Σίγουρα υπάρχει γνώση που κερδίζεται με τη διάνοια,όμως υπάρχει και γνώση που κερδίζεται μόνο με την εμπειρική μετοχή,την επιστράτευση όλων των γνωστικών ικανοτήτων.Δεν θα γνωρίσουμε έναν μουσουργό,έναν ποιητή,έναν ζωγράφο διαβάζοντας τη βιογραφία του ή κριτικές αποτιμήσεις του έργου του.Ο έρωτας,η τέχνη,η εταιρότητα-μοναδικότητα,το κάλλος γνωρίζονται εμπειρικά,με άμεση εμπειρική συμμετοχή στο''έργο''που επιτέλεσε.Η αμεσότητα της γνώσης προϋποθέτει πάντοτε την εμπειρία της σχέσης,κι η σχέση είναι άθλημα,κατορθώνεται μόνο ως ελευθερία απο το εγώ,απο τα ατομοκεντρικά ορμέμφυτα-με την ελευθερία να συνοδεύεται πάντοτε απο το ρίσκο της αποτυχίας.Αντίθετα η γλώσσα των εννοιών κατέχεται ατομικά,κυριαρχείται,είναι ιδιόκτητη,το εγώ επενδύει στις νοητικές βεβαιότητες,στις''πεποιθήσεις'',στη θωράκιση κι αυτασφάλιση του/Χ.Γιανναράς
Πράγματι,κάποια σχέση χρειάζεται η γνώση,μόνο που πρωτίστως προϋποθέτει την ατομική θέληση[το κάρο]και μετέπειτα την ατομική ικανότητα[το άλογο μπροστά απο το κάρο].Αυτού του είδους η μέθεξη της γνώσης εμπίπτει στο διανοητικό πεδίο,ενώ η εμπειρική μετοχή απαιτεί ελευθερία απο το εγώ-εαυτό μας?[και στο διανοητικό πεδίο σκεφτόμαστε με γλωσσικές έννοιες-λέξεις αλλά και βάσει των εμπειριών μας,ενώ και οι εμπειρίες μας είναι αυτές που ενδυναμώνουν τη πίστη στον εαυτό μας συν ότι το διανοητικό εμπεριέχει συνήθως την ασφάλεια του θεωρητικού]
Αυτός ο''μη εγωισμός''λογικά επιτυγχάνεται απλώς με τη θέληση,αφού η ικανότητα για το αντίθετο του[τον ''εγωισμό''-ατομοκεντρισμό]ενυπάρχει ήδη:Η ικανότητα του να είμαι ή να κάνω κάτι,είναι το άλογο μπροστά απο το κάρο που καλπάζει ή φρενάρει και σταματά,όταν το θέλει βέβαια,αλλά με τη διαφορά ότι μπορεί να κάνει και τα δυο,κι άρα η θέληση του ακολουθεί την ικανότητα.Εαν μπορεί να κάνει ένα μόνο απο τα δυο[καλπάζει ή δεν καλπάζει-δηλ.απλά περπατά]η ικανότητα του ακολουθεί το μόνο που μπορεί να του γίνει θέληση.
Με βάση αυτό το νοητικό σχήμα,κάποιος που θα θελήσει να μετέλθει της μοναδικότητας ενός καλλιτεχνικού έργου,για να προσέλθει εφοδιασμένος σε αυτή τη συμμετοχικότητα που του προβάλλει μια ζωγραφιά ή ακόμη πιο δύσκολα ένα ποίημα,με την εμπειρική αίσθηση ότι αυτό που του προβάλλεται του είναι γνώριμο,ότι σε κάποιο βαθμό έχει μετάσχει σε αυτό.Εαν αντιθέτως προσέλθει απλώς παρακινούμενος απο τη γοητεία και μόνο που του ασκεί,θα μοιάζει σαν ένα άδειο ασκί που μέσα του μπορεί να φορτωθεί μόνο ότι του έχει εντυπωθεί.Θ'αντιπαρατεθεί,συμμετέχοντας εμπειρικά,σε αυτό που τον κίνησε?ή θα το προεκτείνει συμπληρωματικά,συλλαμβάνοντας κάποια ''άλλη ερμηνεία''απο αυτήν που φαινομενικά ήθελε να προβάλλει ο καλλιτέχνης[που μπορεί''ασυνείδητα''κι ανεπαισθήτως να μην την διέκρινε ο καλλιτέχνης]?Η άμεση εμπειρική συμμετοχή του λοιπόν,προϋποθέτει ελευθερία κυρίως απο το...εγώ του καλλιτέχνη κι όχι του εγώ του δέκτη[ειδάλλως η σχέση πομπού-δέκτη είναι προκαθορισμένος...προπομπός].Επιπλέον,το ρίσκο της αποτυχίας για τη μεριά του δέκτη,έγκειται κυρίως στη πιθανότητα ότι αυτό που θα κληθεί να γνωρίσει να είναι κάτι άλλο απο αυτό που προσέλαβε με την ''μη εμπειρική συμμετοχή''.Διαφορετικά,χωρίς το ατομικό του ορμέμφυτο,το πιο πιθανό είναι ότι...πάει στα σίγουρα,προχωρεί σε μια παθητική επιβεβαίωση κάτι ξένου.
Το ίδιο θα ισχύσει και για την οποιαδήποτε σχέση που θέλει να κατορθώσει κάτι:Για να υπάρξει παραγωγική[κι όχι απλά''ισότιμη'',δηλ.έχουμε δυο ή παραπάνω εγώ που συμφωνούν σε όλα και δεν διαφωνούν αλλά''αλληλοσυμπληρώνονται'']θα πρέπει να υπάρχει αντιπαράθεση[που θα οδηγεί σε μετατοπίσεις ή αμφιβολίες τον ένα ή όλα τα μέλη]ή αλληλοσυμπλήρωση,με την έννοια όμως της προέκτασης αυτού πάνω στ'οποίο ομοφωνούμε και πιστεύουμε.Αυτό θα γίνει με ελευθερία απο τα εγώ των μερών μιας σχέσης?Θα έχω τη δυνατότητα να γίνω κάτι άλλο απ'αυτό που είμαι,εαν κι οι άλλοι,όπως κι εγώ,αρνηθούν το εγώ τους?Κι ακόμη χειρότερα,εαν νομίζω ότι είμαι κάτι που δεν είμαι,ένα εγώ που ξέρει τι είναι και δεν το νομίζει,με το εγώ του δεν θα μου δείξει την κατάσταση ανελευθερίας μου απο το εγώ που κουβάλαγα?Σίγουρα αξίζει το ρίσκο μιας τέτοιας αποτυχίας...
Οσο για τη γλώσσα των εννοιών[το φορτίο που κουβαλάει η κάθε λέξη,το οποίο αν είναι και ιδεολογικό,τόσο το χειρότερο για την''ατομικότητα''],ακριβώς λόγω του ότι προσλαμβάνεται ατομικά[αφού ο καθένας μπορεί να την χρησιμοποιήσει]αλλά έχει διαμορφωθεί συλλογικά και σε μεγάλο εύρος χρόνου,δεν είναι αυτή που δεν αφήνει περιθώρια υπαρκτικής ετερότητας?Λέμε π.χ.τη λέξη αγάπη κι αυτή η λέξη αντιδονεί θετικά:Εαν με τον δικό μας τρόπο και το δικό μας εγώ δεν δείξουμε τι εννοούμε όταν ξεστομίζουμε αυτή τη λέξη,κι αφήσουμε,απαλλαγμένοι από το νόημα που εμείς της δίνουμε,το απέναντι μας εσύ[απαλλαγμένο κι αυτό από το δικό του εγώ],δεν θα υπάρξει μια ουδέτερη υποκατάσταση αμφοτέρων?Που ακριβώς θα έγκειται η...σχέση?Και πως θα πάρω...ρίσκο?Μη εκθέτοντας το εγώ μου σε μια διαδικασία δυνητικής αναψηλάφησης του?
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου