγραφο του αρχηγού του ΕΛΑΣ ανα χείρας,μια αγλλοελληνική επιτροπή συναντιέται έξω από τους Γαργαλιάνους με τον ταγματάρχη Στούπα και τον υπασπιστή του.Παρά την παρουσία και τις διαβεβαιώσεις του Αγγλου αξιωματικού,ο Στούπας υποπτεύεται τους πάντες με όσα γίνονται[με όσα γίνονται,όχι με όσα είχαν ήδη γίνει από τις ''εκκαθαρίσεις των μετόπισθεν'' με εντολή Σιάντου].''Δεν παραδίδομαι σε κανέναν,ούτε στους Αγγλους.Οι Γαργαλιάνοι θα γίνουν Αλκαζάρ!'',δηλώνει εννοώντας το εθνικιστικό φρούριο του ισπανικού εμφυλίου.
Με το πάθος προεγκατεστημένο σε ρόλο σεναρίου,το έργο ήταν γνήσιο.
Η μάχη είναι σκληρή,ο ΕΛΑΣ έχει μεγάλες απώλειες κι ο Στούπας με αρκετούς ταγματασφαλίτες διαφεύγει στην Πύλο:Ο Αρης κλείνει τους αιχμαλώτους σε μια εκκλησία και στη φρουρά τοποθετεί επικεφαλής τον πάτερ Ανυπόμονο.Οι εντολές του αρχηγού στον ιερωμένο είναι κατηγορηματικές:''Θα φρουρήσεις πόρτες και παράθυρα γιατί κινδυνεύουν απ'τους χωριανούς τους που θέλουν να τους σκοτώσουν.Σου τους εμπιστεύομαι μέχρι το πρωί να μου τους παραδώσεις χωρίς να πειραχτεί ούτε μία τρίχα από το κεφάλι τους.Κοίταξε καλά!
Ο Βελουχιώτης στη συνέχεια επιτίθεται και κυριεύει το κάστρο της Πύλου όπου είναι οχυρωμένος ο Στούπας που θα επιλέξει τελικώς ν'αυτοκτονήσει:
Αλλά μέχρι εκεί.Τα έκτροπα συμβαίνουν αλλού.Στην πλατεία της Πύλου ένας πολιτικός της περιοχής μιλάει εμπρηστικά στον συγκεντρωμένο κόσμο,προκαλεί το θυμικό τους.''Εκεί είναι'',φωνάζει,δείχνοντας το σπίτι που κρατούνται κάποιοι ταγματασφαλίτες.Το πλήθος όρμησε φρενιασμένο μέσα στο κτίριο,έσπασε τις πόρτες και 25 κρατούμενοι λιντσαρίστηκαν και πετάχτηκαν από τα παράθυρα στην πλατεία.
Το πλήθος όρμησε φρενιασμένο αφού υποκινήθηκε απο έναν πολιτικό της περιοχής;Αφού υποτίθεται παντού η αγανάκτηση κατά των ταγμάτων ήταν...πηγαία και αυθόρμητη απ'τους συγχωριανούς τους.Κι επιπλέον,αφού αναφέρει ο Χαριτόπουλος το γεγονός με τον πολιτικό,γιατί παραλείπει το όνομα και την ιδιότητα του;Εχει γούστο να ήταν...τοπικός εαμικός γραμματέας,δηλαδή κανένας εγκάθετος του ΠΓ του ΚΚΕ-θα πέσω απ'τα σύννεφα! - Τα τάγματα της νότιας Πελοποννήσου έχουν διαλυθεί.Απομένει η Τρίπολη:
Στην Μάκρη,το στρατηγείο του ΕΛΑΣ έξω από την Τρίπολη,ο Βελουχιώτης ειδοποιείται ξαφνικά ότι έφτασε στην Καλαμάτα ένας εκπρόσωπος της Εθνικής κυβέρνησης[ο Κανελλόπουλος].Αφήνει πίσω τον διοικητή της ταξιαρχίας και φεύγει αμέσως με λίγους μαυροσκούφηδες για την Καλαμάτα.
''Του είπα ότι οι εκτελέσεις εκείνων που τα στρατοδικεία του είχαν καταδικάσει σε θάνατο πρέπει να σταματήσουν.Μου απάντησε ότι,μόλις άκουσε ότι φτάνω στην Πελοπόννησο,έδωσε εντολή μόνος του για το σταμάτημα.
Του είπα ότι τα στρατοδικεία του και τα Λαϊκά δικαστήρια θα πάψουν να δικάζουν πολίτες για πολιτικά αδικήματα.Μου είπε ότι θα συμμορφωθεί στην επιθυμία μου''[Κανελλόπουλος]
Μόλις άκουσε ο Βελουχιώτης ότι φτάνει αντιπρόσωπος της κυβέρνησης,έδωσε εντολή για το σταμάτημα των εκτελέσεων.Δηλαδή πριν,άφηνε το πράγμα να εξελιχθεί,εφόσον οι πολιορκούμενοι ταγματασφαλίτες δεν παραδίδονταν στον ΕΛΑΣ.Συνεπώς,οι εντολές στις διάφορες φρουρές που άφηνε για φύλαξη των αιχμαλώτων ταγματασφαλιτών,αφορούσαν στο ποιοί και πως θα εκτελεστούν[με λιντσάρισμα απ'το πλήθος,δεν απέμενε καμιά δικαιολογία απέναντι στην κυβέρνηση που ήταν προ των πυλών της έλευσης στην Ελλάδα,ενώ εάν εκτελούνταν στα μουλωχτά,θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι οι ταγματασφαλίτες σκοτώθηκαν στο πεδίο της μάχης]
