Οι απόλυτες αλήθειες σύμφυτα αυτοϋπονομεύονται

Ο Υπαρχηγός του ΕΔΕΣ Κομνηνός Πυρομάγλου περιγράφει στο βιβλίο του ''δούρειος ίππος''το κλίμα στ'ανταρτοκρατούμενα ελληνικά βουνά μεταξύ των αντάρτικων ομάδων,μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων των αντιπροσώπων τους που μετέβηκαν το καλοκαίρι του 1943 στο Κάιρο.Ταυτόχρονα στην Ελλάδα η ιταλική μεραρχία Πινερόλο έχει παραδοθεί κι ο επίζηλος οπλισμός που φέρει διαταράσσει τις όποιες ισορροπίες μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ.Το κλίμα μυρίζει μπαρούτι,η καχυποψία όλων εναντίον όλων είναι διάχυτη κι ο Πυρομάγλου,συζητώντας με τον Ζέρβα,ψάχνει τρόπους εκτόνωσης[σελ.137]:

Οι πρώτες ενέργειες που αποφασίσαμε με τον Ζέρβα να εκδηλώσουμε,με την προσδοκία δημιουργίας κλίματος υφέσεως και δυνατότητος συζητήσεων επί ανωτάτου επιπέδου,ήταν οι εξής:
α]Την 25 Σεπτεμβρίου 1943 ειδικός αγγελιοφόρος έφευγε για το Περτούλι με μήνυμα προσωπικό του υπαρχηγού του ΕΔΕΣ,προς τον Βελουχιώτη και δι'αυτού προς τους αρχηγούς του ΕΛΑΣ.Το μήνυμα τούτο πληροφορούσε τον Βελουχιώτη ότι ο Ζέρβας εδέχετο την πρόταση του κι άφηνε σ'αυτόν να ορίσει τον τόπο της κοινής συγκεντρώσεως για την εκδήλωση πάνω στο ζήτημα του βασιλέως.
Επιπλέον πληροφορούσε τους αρχηγούς του ΕΛΑΣ ότι επιβάλλεται μια απο κοινού επανεξέταση της καταστάσεως που δημιουργήθηκε για την αντίσταση,μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων του Καίρου.Ας σημειωθεί αμέσως ότι ο Βελουχιώτης δεν έδωσε καμιά απάντηση στο μήνυμα.Πέντε μήνες αργότερα,στο Μυρόφυλλο,ο Βελουχιώτης έδινε την εξήγηση ότι ''η επίσπευση των αποφάσεων της ηγεσίας του ΕΛΑΣ τον είχε υπερφαλαγγίσει και του είχε αφαιρέσει πια κάθε δυνατότητα προσωπικής επεμβάσεως''.
γ]Απεφασίσθη η σύγκλησις ενός συνεδρίου των πολιτικών και στρατιωτικών στελεχών του ΕΔΕΣ του βουνού,για την 15η Οκτωβρίου.Στο συνέδριο αυτό θα προσεκαλούντο,ως παρατηρηταί,αντιπρόσωποι του ΕΑΜ Ηπείρου.Τόπος διεξαγωγής ορίσθηκε το χωριό Τζουμέρκα όπου είχε την έδρα του κι ένα σύνταγμα του ΕΛΑΣ.
Το συνέδριο αναβλήθηκε την τελευταία στιγμή.Στις 10 Οκτωβρίου 1943,ο ΕΛΑΣ,μετά απο τη σύλληψη της αντιπροσωπεία του ΕΔΕΣ στο κοινό γενικό στρατηγείο ανταρτών Περτούλι,εξαπέλυσε την ένοπλη επίθεση του εναντίον του ΕΔΕΣ.

Ολες αυτές οι ενέργειες όμως του ΕΛΑΣ,έχουν ένα ισχυρό άλλοθι κατά τον Πυρομάγλου,καθότι η ηγεσία του ΚΚΕ δεν είχε σκοπό της τον ολοκληρωτικό έλεγχο της κατάστασης στην Ελλάδα,αλλά προς τα εκεί εξωθήθηκε:
Η αποτυχία των πολιτικών συζητήσεων του Καίρου δημιούργησε την πεποίθηση στην ηγεσία του ΚΚΕ ότι δεν μπορούσε πλέον να προσδοκά σε νέες διαπραγματεύσεις,ότι και απο την βρετανική κυβέρνηση και απο την ελληνική,το ΚΚΕ και το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είχαν τεθεί και πάλι ''εκτός νόμου'' κι ότι η θύρα μια πολιτικής συνεννόησης είχε κλείσει διά παντός.Πίστευε ακόμη,νομίζουμε, η ηγεσία του ΚΚΕ, ότι και το Λονδίνο και το Κάιρο είχαν πάρει την απόφαση να διαλύσουν,και διά της βίας ακόμη,το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,σε πρώτη κατάλληλη ευκαιρία.Φαίνεται επίσης βέβαιο ότι,απο την μελέτη της καταστάσεως,η ηγεσία του ΚΚΕ βρέθηκε προ του διλήμματος ή να δεχθεί αδιαμαρτύρητα την επιβολή των πολιτικών λύσεων που προέβαλλαν οι δυτικοί σύμμαχοι για την Ελλάδα,ή ν'αντιδράσει διά δυναμικών μέσων,εφόσον της έμενε ακόμη καιρός.Κάτω απο τις συνθήκες αυτές,οι εξτρεμιστικές αντιλήψεις και αποφάσεις δεν είναι δύσκολο να επικρατήσουν.
Η ηγεσία του ΚΚΕ και μαζί μ'αυτήν η ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ κατέληξαν στην απόφαση να θέσουν την κατάσταση στην Ελλάδα υπό τον ολοκληρωτικό τους έλεγχο.Για την πλήρη επιτυχία της αποφάσεως αυτής,επεβάλλετο:α]Η αφομοίωση ή διάλυση διά των όπλων,κάθε εθνικής οργανώσεως που θα κρίνετο ως ύποπτη να χρησιμεύσει ως βρετανικό προγεφύρωμα στην Ελλάδα.
β]Η μονοπώληση του εθνικού αγώνα,και διά των όπλων ακόμη,θα διαμόρφωνε,με την κατάλληλη προπαγάνδα,το εθνικό και πολιτικό κλίμα για την εκμηδένιση των παλαιών κομμάτων και της κυβερνήσεως Ράλλη.Εξάλλου,η έκταση του εαμικού κινήματος στην Ελλάδα,η δύναμη του στρατού του ΕΛΑΣ,ιδιαίτερα μετά την κατοχή του οπλισμού της ιταλικής μεραρχίας Πινερόλο,έδινε στην ηγεσία του ΚΚΕ την βεβαιότητα της νίκης.Ετσι,απο θέση ισχύος πλέον,θα μπορούσε να συζητήσει με τους δυτικούς συμμάχους ή και,εν ανάγκη,να αντιταχθεί σε κάθε μελετημένη εξωτερική επέμβαση.
Υπάρχει μια σταθερά που συνέχει τα καθ'έκαστα:Τα ίδια που πίστευε το ΚΚΕ περί της ενίσχυσης των αντιπάλων του απο την βρετανική αποστολή,πίστευε αντιστρόφως και για την οργάνωση που υπηρετούσε ο Πυρομάγλου,δηλαδή ότι η αγγλική πολιτική ευνοούσε το ΕΑΜ,σε συνομιλία του που παραθέτει με τον Ζέρβα[σελ.136]:
-Ακουσε,Ναπολέων.Φοβούμαι ότι το Κάιρο μας χρησιμοποιεί,όχι σαν τμήμα της εθνικής αντίστασεως,αλλά σαν προκεχωρημένο έρεισμα των απώτερων πολιτικών του επιδιώξεων.Φοβούμαι ακόμα ότι θα προσπαθήσει να διατηρήσει την οξύτητα μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΑΜ.Δεν είμαι βέβαιος αν επιδιώκει και την ένοπλη σύγκρουση μας.Αυτό θα εξαρτηθεί απο την ανάγκη που θα έχουν για το χτύπημα πολεμικών στόχων στην Ελλάδα.
-Θα μας ενισχύσουν ν'αναπτύξουμε τη δύναμη των ανταρτών μας,τουλάχιστον στο διπλάσιο απ'ότι είναι σήμερα;
-Φοβούμαι,Ναπολέων,πως δεν θα μας βοηθήσουν.Αν οι Αγγλοι θέλουν να εφαρμόσουν δική τους πολιτική στην Ελλάδα,δηλαδή να επαναφέρουν τον Γεώργιο,τότε,όπως είπαμε κι άλλες φορές,και το υπογραμμίζω και σήμερα,ο ΕΔΕΣ είναι πιο επικίνδυνος γι'αυτούς απο το ΕΑΜ.
Οι εκτιμήσεις του ΚΚΕ ήταν λάθος κι ο Πυρομάγλου εκθέτει τους λόγους:Η ήδη μεγάλη έκταση του εαμικού κινήματος και το αξιόμαχο του ΕΛΑΣ,δήθεν περίμενε να σιγουρευτεί για τις κακές προθέσεις των συμμάχων,προτού εκδηλώσει ανοιχτά τις προθέσεις του για μονοπώληση της κατάστασης.Το αξιόμαχο του ΕΛΑΣ [που παραδέχεται κι ο Πυρομάγλου]δήθεν φοβήθηκε την διάλυση του απο τους άγγλους διά της βίας των όπλων.
Κατά τη γνώμη μας η εκτίμηση της πραγματικότητας απ'την ελληνική κομμουνιστική ηγεσία,υπήρξε εσφαλμένη για τους εξής λόγους:Η απόφαση της δυναμικής λύσεως και προπαντός η επίσπευση της επιθέσεως εναντίον του ΕΔΕΣ υπαγορεύθηκαν απο την βεβαιότητα ότι η απελευθέρωση της Ελλάδος θα επραγματοποιείτο εντός του φθινοπώρου του 1943.Η εκτίμηση ήταν κακή.
Εδώ δεν υπάρχει αντίφαση με την συλλογιστική που αιτιολογούσε την έξαρση της ηγεσίας του ΚΚΕ στην αποτυχία των πολιτικών εξελίξεων του Καίρου;Εαν το ΚΚΕ δήθεν φοβήθηκε την διάλυση του διά των όπλων στην πρώτη κατάλληλη ευκαιρία που θα έβρισκαν οι εγγλέζοι κι οι συνοδοιπόροι τους,αυτή η ευκαιρία είχε πολύ μικρό χρονικό ορίζοντα για να πραγματοποιηθεί[βρισκόμαστε ήδη τρεις μήνες προτού έρθει το 1944],και μάλιστα έναντι μιας ήδη αξιόμαχης στρατιωτικής δύναμης,έτι περαιτέρω ενισχυμένης απο τον ιταλικό εξοπλισμό.
Η ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ συνεταύτισε τις εθνικές ομάδες ελλήνων ανταρτών και τον ΕΔΕΣ με το πρόσωπο και τις διαθέσεις του Ζέρβα.Παραγνώρισαν τη δημοκρατική στελέχωση και των εθνικών ομάδων και της οργανώσεως του ΕΔΕΣ,η οποία ήταν σε θέση να ρυμουλκήσει και τον στρατηγό Ζέρβα προς τον δρόμο μιας ισότιμης συνεργασίας ή συνεννόησης με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Αν αντί του εμφυλίου πολέμου η ηγεσία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ είχαν προκρίνει την πολιτική της συνεννοήσεως,η προσωπική πολιτική του στρατηγού Ζέρβα θα είχε ατονήσει κι εν ανάγκη εξουδετερωθεί.
Η ηγεσία του ΚΚΕ εσφαλμένα πίστευε ότι οι εθνικές ομάδες και ο ΕΔΕΣ απολάμβαναν την εμπιστοσύνη των Βρετανών του Λονδίνου και του Καίρου κι ότι ευνοούσαν την επάνοδο του Βασιλιά χωρίς προηγούμενο δημοψήφισμα.Η προβολή του στρατηγού Ζέρβα,υπήρξε πολύ περισσότερο φόβητρο και ερεθισμός έναντι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,παρά εκδήλωση εμπιστοσύνης απο μέρους των Αγγλων.Οι βρετανικές υπηρεσίες του Καίρου,στην πιο κρίσιμη στιγμή του εμφυλίου πολέμου,εγκατέλειψαν τις εθνικές ομάδες Ελλήνων ανταρτών,αναλογιζόμενες,πολύ ορθά,ότι μια ανάπτυξη του ΕΔΕΣ,ο οποίος απηχούσε τα αισθήματα της δημοκρατικής πλειοψηφία του ελληνικού λαού-χωρίς μάλιστα να είναι δυνατόν να διαβληθεί ως κομμουνιστική παρέκκλιση-θα ήταν το βασικότερο εμπόδιο στην επάνοδο του Γεωργίου χωρίς δημοψήφισμα.
Η ελληνική κομμουνιστική ηγεσία τη στιγμή που επετίθετο εναντίον των εθνικών ομάδων ελλήνων ανταρτών και του ΕΔΕΣ,με την βεβαιότητα ότι ματαιώνει τα σχέδια της βρετανικής πολιτικής στην Ελλάδα,στην πραγματικότητα,αυτή η ίδια,άθελα της τα έθετε σε εφαρμογή.Επετύγχανε την κατασυκοφάντηση του εθνικού αγώνα,την διάσπαση της δημοκρατικής παράταξης μέσα στις οργανώσεις και τον ελληνικό λαό,κι όλα αυτά προς μεγάλη ικανοποίηση του βρετανού πρωθυπουργού Τσώρτσιλ,του βασιλέως Γεωργίου και των Αθηνών.

Ο Πυρομάγλου παραθέτει στη συνέχεια τις απόψεις των βρετανικών παραγόντων[υπόμνημα πρεσβευτή Λίπερ προς το φόρειν όφις,Γούντχαουζ,το υπόμνημα του απεσταλμένου του φόρειν όφις ταγματάρχη Ουάλας] για τη τακτική που πρέπει ν'ακολουθηθεί.Ολες ήταν υπέρ μιας συνθετικής λύσης,δηλαδή σχηματισμού κυβέρνησης αντιπροσωπευτικής όλων των τάσεων[των βασιλοφρόνων συμπεριλαμβανομένων],εκτός του Τσόρτσιλ που ήθελε να επιβάλλει την ''δική του'' πολιτική[σελ.143]:
Στις 19 Αυγούστου,απο το Κεμπέκ του Καναδά,το ίδιο βράδυ που ελήφθη το τηλεγράφημα του βασιλέως Γεωργίου,ο βρετανός πρωθυπουργός τηλεγραφεί στον Ηντεν,υπουργό των εξωτερικών:Εαν σημαντικές βρετανικές δυνάμεις λάβουν μέρος στην απελευθέρωση της Ελλάδος,ο Βασιλεύς θα πρέπει να επιστρέψει μαζί με τον αγγλο-ελληνικό στρατό.Αυτή είναι η πλέον πιθανή εκδοχή.Εαν ωστόσο οι Ελληνες είναι αρκετά ισχυροί ώστε ν'απωθήσουν τους Γερμανούς μόνοι τους,θα έχουμε πολύ λιγότερο δικαίωμα ν'αναμιχθούμε στο ζήτημα αυτό.Εξυπακούεται,εν τοιαύτη περιπτώσει,ότι ο Βασιλεύς θα έπρεπε να ζητήσει ίση αντιπροσώπευση Βασιλοφρόνων με τους Δημοκρατικούς,ως προτείνεται τώρα.Οπωσδήποτε θα διέπραττε μεγάλο λάθος να συμφωνήσει,κατά οποιονδήποτε τρόπο να παραμείνει έξω απο την Ελλάδα,εφόσον ο πόλεμος για την απελευθέρωση συνεχίζεται και εφόσον οι συνθήκες αποκλείουν την διεξαγωγή ενός ειρηνικού δημοψηφίσματος.

Ποιές ακριβώς ήταν αυτές οι συνθήκες που αποκλείουν την διεξαγωγή ενός ειρηνικού δημοψηφίσματος και γιατί εν μέσω πολέμου[που ιεραρχικά ήταν σπουδαιότερο εκείνη τη στιγμή απο το πολιτειακό θέμα]θα ήταν λάθος μια εκ των προτέρων βασιλική δέσμευση;Ενα σκεπτικό αυτής της αγγλικής στάσης δίνει ο Γούντχαουζ στο βιβλίο του ''μήλο της έριδος'':Καταρχήν η ακατανίκητη επίδραση του συναισθήματος πάνω στο πολιτικό κριτήριο,επηρέαζε αυτούς τους εξόριστους Ελληνες της Αιγύπτου που αποτελούσαν την εκτός Ελλάδος κυβέρνηση,που υποδέχτηκαν τους αντάρτες του βουνού στο Κάιρο το καλοκαίρι του 1943 και που όλοι μαζί πιέζαν με τη σειρά τους την μερίδα των βασιλοφρόνων να δεχθεί τα αντιμοναρχικά αιτήματα[και με τη σειρά της αυτή η μερίδα που δεχόταν τις πιέσεις,απευθύνεται για συμβουλές αντιμετώπισης αυτής της αδιαλλαξίας,ζητώντας εγκρίσεις απο τον βρετανικό παράγοντα]:
Η αφοσίωση των Αιγυπτιωτών Ελλήνων στη μικρή χώρα που ήταν πατρίδα τους στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου,ήταν πάντα φλογερή.Πρόκειται ακριβώς γι'αυτό που κάθε Αγγλος ελπίζει και πιστεύει ότι θα αισθάνονται πάντα οι Βρετανικές κτήσεις για τη μητρόπολη.Εδώ,όμως,το αίσθημα αυτό είναι ακόμα πιο ισχυρό:Είναι μια ασίγαστη νοσταλγία.Οταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ελλάδα,οι Ελληνες του εξωτερικού υπέφεραν ψυχικά όσο υπέφεραν σωματικά οι αδερφοί τους στην πατρίδα:Το ''συμπάσχειν'',στην πιο κυριολεκτική του σημασία,είναι το ισχυρότερο απ'όλα τα συναισθήματα που μετέδωσε η Ελλάδα στον κόσμο.Στην Αίγυπτο,το αίσθημα αυτό,πήρε τη μορφή του θαυμασμού για τον κάθε Ελληνα που υπέμενε το μαρτύριο της κατοχής,σε συνδυασμό με μια αμυδρή,αόριστη,αλλά πραγματική παρ'όλα αυτά,περιφρόνηση για όσους δεν υπέφεραν.Αυτό επιδείνωσε το σύμπλεγμα κατωτερότητα τους,αλλά έκανε και κάτι περισσότερο.Τους προδιέθεσε να πιστεύουν ότι,οπουδήποτε αναφυόταν κάποια διαφωνία,οι Ελληνες που είχαν ζήσει την κατοχή έπρεπε να έχουν δίκιο,ενώ οι Ελληνες που εγκατέλειψαν τη χώρα με την είσοδο των Γερμανών έπρεπε να έχουν το άδικο.
Είχε μια κάποια αίγλη ο Αθηναίος που υπέφερε.Καμιά αίγλη,αντίθετα,δεν υπήρχε γύρω απ'τον αυτοεξόριστο βασιλιά και την αυτοεξόριστη κυβέρνηση του.Αυτή είναι η παράλογη,αλλά ακατανίκητη επίδραση του συναισθήματος στο πολιτικό κριτήριο:η καρδιά έχει τη δική τους λογική,που η λογική ούτε την υποπτεύεται καθόλου.Το πρώτο αποτέλεσμα ήταν η τάση να προσδίδεται υπερβολική σπουδαιότητα ακόμα και στην πιο ασήμαντη προσωπικότητα που διέφευγε απ'την ηπειρωτική Ελλάδα,ύστερα απ'την έναρξη της κατοχής.Οχι όμως αμέσως ύστερα,επειδή η αίγλη,όπως ήταν φυσικό,ήταν ανάλογη με τη χρονική διάρκεια των δεινών.Η κοινή γνώμη επέβαλλε την ίδια αυτή τάση και στις εξόριστες αρχές.
Αυτές οι διαρρέουσες τάσεις που ξεχύνονταν απ'την κατεχόμενη Ελλάδα θα επηρέαζαν εκβιαζόμενα άμεσες εξελίξεις,όπως θα ήταν ένα δημοψήφισμα για το πολιτειακό αμέσως μετά την απελευθέρωση,πόσο μάλλον μια εκ των προτέρων δέσμευση για ένα τέτοιο γρήγορο δημοψήφισμα εν καιρό πολέμου και κατοχής.

Συνεχίζει ο Πυρομάγλου εκθέτοντας τους πραγματικούς σκοπούς του Τσόρτσιλ[σελ.147]:
Επερίμενε την εκκένωσι της Ελλάδας απο τα γερμανικά στρατεύματα κι η μόνη του φροντίδα συνεκεντρώνετο στο πως να επέμβη στρατιωτικώς μετά την εκκένωσι,για να επιβάλη την επιστροφή του Βασιλέως Γεωργίου και την Βρετανική μεταπολεμική πολιτική.Ο Βρετανός πρωθυπουργός όχι μόνο δεν ήθελε ο αντάρτικος στρατός της Ελλάδος να πολεμήση πια τους Γερμανούς,αλλά και ως φαίνεται,απ'τον Σεπτέμβριο του 1943 κι ύστερα,ανεζήτει τρόπον διαλύσεως ή εκμηδενίσεως του ανταρτικού στρατού.Ο αρχιστράτηγος Ουίλσον,επικεφαλήςτων συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου,είναι διαφωτιστικός επί του προκειμένου:
Η πολιτική είχε ήδη ασκήσει την ολέθρια της επίδραση πάνω στη συνεργασία των διαφόρων ανταρτικών ομάδων.Κι ήμουν βέβαιος ότι αν δεν συγκρατούσαμε την κίνηση της αντίστασης επί του στρατιωτικού πεδίου,όσο το δυνατόν επί μακρύτερο χρονικό διάστημα,χωρίς να υπεσέλθει καμιά πολιτική ανάμειξη,ένα μεγάλο μέρος της στρατιωτικής αξίας θα χανόταν.Εθεσα συνεπώς,προ του πολεμικού συμβουλίου της Μ.Ανατολής,ένα σχέδιο τηρήσεως της δράσης της αντάρτικης κίνησης,καθ'όλον τον χειμώνα,και διατήρησης της πίεσης εναντίον των Γερμανών,με τον αντικειμενικό σκοπό να προκαλέσω,την άνοιξη του 1944,εκ μέρους όλων των ανταρτικών ομάδων,μια εντατικότερη δράση η οποία χρονικά θα συνέπιπτε με γενικότερες επιχειρήσεις που θα ελάμβαναν χώρα στην Ευρώπη για την επιτυχία του σχεδίου αυτού,θα ήταν απαραίτητο να ενθαρρύνει κανείς και ν'ανεφοδιάζει τους ηγέτες εκείνους που ήταν έτοιμοι να δράσουν αποτελεσματικά,χωρίς να λαμβάνει κανείς υπόψιν τα πολιτικά τους φρονήματα.
Επί του σημείου αυτού βρισκόμουν σε διάσταση με τους δυο μας πρεσβευτές στους βασιλείς και τις κυβερνήσεις της Ελλάδος και της Γιουγκοσλαβίας,οι οποίοι βρίσκονταν τώρα στο Κάιρο και που υποστήριζαν την άποψη ότι ενίσχυση θα έπρεπε να δοθεί μόνο στους μετριοπαθείς πολιτικών φρονημάτων ηγέτες,οι οποίοι θα διάκειντο ευμενώς υπέρ της επιστροφής των βασιλέων μετά την απελευθέρωση των χωρών τους.Σε ότι αφορά την Ελλάδα αυτό θα σήμαινε να δημιουργηθεί ο Ζέρβας κι ο ΕΔΕΣ στην Ηπειρο,εις βάρος του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ στα βουνά της Πίνδου.Αυτή η τακτική θα είχε σαν αποτέλεσμα την εκμηδένιση της αντιστάσεως σε περιοχές απ'τις οποίες διέρχεται ο σιδηρόδρομος κι οι γερμανικές συγκοινωνίες προς βορρά,και τούτο γιατί ο Ζέρβας δεν θα μπορούσε ν'αναπτύξει την επιρροή του προς ανατολάς,πέραν της οροσειράς.
...Τα επακουλουθήσαντα[της επίσκεψης της αντιπροσωπεία του βουνού στο Κάιρο τον Αύγουστο του'43]περιέπλεξαν ακόμη περισσότερο τα πράγματα,όταν πληροφορηθήκαμε ότι ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε εναντίον του ΕΔΕΣ και ταυτοχρόνως,ότι τμήματα υπό βασιλόφρονες αξιωματικούς συνεργάζονταν με  τους Γερμανούς,εναντίον ανταρτικών ομάδων στις οποίες ηγούνται Βρετανοί σύνδεσμοι-αξιωματικοί.

Απ'αυτήν την συνεργασία που αναφέρεται στο τέλος μεταξύ βασιλοφρόνων στη κατεχόμενη Ελλάδα και Γερμανών,συνάγεται ότι κι οι οι ίδιοι Γερμανοί,απόλυτα φυσιολογικά λόγω των κατοχικών συμφερόντων τους,είχαν κάθε λόγο να επιδιώκουν της περαιτέρω διάσπαση των αντάρτικων ομάδων που δρούσαν εναντίον τους,και μάλιστα με τη συνεργασία αυτών ακριβώς[των βασιλοφρόνων αξιωματικών]που θα επιθυμούσαν την επιστροφή του Γεωργίου,με αποτέλεσμα ν'αποδυναμώνεται ηθικά η επιδίωξη της βρετανικής πολιτικής και να οξύνονται έτι περαιτέρω τα πάθη εις ότι αφορά το πολιτειακό και τις ανταρτικές ομάδες που τυχόν θα μέναν ευμενώς ουδέτερες ως δεκτικές απέναντι σε αυτό.Κι όμως ο Πυρομάγλου φτάνει σε τέτοιο αντιφατικά συναπτόμενο σημείο την επιχειρηματολογία του για το βάρος του κόστους ευθύνης στην εμφύλια σύγκρουσης του βρετανικού παράγοντα,ώστε ενώ παραθέτει ο ίδιος την πληροφόρηση του Ουίλσον για τους βασιλόφρονες αξιωματικούς που συνεργάζονται με γερμανούς εναντίον των ανταρτών, ταυτόχρονα με την ανάπτυξη των ταγμάτων ασφαλείας απο την κυβέρνηση Ράλλη των Αθηνών τον χειμώνα του '43[εννοείται με την ενίσχυση και παρότρυνση των γερμανών],καταλήγει στο συμπέρασμα ότι συντελείται τότε βαθμιαία προσέγγιση δοσιλογισμού,παλαιοκομματισμού,γερμανών ,καίρου και λονδίνου με σκοπό να χτυπηθεί ο κοινός αντίπαλος της εθνικής αντίστασης.
Δηλαδή,ενώ οι βρετανοί επιθυμούν της επιστροφή του βασιλιά,κρυπτοσυμμαχούν δειλά δειλά και με κάποιους που εν ονόματι της βασιλοφροσύνης τους[ή απλά και μόνο του αντικομμουνισμού τους]στελεχώνουν τάγματα που επιτίθονται κατά ανταρτών,για να δώσουν περισσότερα επιχειρήματα και ηθικά ερείσματα στο αντιμοναρχικό γίγνεσθαι,κάνοντας την βρετανική επιθυμία περί ''παλινόρθωσης'' του βασιλιά ακόμη πιο δύσκολα πραγματοποιήσιμη!
Απεναντίας,η βρετανική πολιτική,πληροφορούμενη ότι ήδη πίσω στην Ελλάδα η σύγκρουση μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ είχε αρχίσει,είχε κάθε λόγο να θέλει να διαχωρίσει τις ''ζώνες επιρροής'' αυτών των δύο ομάδων,ακριβώς για να αποφευχθούν περαιτέρω συγκρούσεις αναμεταξύ τους που θα έθεταν εν αμφιβόλω το σχέδιο διατήρησης της ανταρτικής πίεσης στα γερμανικά στρατεύματα,με αποκορύφωμα αυτού του σχεδίου την εντατικοποίηση του την άνοιξη του '44.Τίμημα αυτής της τακτικής ήταν η αδυναμία για σαμποτάζ κάποιων συγκοινωνιακών εχθρικών στόχων και ουχί πρώτιστος σκοπός η ''εκμηδένιση ή διάλυση'' του αντάρτικου,ειδικά του μετριοπαθές εκείνου μέρους που θα μπορούσε δυνητικά να βοηθήσει[με τις δόξες του ανταρτικού αγώνα]τις όποιες βρετανικές μεταπολεμικές επιδιώξεις στην Ελλάδα.

Ο Πυρομάγλου προχωρεί στη συνέχεια στην παράθεση του κυρίως μενού,του ξεσπάσματος της σύγκρουσης μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ,απολογούμενος κυρίως στον κόσμο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,ώστε να τους δείξει ότι τελικώς οι βρετανοί,κι αντίθετα με ότι πίστευαν,δεν ενίσχυσαν ούτε και τον ΕΔΕΣ.Πρώτος του στόχος ένας άγγλος ταγματάρχης ονόματι Μπάθγκεϊτ[σελ.152]:
Επληροφορούμεθα ότι οι κινήσεις των γερμανικών δυνάμεων της περιοχής Ιωαννίνων και Αρτης,έδειχναν διαθέσεις νέων εκκαθαριστικών επιχειρήσεων.Η κάλυψις προς τον τομέα Ξηροβουνίου και Αρτας ήταν επιβεβλημένη.Τα τμήματα του ΕΔΕΣ,της περιοχής Λάκκας Σουλίου,αριθμούντα περί τους 3000 αντάρτες και τα οποία μετά την σύγκρουση τους με το 12ο σύνταγμα του ΕΛΑΣ,δεν ενοχλούνταν πλέον,άρα θα έπρεπε να κινηθούν προς την κατεύθυνση του Ξηροβουνίου.Οι διαταγές οι οποίες εξεδόθησαν απο το στρατηγό Ζέρβα για την μετακίνηση των εν λόγω δυνάμεων,έμειναν χωρίς αποτέλεσμα και ιδού γιατί:
Ο Βρετανός ταγματάρχης Μπάθγκεϊτ,επικεφαλής του κλιμακίου της συμμαχικής στρατιωτικής αποστολής στην περιοχή Σουλίου,απαίτησε ως εκπρόσωπος του στρατηγείου Μέσης Ανατολής,απο τα τμήματα του ΕΔΕΣ να αγνοήσουν τις διαταγές του Ζέρβα και να μην υπακούσουν σε αυτές.Ούτε λίγο ούτε πολύ,η πρωτοβουλία του Βρετανού ταγματάρχη σήμαινε καταδίκη του ΕΔΕΣ,σε διάλυση απο τον ΕΛΑΣ,ελλείψει εφεδρειών και μάχιμων τμημάτων.
Ο Ζέρβας ζήτησε διά ασυρμάτου απο το στρατηγείο Μέσης Ανατολής,ν'ανακαλέσει στην τάξη τον εν λόγω αξιωματικό και να τον διατάξει να μην αναμιγνύεται στα του στρατού του ΕΔΕΣ.
Απο το Κάιρο καμιά απάντηση.Οι συγκρούσεις στην περιοχή των Τζουμέρκων μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ συνεχίζοντο.Οι ενισχύσεις που ανεμένοντο απο την περιοχή Σουλίου,δεν εφαίνοντο.Ο ταγματάρχης Μπάθγκεϊτ συνέχιζε,εν τω μεταξύ,το διασπαστικό του έργο.
Πιθανόν να υποτεθή ότι ο εν λόγω βρετανός αξιωματικός είχε φιλοεαμικές τάσεις.Καθόλου,συνέβαινε το αντίθετο.Εξεδήλωσε τάσεις να οργανώσει και να ηγηθεί ανεξαρτήτων ανταρτικών ομάδων και εις βάρος του ΕΔΕΣ και του Ζέρβα ακόμη.Με την επέμβαση του συνταγματάρχη Γούντχαουζ,ο εν λόγω ταγματάρχης αντικαταστάθηκε κι απομακρύνθηκε απ'την Ελλάδα.Το κακό όμως είχε γίνει.Οι ενέργειες του επί ένα μήνα παρέλυσαν τις κινήσεις των τμημάτων του ΕΔΕΣ κι επέτρεψαν στον ΕΛΑΣ ν'ανασυνταχθεί και ν'αναλάβει και αν διατηρήσει την πρωτοβουλία επιθέσεως.
Φιλοεαμικός ο εν λόγω αξιωματικός δεν ήταν,κατά του ΕΔΕΣ επίσης ήταν,οπότε μένει ν'αναρωτηθεί κανείς τι είδους τάσεις εξεδήλωσε θέλοντας να φτιάξει...νέο αντάρτικο με νέες ομάδες.Προφανώς αν έκανε κάτι επιλήψιμο ήταν απο ανθρώπινο λάθος,καθότι σαν υπεύθυνος στην περιοχή Σουλίου,δεν ήθελε αυτή η περιοχή της δικής του αρμοδιότητας να εγκαταλειφτεί απο αντάρτες[και είναι αυτό που ερμηνεύεται απο τον Πυρομάγλου ως προσπάθεια οργάνωσης αντάρτικης ομάδας ανεξάρτητης του ΕΔΕΣ].Κι αυτός ο φόβος του βρετανού ταγματάρχη γίνεται επιπλέον κατανοητός απ'την μαρτυρία Πυρομάγλου ότι ο Ζέρβας δεν ζητά απλά τμηματικές ενισχύσεις απο μια δύναμη 3.000 ανταρτών που εδρεύει,αλλά δεν ενοχλείται εκείνη τη στιγμή απο τον ΕΛΑΣ,αλλά απαιτεί την μετακίνηση όλης της δύναμης.
Εαν η απόφαση του είχε κάποιες οδυνηρές συνέπειες,αυτές δεν μπορούν ν'αποφασιστούν ακριβώς την ώρα που συντελούνται,αλλά με την πάροδο ολίγου χρόνου.Κι όμως ο Πυρομάγλου απαιτεί ατάκα κι επιτόπου μια απόφαση απομάκρυνσης[που πάρθηκε τελικά εντός μηνός],ειδάλλως ''ο λάκκος έχει κάποια φάβα''.Ο μόνος λάκκος βέβαια είναι η αμοιβαία καχυποψία που γεννά παρεξηγήσεις,πόσο μάλλον σε μια στιγμή που οι αντάρτικες ομάδες πολεμούν αναμεταξύ τους και μπαίνει σε κίνδυνο η ίδια η ύπαρξη τους.

Συνεχίζει ο Πυρομάγλου:Θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι το ανωτέρω θλιβερό γεγονός ήταν μεμονωμένη εκδήλωση και πρωτοβουλία αυθαίρετη,μολονότι το Κάιρο δεν έδωσε καμιά απάντηση στις τηλεγραφικές διαμαρτυρίες του Ζέρβα και επέμενε να τον κρατά στην επίκαιρη αυτή θέση,μέχρις ώτου ο Γούντχαουζ,με δική του φαίνεται πρωτοβουλία τον αντικατέστησε.
Αλλά το γεγονός δεν ήταν μεμονωμένο.Απο τη στιγμή που μας επετέθη ο ΕΛΑΣ και,απο την άλλη πλευρά οι Γερμανοί,το Κάιρο εξεδήλωσε μια περίεργη στάση έναντι του ΕΔΕΣ,κατά τρόπον ώστε να επηρεάσει ψυχολογικά τον αντάρτικο του στρατό και να μειώσει πραγματικά την μαχητική του δύναμη και αντοχή.
Να τους μειώσει ''ψυχολογικά'' το ηθικό,την δύναμη και την αντοχή,παρότι αριθμητικώς οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ είναι πολύ υπέρτερες σε απόλυτους αριθμούς κι με αυτήν την παράθεση των αριθμών ξεκινά ο Πυρομάγλου να περιγράφει το ξέσπασμα της σύγκρουσης μεταξύ ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ:Τον Σεπτέμβριο του 1943 ο ΕΛΑΣ αριθμεί 35.000 αντάρτες[μη συμπερολαμβανομένων των εφεδρειών],ενώ ο ΕΔΕΣ δεν υπερέβαινε τους 8.000 άνδρες[με ελάχιστες εφεδρείες].
Στις 21 Οκτωμβρίου το ΣΜΑ ζήτησε απο τον Ζέρβα να καθορίσει τα μεταπολεμικά του σχέδια.Ο στρατηγός Ζέρβας υπεχρεώθη να απαντήσει τηλεγραφικώς για να καθησυχάσει τους κύκλους του Καίρου.Δήλωσε επισήμως ότι μετά τον πόλεμο ''θα απόσχη κάθε πολιτικής δράσεως και δεν θα παραμείνει στις τάξεις του Ελληνικού στρατού,ως αξιωματικός εν ενεργεία.
Μεταξύ 3ης Οκτωμβρίου και 11ης Νοεμβρίου περίεργες πληροφορίες και ειδήσεις έφθαναν μέχρις ημών.Προς μεγάλη μας έκπληξη ο ραδιοφωνικός σταθμός του Λονδίνου άρχισε μια πολεμική εναντίον του ΕΔΕΣ,με την μομφή ότι ο τελευταίος ακολουθεί την πολιτική του Πλαστήρα.Ο στρατηγός Ζέρβας απάντησε αμέσως διαμαρτυρόμενος,με την δήλωση,για μια ακόμη φορά,ότι οι εθνικές ομάδες των ανταρτών του ΕΔΕΣ δεν ακολουθούσαν άλλη πολιτική απο εκείνη του εθνικού αγώνα και του πολέμου εναντίον του κατακτητή.
Ωστόσο,ούτε ο Πλαστήρας,ο οποίος ευρίσκετο ακόμη απομονωμένος στη Γαλλία,ούτε ο ζέρβας ήταν κομμουνιστές.Ο τελευταίος,επικεφαλής του ΕΔΕΣ,είχε εμπλακεί σε αιματηρή ένοπλη σύγκρουση μ'εκείνους που,Λονδίνο και Τσώρτσιλ,είχαν χαρακτηρίσει ''ως κομμουνιστάς επιβουλευομένους την Ελλάδα'' και οι οποίοι κατά την επιβεβαίωση του Γούντχαουζ προς το στρατηγείο Μέσης Ανατολής,πρώτοι άρχισαν την επίθεση εναντίον του ΕΔΕΣ.
Και γιατί την άρχισαν πρώτοι,και μάλιστα με εντολή του εκ Αθήναις πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ,Σιάντου που είχε ανέβει στα βουνά;Μήπως γιατί διέβλεψαν,λάθος,ότι επίκειται αποχώρηση των Γερμανών απο την Ελλάδα,κι άρα πρέπει κάποιοι να λάβουνε θέσεις προκαταβολικής υπεροχής;
Μπορεί οι απο κάτω απλοί αντάρτες να πολεμούσαν για τα δικά τους ιδανικά,αλλά οι βουλές των κυρίων τους ήταν διαφορετικές,άρα κι οι Αγγλοι είχαν κάθε λόγο να ψάχνονται για το ποιόν κάθε είδους καθοδηγητή,του Πλαστήρα συμπεριλαμβανομένου.Ειδικά όταν αυτός είχε εκδηλώσει θαυμασμό απο παλαιότερα για τον Μουσολίνι[και μάλιστα διά αρθρογραφίας],κατηγορούσε τον Μεταξά και τον Γεώργιο ότι είχαν οδηγήσει την ελλάδα σε άνισο πόλεμο με Ιταλία και Γερμανία που μπορούσε να είχε αποφευχθεί-σύμφωνα με την αφήγηση του Γ.Θ. Μαυρογορδάτου[απόσπασμα απο το νέο βιβλίο του]:http://www.lifo.gr/print/book_feature/165737

Αλλά μιας κι ο Πυρομάγλου δείχνει μια κάποια εμπιστοσύνη στις ενέργειες του Γούντχαουζ,ας δούμε τι γράφει ο ίδιος στο βιβλίο του μήλο της έριδος για να δείξει τις αλληλοσυγκρουόμενες κρίσεις που έκαναν οι Ελληνες μέσα σ'ένα νοσηρό κλίμα αμοιβαίας καχυποψίας και σ'ένα ποικιλώνυμο κουβάρι παρουσίας βρετανών,γερμανικών δυνάμεων κατοχής και αντάρτικων ομάδων-και κυρίως τον γερμανικό ρόλο στη διάχυση φημών ότι δήθεν εγκαταλείπει τα ελληνικά εδάφη:
Απο την 1η Οκτωμβρίου και ύστερα,τα γεγονότα εξελίχθηκαν τόσο γρήγορα που ξέφευγαν τον έλεγχο,αλλά προς την κατεύθυνση που επιθυμούσε το ΚΚΕ.Επαφές μεταξύ του Ιταλού στρατηγού της μεραρχίας Πινερόλο και Ζέρβα και μεταξύ Ζέρβα και εκπροσώπων του Ερυθρού Σταυρού που ενεργούσαν για λογαριασμό των Γερμανών,συνδυάσθηκαν στη σκέψη των ηγετών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ σε μια φασιστική συνωμοσία εναντίον του.Μικροπροστριβές,που ήταν καθημερινές ανάμεσα στους αντάρτες και χωρίς σοβαρές συνέπειες,μεγαλοποιούνταν σε διαστάσεις πολεμικών προκλήσεων.
Το γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ δεν έπαψε όλον τον χειμώνα του 1943 να ισχυρίζεται ότι πειθαρχούσε απόλυτα στο γενικό στρατηγείο Μέσης Ανατολής[με μόνη εξαίρεση τις περιπτώσεις διαταγών που στηρίζονταν σε ''φανερή παρεξήγηση'']ενώ παράλληλα εξορμούσε για τη διάλυση των αντιπάλων του οργανώσεων.
Ο χρονικός προγραμματισμός της όλης επιχείρησης έδινε την εντύπωση ότι ήταν αριστοτεχνικός.Το ΚΚΕ φαινόταν ότι κυριαρχούσε σε όλη την Ελλάδα,τη στιγμή που πλησίαζε το τέλος της γερμανικής κατοχής.Το γενικό στρατηγείο του ΕΛΑΣ μάλιστα διακήρυττε,ότι είχε διαταγή απο τις βρετανικές αρχές να επιτεθεί κατά των αντιπάλων του,επειδή ήταν ένοχοι συνεργασίας με τους Γερμανούς.Φαινόταν πολύ πιθανό ότι η διακήρυξη αυτή θα έφερνε το αποτέλεσμα της πριν προλάβουν οι βρετανικές αρχές να την καταγγείλουν.Αν το σχέδιο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ σημείωνε οριστική επιτυχία μέσα σε λίγες μέρες,δεν θα είχε πια σημασία το τι θ'απαντούσαν οι βρετανικές αρχές.Αλλά,σε δυο μέρες,αποκαλύφθηκε ένα πολύ πιο σοβαρό λάθος υπολογισμού:οι Γερμανοί δεν έφευγαν απ'την Ελλάδα.Αφού παραπλάνησαν με επιτυχία τα δίκτυα πληροφοριών όλων των ανταρτικών οργανώσεων και προκάλεσαν επίσης τη διασπορά παραπλανητικών φημών σε όλη τη χώρα,στράφηκαν κατά των ορεινών περιοχών απο τα ανατολικά και τα δυτικά και κατάφεραν συντριπτικά πλήγματα στην Αντίσταση με όλη τους την άνεση.Στο χάος που ακολούθησε,φαινόταν αμφίβολο αν θα κατόρθωνε να επιβιώσει καμιά οργάνωση.
...η Ελληνική Αντίσταση εξασθένησε σοβαρά,με την εξάρθρωση όλων των αντιπάλων του ΕΛΑΣ εκτός απο τον ΕΔΕΣ,που λίγο έλειψε να υποκύψει κάτω απο τις ταυτόχρονες επιθέσεις του Βελουχιώτη και των Γερμανών.
...τη δυσφήμηση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ενίσχυσαν οι συμμαχικές καταγγελίες εναντίον του.Το BBC,που υποστήριζε ως τώρα θερμά τον ΕΛΑΣ,αποκαλούσε τώρα τον Βελουχιώτη ως εγκληματία πολέμου.Στη βουλή των κοινοτήτων ο Τσώρτσιλ κατηγόρησε τον ΕΛΑΣ ότι δολοφόνησε βρετανό αξιωματικό.Αν κι η κατηγορία,ύστερα απο ανακρίσεις,περιορίσθηκε σε εγκληματική αμέλεια,που είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο απο δυστύχημα,η εντύπωση που δημιούργησε εκμηδένισε όλες τις κατηγορίες που εκκρεμούσαν εναντίον άλλων οργανώσεων.
Η ''μία στο καρφί και μια στο πέταλο''βρετανική κριτική των μέσων ενημέρωσης,γιατί ν'αποδοθεί σε συνωμοτικές προσπάθειες διαίρει και βασίλευε κι όχι,πρώτον,σε μια ακολουθία των εν ελλάδι γεγονότων[όπου εκπεφρασμένες συμπάθειες ανασκουμπώνονται όταν αποκαλύπτεται σιγά σιγά  ο ρόλος των πραγματικών καθοδηγητών του ελας]και δεύτερον-και βασικότερο-ότι στην αγγλία υπήρχε κοινοβουλευτική δημοκρατία με αντιπολίτευση εναντίον της κυβέρνηση Τσώρτσιλ,κι επίσης κοινή γνώμη που εξεφραζόταν μέσω των αντιπροσώπων της.
Η δικαιολογημένη υποψία για τον ρόλο του ΚΚΕ στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και τις πραγματικές προθέσεις του ίσχυε εξίσου και για τον αντίστοιχο του ΕΔΕΣ,όπως περιγράφει στη συνέχεια κι ο ίδιος ο Πυρομάγλου την διάσταση του εδες αθηνών και του εδες του Ζέρβα.
Παρ'ολα αυτά ο Πυρομάγλου συμπεραίνει ότι:Για πρώτη φορά,όχι πλέον με υποθέσεις και ορθολογισμούς,διεπίστωνα ότι,πέραν του''κομμουνιστικού κινδύνου''[τον οποίο ο Πυρομάγλου δεν διέβλεπε,μάλλον γιατί ταυτοχρόνως αυτόν επικαλούνταν και τα παλιό πολιτικό σύστημα του''δοσιλογισμού''που είχε απομείνει στην Αθήνα-σημασία είχε με τους ποιούς δεν είσαι κι όχι με το εαν μια υπαρκτότατη απειλή μπορούσε να επισημανθεί κι απ'όλους τους άλλους,φτάνει μέσω αυτών των άλλων να μην μπορούσε να εξυπηρετηθεί κι η τακτική μιας μερίδας αντιδραστικών και αντιπάλων του Πυρομάγλου δυνάμεων],που κατήγγειλε το Λονδίνο,υπήρχαν πολιτικά σχέδια για την Ελλάδα,για την πραγματοποίηση των οποίων,όχι μόνο το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αλλά όλη η εθνική αντίσταση εθεωρείτο βασικό εμπόδιο.

Στη συνέχεια ο Πυρομάγλου βάζει στο στόχαστρο,διαμέσου του βρετανού συνταγματάρχη Μπαρνς που έδωσε κάλπικες διαβεβαιώσεις στον ΕΔΕΣ για ενισχύσεις,το στρατηγείο μέσης ανατολής που αναθεώρησε αυτές τις εγγυήσεις[σελ.156]:
Απο τις 23 Νοεμβρίου 1943,έδρα του στρατηγείου μας ήταν τα χωριά Πλαίσια-Καλέντζι,κι η διαχωριστική γραμμή μας με τον ΕΛΑΣ,ο ποταμός Αραχθος.Τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου επεσκέφθη το στρατηγό Ζέρβα ο συνταγματάρχης Μπάρνς,αρχηγός της συμμαχικής στρατιωτικής αποστολής στο στρατηγείο μας.Ο Μπάρνς δήλωσε,απο μέρους του στρατηγείου μέσης ανατολής,ότι το τελευταίο δεν έβλεπε ευχαρίστως την εγκατάλειψη της περιοχής Τζουμέρκων απο τον ΕΔΕΣ.Εδήλωσεν επίσης ότι το ΣΜΑ δεν θα είχε αντίρρηση ο ΕΔΕΣ να επιχειρήσει την ανακατάληψη του κι ότι μια τέτοια ενέργεια δεν θα θεωρείτο ως πολεμική πράξη εναντίον του ΕΛΑΣ,εφόσον η περιοχή αυτή ήταν του ΕΔΕΣ προ του Οκτωμβρίου.
Ο Μπάρνς βεβαίωσε ότι το ΣΜΑ υπέσχετο τις απαιτούμενες ρίψεις πολεμικού υλικού για την επιτυχή διεξαγωγή της επιχείρησης.
...ο αιφνιδιασμός εναντίον των δυνάμεων του ΕΛΑΣ πέτυχε.Την 14η Ιανουαρίου ο ΕΛΑΣ ανεπτύχθη προς Τετράκωμο.Μια φάλαγξ του ΕΔΕΣ,η οποία ενεργούσε νοτιότερα ετοιμάζετο να διαβή τον Αχελώο και να ενεργήση στα μετώπισθεν της φάλαγγος του Βελουχιώτη.Η διαπεραίωσις ανεκόπη την τελευταία στιγμή.Το στρατηγείο μέσης ανατολής διέτασσε τα τμήματα του ΕΔΕΣ να μην υπερβούν τον Αχελώο,να μην αναπτύξουν άλλη πρωτοβουλία παρά μόνον άμυνα.
...και για την συνέχιση της επίθεσης και προπαντός για την άμυνα,που διέτασσε το στρατηγείο μέσης ανατολής,η επάρκεια πυρομαχικών ήταν ζήτημα πρωταρχικό για τα τμήματα του ΕΔΕΣ.Και το ΣΜΑ υπεσχέθη διαρκή ανεφοδιασμό σε πυρομαχικά.Ωστόσο,παρά τις υποσχέσεις οι ρίψεις σταμάτησαν απο τα μέσα Δεκεμβρίου[όταν η επιχείρηση ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου του'44...],χωρίς να έχει συμπληρωθεί ο αριθμός των πυρομαχικών που εζητήθη απο τον συνταγματάρχη Μπαρνς.
Μεταξύ 15-20 Ιανουαρίου τη επεμβάσει του Γούντχαουζ,άρχισαν μέσω Καίρου διαπραγματεύσεις αναστολής των εχθροπραξιών μεταξύ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ.
Τα κατωτέρω τηλεγραφήματα που αντηλλάγησαν μεταξύ Μπαρνς και του ΣΜΑ είναι χαρακτηριστικά κι ενδεικτικά.Αποδεικνύουν κατά πόσον το Κάιρο ή το Λονδίνο επεδίωκαν την διάλυση μόνον του ΕΛΑΣ,ή,όπως εμείς πιστεύουμε,την διατήρηση του διχασμού και την συνέχιση του εμφυλίου πολέμου μεταξύ οργανώσεων εθνικής αντιστάσεως.
Αυτό που μοιάζει να μην μπορεί ν'αντιληφτεί ο Πυρομάγλου είναι ότι εν καιρό πολέμου οι σύμμαχοι έχουν μέτωπα ανοιχτά παντού κατά των Γερμανών και κάθε υποστασιακή μονιμότητα φυσιολογικά ανατρέπεται.Εκείνη ακριβώς την περίοδο την οποία περιγράφει ο Πυρομάγλου,όλη η κεντρική και νότια Ευρώπη[πλην Ισπανίας και Αγγλίας]κατέχεται απ΄'τον άξονα.Στην Ιταλία έχει αρχίσει η απόβαση των συμμάχων κι είναι ακόμη εν εξελίξει,ενώ στο ανατολικό μέτωπο οι δυνάμεις του άξονα εξακολουθούν να κατέχουν μεγάλο τμήμα της ευρωπαϊκής Ρωσίας.Υπό αυτές τις συνθήκες λαμβάνει χώρα η διάσκεψη των τριών συμμάχων[Αγγλία,ΗΠΑ,Ρωσία]στην Τεχεράνη[Νοέμβριος-Δεκέμβριος του '43]:Τα σχέδια όποιας πιθανής απόβασης και γενικότερα η σημασία του μετώπου της ανατολικής μεσογείου-κι η ελλάδα εμπίπτει σε αυτό- αναθεωρούνται.
Εφόσον ο ΕΛΑΣ είναι το κύριο αντιστασιακό κίνημα,το μόνο που λογικά θα ενδιέφερε τους Βρετανούς για την μεταπελευθερωτική κατάσταση,είναι η συγκράτηση του και τ'αναχώματα απέναντι στην επιρροή του:Η συνέχιση του εμφυλίου έφθειρε το κύριο ανάχωμα του,τον ΕΔΕΣ,ενώ και η διατήρηση του διχασμού δεν φαίνεται να επιβεβαιώνεται απο τις πρωτοβουλίες εκείνων των μηνών:Ο Γούντχαουζ ζητά αναστολή εχθροπραξιών,την πρωτοχρονιά του'44 ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας καλεί τους αντάρτες να μείνουν ενωμένοι κ.ο.κ.
Επιστροφή στα τηλεγραφήματα που αναφέρει μεταξύ Μπαρνς και Καίρου που αναφέρει ο Πυρομάγλου:Ο Μπαρνς αναφέρει στο Κάιρο το σχέδιο που παρουσίασε στον Ζέρβα το οποίο μοιράζει τις  ζώνες επιρροής για ΕΔΕΣ και ΕΛΑΣ με συγκέντρωση των αντάρτικων ομάδων σε καθορισμένες περιοχές,εκκενώνοντας άλλες που κατέχουν-κάτι σαν ανταλλαγή[σελ.157].
Στο σχόλιο επί αυτού του σχεδίου σαν να διαφαίνεται η αμηχανία εμπρός στο αδιέξοδο των βρετανών-διαιτητών των συγκρούσεων μεταξύ ανταρτικών ομάδων.Οτι και να κάνουν κι όποια στάση κι αν υπερθεματίσουν,θα κατηγορηθούν απο εκάστους τους ενδιαφερομένους αλλά και την ελληνική κοινή γνώμη:
Σχόλιον Μπαρνς:Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ο Ζέρβας να θεωρήσει εαυτόν ηττημένον γιατί επιμένει ότι η αριθμητική του αδυναμία θα προκαλέσει επιθέσεις του ΕΑΜ και δεν επιθυμεί επιπλέον ανωφελή αιματοχυσία.Εχων υπ'όψιν μου την ακλόνητη νομιμοφροσύνη του Ζέρβα προς ημάς και την αποδειχθήσαν υπεροχήν των στρατευμάτων του επί του ΕΑΜ,ευσεβάστως προτείνω να καταβληθεί ειλικρινής προσπάθεια ικανοποιήσεως αιτήσεως αναλογίας αριθμών έστω και φαινομενική παρά πραγματική.[Φαινομενική ώστε να συγκρατείται ο ΕΛΑΣ,καθότι τον συσχετισμό των τριπλάσιων δυνάμεων του εν σχέσει με τον ΕΔΕΣ,δεν μπορεί να τον ανατρέψει ο βρετανικός παράγοντας.Φαίνεται ακόμη ότι ο Μπαρνς έκανε αίτημα προς το Κάιρο για ενίσχυση του ΕΔΕΣ,άρα η αναφορά Πυρομάγλου περί ''υπόσχεσης'' του βρετανού συνταγματάρχη για εξασφάλιση πολεμοφοδιών,δεν ήταν τίποτ'άλλο παρά μια διαβεβαίωση ότι θα μεριμνήσει κι όχι ότι σίγουρα θα το επιτύχει κιόλας].
Εαν ο Ζέρβας εγκαταλείψει τώρα το πεδίον πιστεύω ότι οι δυνάμεις του θα διαλυθούν και η εντύπωση στην κοινή γνώμη θα είναι βαθεία ώστε να θέσει σε κίνδυνο την σημερινή ισχυρά φιλοβρετανική κατάσταση στην Ελλάδα.Η συκοφαντική εκστρατεία του ΕΑΜ εναντίον ενός Ζέρβα υποστηρίζοντος Βρετανούς αξιωματικούς είναι γνωστή σε ευρεία κλίμακα στας Αθήνας όπως και παντού.[εαν ο ΕΔΕΣ διαλυθεί το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ θα κυριαρχήσει βάζοντας σε κίνδυνο την μεταπολεμική κατάσταση στην Ελλάδα-απ'την άλλη εαν ενισχύσουμε τον ΕΔΕΣ οι συκοφαντίες της άλλης πλευράς περί βρετανική υποστήριξης στον ΕΔΕΣ και υπονόμευσης του ΕΛΑΣ,θα ενταθούν].
Και πάντα υπάρχει στη μέση κι οι προσωπικές φιλοδοξίες.Μεταξύ άλλων λόγων,ο Μπαρνς πιστεύει ότι ο Ζέρβας θα εγκαταλείψει τον αγώνα διότι:
Την στιγμή αυτή το γόητρο του είναι στο κατακόρυφο,σε ότι αφορά την κοινή γνώμη,ώστε είναι κατάλληλη στιγμή να εγκαταλείψει παρά να δεχθεί να διεξαγάγει μια χαμένη μάχη,γιατί έτσι,μεταπολεμικώς,θα διατηρήσει την παρούσα εύνοια της κοινής γνώμης.
Ο Μπαρνς δεν διαβλέπει τερματισμό των συγκρούσεων εαν δεν αναχαιτιστεί ο ΕΛΑΣ:
Οι διοικητές των μονάδων του Ζέρβα παραπονιούνται πικρά γιατί κάθε φορά που καταδιώκουν τον ΕΛΑΣ πέραν του ποταμού,ο Ζέρβας διατάζει στοπ,αφαιρώντας έτσι τη δυνατότητα εκμεταλλεύσεως των στρατιωτικών πλεονεκτημάτων.Ο ΕΛΑΣ αναδιοργανώνεται συνεχώς κι επιτίθεται εκ νέου.
Προς Κάιρο.Ζητώ επιμόνως να επιτραπεί στον Ζέρβα να προελάσει εντός της Θεσσαλίας.Δεν διακρίνω τέλος εμφυλίου πολέμου εαν επιτρέπεται στον ΕΛΑΣ να παίζει αυτό το παιχνίδι.Προτείνω ως απαραίτητα αυστηρά μέτρα εναντίον Βελουχιώτη.Παρακαλώ γνωρίσατε συντομώτατα.
Ο ΕΔΕΣ ζητεί άμεση αποστολή πυρομαχικών-το Κάιρο απαντά:Δύο ρίψεις με απόλυτη προτεραιότητα.Δυο άλλες ετοιμάζονται.Πρέπει εν τούτοις να επαναλάβουμε ότι τα πυρομαχικά αυτά είναι για να χρησιμοποιηθούν εναντίον των Γερμανών κι όχι κατά του ΕΛΑΣ.
Τα πυρομαχικά δεν στάλθηκαν,ο Μπαρνς απελπισμένος απαντά στις εκκλήσεις του Πυρομάγλου ότι πάει να τρελαθεί και δεν ξέρει τι να κάνει.Ο Ζέρβας αισθάνεται προδομένος,αδυνατώντας να καταλάβει την ''τακτική'' του Καίρου.Ο Πυρομάγλου με τον λογαχό Μεταξά συντάσσουν και στέλνουν ένα τηλεγράφημα προς τον αρχιστράτηγο των συμμαχικών δυνάμεων της Μεσογείου,Ουίλσον,διαμαρτυρόμενοι για τον περιορισμό των εδεσίτικων δυνάμεων απέναντι στην τρομοκρατία του κακού κομμουνισμού.Ο Μπαρνς στέλνει...ξεχωριστό τηλεγράφημα ζητώντας ξανά αποστολή πυρομαχικών.Το Κάιρο απαντά,επίσης,ξανά,ότι τα πυρομαχικά χρειάζονται για επίθεση κατά των Γερμανών κι ότι οι ενέργειες κατά του ΕΛΑΣ πρέπει να είναι αμυντικές.
Ο Πυρομάγλου,ύστερα απ'αυτά,και πάντα πεπεισμένος συνήγορος της αλήθειας του ότι το όποιο τανγκό ''δολοπλόκου συνωμοσίας'' θέλει μεν δύο για να χορευτεί,αλλά για τον χορό που ξεκίνησαν να χορεύουν οι ηγέτες των αντάρτικων ομάδων φταίει η προεργασία που έγινε απο τον βρετανικό παράγοντα-μέχρις της ώρας που περιγράφει,η...λογική επρυτάνευσε απ'όλες τις μεριές:
Οσο για το ελληνικό αίμα που χύνεται άσκοπα,εξ αιτίας της δολοπλόκου πολιτικής του Καίρου,υπεύθυνοι θα ήσαν αργότερα και ο ΕΔΕΣ και ο ΕΛΑΣ.Στην πραγματικότητα δεν θα είχαν άδικο,αφού δεν επρυτάνευσε και απο τη μια και απο την άλλη πλευρά η διάθεση να μην καταστούν τα ανόητα όργανα της Τσωρτσιλιανής διπλωματίας.

Και καταλήγει ο Πυρομάγλου:Η ένοπλη επίθεση του ΕΛΑΣ ήταν καταδικασμένη ν'αποτύχει.Οχι μόνο λόγω της αντοχής,μαχητικότητας και του εμπειροπόλεμου των τμημάτων των εθνικών ομάδων Ελλήνων ανταρτών,ή και εξαιτίας  των αντιδράσεων που,απο διαφόρους κατευθύνσεις,εξεδηλώθησαν εναντίον του ΕΑΜ.Ηταν καταδικασμένη ν'αποτύχει,προ παντός εξαιτίας της αντιδράσεως που προκάλεσε και συνάντησε η επίθεση αυτή,μέσα στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Οι ηγέτες εκείνοι που,όπως λέγεται,έχασαν τη ψυχραιμία τους και εξώθησαν σε μια τέτοια αχαρακτήριστη ενέργεια,διαπίστωσαν πολύ γρήγορα ότι,πέραν της αρνήσεως πολλών τμημάτων του ΕΛΑΣ να εμπλακούν σε μια ένοπλη σύγκρουση με τον ΕΔΕΣ,προκάλεσαν κι άλλο κακό,πολύ γενικότερο:Διέσπασαν την εσωτερική συνοχή,εθνική και ιδεολογική,του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ.Για πρώτη φορά,μέσα στον κόσμο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,εξεδηλώθησαν ζωηρότατες αντικομμουνιστικές διαθέσεις,με τάσεις απειλητικές.
Με την κατάπαυση των εχθροπραξιών μεταξύ των δυο οργανώσεων,με τη σύσκεψη Μυριοφύλλου-Πλάκας και με την δημιουργία της ΠΕΕΑ,η ηγεσία του ΕΑΜ και αυτή του ΚΚΕ θα προσπαθήσουν να επανέλθουν στο δρόμο της ειρηνικής πολιτικής εξελίξεως και της πολιτικής συνεργασίας.Αλλά για μια τέτοια σύνθετη αναπροσαρμογή και τόσο δύσκολη εσωτερική αναδιάρθρωση,και στο ΕΑΜ και στον ΕΛΑΣ,εχρειάζοντο ικανότητες στην κεφαλή της πυραμίδος.Εχρειάζοντο μεγάλη ευστροφία και ενσυνείδητη πειθαρχία στο σκοπό,για να λησμονηθούν τα λάθη και οι υπερβολές του παρελθόντος.
Η επιτυχία της προσπάθειας αυτής θα εξασφάλιζε την ομαλή εξέλιξη της πολιτικής ζωής στη χώρα,μετά την απελευθέρωση,τη νίκη της πραγματικής δημοκρατίας.Η αποτυχία θα συνεπάγετο την επάνοδο του παλαιοκομματισμού και της ολιγαρχίας,με αυθαίρετο προστάτη και φίλο,τη στιγμή εκείνη,τον βασιλέα Γεώργιο και απόλυτο ρυθμιστή των τυχών της μεταπολεμικής Ελλάδας το φόρειν όφις.

Αφού εξεδηλώθησαν τάσεις διαχωρισμού της βάσης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με την ηγεσία του και τους σκοπούς του ΚΚΕ,δεν δικαιώνεται η τακτική του συμμαχικού βρετανικού παράγοντα που ''εξωθούσε'' τον ΕΛΑΣ ν'αντεπιτεθεί κατά των άλλων ανταρτικών οργανώσεων[''αφήνοντας'' τον ΕΔΕΣ ακάλυπτο κι αβοήθητο],έχοντας ως αποτέλεσμα ν'αναδειχτούν οι όψεις των πραγματικών προθέσεων των ηγετών του ελασίτικου αντάρτικου;
Ο Γούντχαουζ που υπηρέτησε στην Ελλάδα το μεγαλύτερο διάστημα της κατοχής και της αντίστασης σαν υπαρχηγός και κατόπιν σαν αρχηγός της βρετανικής στρατιωτικής αποστολής σαν κύριος εκφραστής και διαμορφωτής της αγγλικής πολιτικής έναντι του αντιστασιακού κινήματος,έχει διακρίνει ξεκάθαρα τις διαφορές μεταξύ της λαϊκής βάσης και της ηγεσίας:
Πρέπει μόνο να τονισθεί και να μην λησμονιέται,όπου θα γίνεται λόγος για τις πολιτικές εξελίξεις στα ελληνικά βουνά,ότι αποτελούν έναν χωριστό κόσμο.Εναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν οι ευκολίες κι οι καλοί τρόποι του δυτικού πολιτισμού κι όπου ευφυέστατοι στο μεγαλύτερο ποσοστό άξεστοι χωρικοί αποτελούσαν το ανθρώπινο υλικό.Στον κόσμο αυτό,η ενσυνείδητη πολιτικά οργάνωση της ψυχικής διάθεσης για αντίσταση στην εχθρική κατοχή,επιβλήθηκε απ'έξω.
...Γι'αυτούς τους χωρικούς το κίνημα της αντίστασης σήμαινε τη στέρηση της σοδειάς τους,την πυρπόληση των σπιτιών τους,τη λεηλασία της περιουσίας τους.Οι συμμετέχοντες λοιπόν μπορούν να χωριστούν σ'εκείνους που ανήκαν στη περιοχή και σ'εκείνους που δεν ανήκαν.Κι η διάκριση αυτή συμπίπτει με μιαν άλλη,ακόμη πιο σπουδαία:Σ'εκείνους που δεν ήξεραν που πήγαιναν και σ'εκείνους που το ήξεραν.Σε γενικές γραμμές,οι απλοί αντάρτες που επάνδρωσαν τις οργανώσεις του βουνού,προέρχονταν απο τους ντόπιους πληθυσμούς,ενώ η ηγεσία κι η καθοδήγηση αποστέλλονταν απο αλλού,και,κατά κανόνα,είτε άμεσα είτε έμμεσα,απο την Αθήνα.
Η θέση που προβάλλει αυτό,είναι,ότι μια έρευνα για τις αντιστασιακές οργανώσεις των βουνών δεν πρέπει ν'αρχίσει με την ένταξη τους σε κατηγορίες σύμφωνα με τα αρχικά των διαφόρων τίτλων τους και με την επικόλληση της ίδιας ετικέτας στο κάθε άτομο που είναι τοποθετημένο κάτω απο τα ίδια αρχικά.Πρέπει ν'αρχίσει όχι με κατακόρυφο,αλλά με οριζόντιο διαχωρισμό.Ο οριζόντιος αυτός διαχωρισμός θα γίνει ανάμεσα σ'εκείνους που ήξεραν που πήγαιναν και σ'εκείνους που δεν ήξεραν.Ανάμεσα σε καθοδηγητές και σε καθοδηγούμενους.Σ'εκείνους που δρούσαν ενεργά και σ'εκείνους που συμμετείχαν παθητικά.Στους μυημένους και στους αμύητους.
Αυτή η διαχωριστική γραμμή διαπερνά,χωρίς καμιά διακοπή,την ελληνική ζωή σε όλη τη διάρκεια της κατοχής.Οχι μόνο τον κόσμο της αντιστάσεως αλλά και τον κόσμο όλων εκείνων που είτε ενεργά είτε παθητικά αντιδρούσαν στην αντίσταση.
Η σπουδαιότητα αυτού του χαρακτηριστικού βρίσκεται στ'ότι,κάτω απ'αυτή την γραμμή,που χωρίζει τους πολιτικά συνειδητοποιημένους απο τους μη συνειδητοποιημένους,δεν υπάρχουν κατακόρυφες γραμμές διαχωρισμού.Δεν υπάρχει,κάτω απο τη γραμμή,παρά μόνο η αδιαφοροποίητη και μη διαφοροποιήσιμη μάζα του ελληνικού πληθυσμού.Μόνο επάνω απο τη γραμμή οι συνηθισμένες κατακόρυφες διακρίσεις σε κατηγορίες,ανταποκρίνονται πραγματικά στη διαφορετική φύση τέτοιων κατηγοριών.
/Μήλο της έριδος

Η θέωρηση του Πυρομάγλου είναι ακλόνητη και με ενιαία αφήγηση:Την κύρια ευθύνη έχει ο βρετανικός παράγοντας που ήθελε να δυσφημήσει συνολικά το κίνημα της αντίστασης ώστε να ελέγξει την μεταπολεμική κατάσταση στην Ελλάδα.Την ίδια ανησυχία περί των πραγματικών προθέσεων της ηγεσίας του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και την επιρροή που ασκούσε πάνω σε αυτή το ΚΚΕ,συμμεριζόταν κι ο ίδιος.Το αντίδοτο που πρότεινε ήταν η καθολικότητα της συμμετοχής διά της συμφιλιώσεως των ανταρτικών ομάδων,έτσι ώστε αυτή η ποσοτικοποίηση να πάρει τα γκέμια απο τα χέρια των ηγετικών κρυφοσκοπών.Με τον ίδιο σκοπό,αλλά διαφοροποιημένα ως προς τη μέθοδο,θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι ο βρετανικός παράγοντας απλώς υποβοήθησε[και ουχί δημιούργησε]το διχαστικό κλίμα που ανέδειξε στο τέλος την απόσταση μεταξύ βάσης και ηγεσίας.
Παραφράσσοντας τον υπαρξιστή φιλόσοφο Καρλ Γιάσπερς,είναι λάθος οι ιστορικές γνωματεύσεις και διαπιστώσεις που βασίζονται σε συμβάντα/γεγονότα περιορισμένης ισχύος[σε ένα ορισμένο πεδίο του επιστητού-και τέτοια ορισμένα πεδία διαφαίνονται αρκετά στην παράθεση των γεγονότων απο τον Πυρομάγλου και στην ερμηνεία τους που περισσότερο μοιάζει να είναι αποτέλεσμα παρεξηγήσεων λόγω αμοιβαίας καχυποψίας]που απομονώνουν αυτές τις διαπιστώσεις/πεποιθήσεις και τις τοποθετούν στο κέντρο του παντός,ως απόλυτη αλήθεια.
Διατυπώσεις μονοσήμαντες,οριστικές και ''αυταπόδεικτες''.Κι όμως το μόνο που μπορούμε να δείξουμε είναι το αναπόδεικτο τέτοιων καθολικών αφηγήσεων,γιατί όποτε επιχειρούμε να ''αποδείξουμε'' την απολυτότητα τους,βγαίνουν στην επιφάνεια ρωγμές στα όρια του χάσματος.Οταν θεωρείς ότι μια πολιτική έχει υπαγορέψει απο τα πριν την πορεία των πραγμάτων[χωρίς ν'ακολουθεί προσαρμοζόμενη το περιστασιακό των πολύτροπων ιστορικών συμβάντων μιας ταραγμένης εποχής],έχεις ήδη εξωθηθεί αφ'εαυτού να συνυφαίνεις κάθε επιμέρους συμβάν,αντίδραση,συμμαχική προτροπή ή εντολή αποτροπής κ.λ.π. με τέτοιο προκαθορισμένο πλέξιμο ώστε να ανακυκλώνεις τα πάντα εντός ενός καθολικού πλαισίου.
Καμιά σχετικότητα και ανεξαρτησία της ακολουθίας των νόμων των επιμέρους,κι ίσως αυτή η σχετικότητα να είναι που τρομοκρατεί έναν δρώντα αυτής της εποχής και να του δημιουργεί αναπόφευκτα την ανάγκη για καταφυγή σε μια ψυχοκατευναστική απεμπόληση των όποιων δικών του ευθυνών,πεποισμένος ότι το κάθε επιμέρους αλέθεται στις μυλόπετρες ενός προκατασκευασμένου πλαισίου.Αυτές οι συμφυείς ατέλειες αναδεικνύονται εδώ.
Φανερώνουν αυτές οι ατέλειες της ενιαίας θεώρησης/εξιστόρησης το δικό τους αδιάσπαστο νήμα:Αυτοφυώς αλληλοαντικρουόμενες φέρουν εντός τους μια συστηματοποιημένη παρατονία που χρήζει ξανακουρδίσματος.


Δούρειος ίππος/Πυρομάγλου:https://www.scribd.com/document/36297865/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%8D-%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B3%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%9F-%CE%94%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%8A%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%82

Τακτικές εθνολαϊκιστικογραφίες

Ο Διονύσης Χαριτόπουλος επί πολλά χρόνια συγκέντρωνε οτιδήποτε αφορά τον Αρη απο μια ογκώδη βιβλιογραφία[κατά βάσην αριστερή-οποιαδήποτε άλλης αποχρώσεως βιβλιογραφία παρατίθεται,αυτό γίνεται μόνο για ν'αντικρουστεί,εξυπηρετώντας το ενιαίο αφήγημα],απο ατελείωτες ώρες συνεντεύξεων με εκαντοντάδες αντάρτες,καπετάνιους κ.λ.π.,ακολουθώντας τα ίχνη του Αρη απο βουνό σε βουνό.
Οτιδήποτε αφορά τον Αρη είναι ενταγμένο σε ένα γενικότερο ιστορικό περιβάλλον,γιατί ο Αρης και οι συν αυτώ ελασίτες δεν παίζανε μόνοι τους,ούτε κι είχαν βγεί στα βουνά για να κάνουν απλά το χόμπι τους.Οπότε,για να είναι πειστικά τοποθετημένη η αγιογραφική εξιστόρηση των δράσεων τους,χρειάζεται απέναντι της το απόλυτο κακό.Και τι καλύτερος εχθρός απο τους διαχρονικά κακούς ξένους που επιβουλεύονται τα ιερά και τα όσια του έθνους μας,τους ιστορικούς που δεν αναγνωρίζουν και πολύ αγαθές δημοκρατικές προθέσεις στο εαμ-ελας,τις αντάρτικες ομάδες που δεν ανήκαν στον ελας,δηλαδή όλους όσους ήταν είτε απέναντι,είτε απλά ουδέτεροι και λίγο πολύ αμέτοχοι έναντι του ''εαμικού μεγαλείου''.

• Θαρρώ ότι καλύτερη και πιο σύντομη περιγραφή του είδους της εξουσιαστικής ιδιοσυγκρασίας του ελας,δεν θα μπορούσε να υπάρξει απ'αυτήν:Το Καρπενήσι είναι η πρώτη ελεύθερη πόλη που μπαίνει ο αρχηγός κι η υποδοχή του είναι αποθεωτική.Το Καρπενήσι ζει μεγάλες ώρες.
  Ενα ξέφρενο πανηγύρι ανάβει στην πλατεία και τους δρόμους.Ομως κάποιοι αντάρτες είναι περίεργα μαζεμένοι.Είναι οι αντάρτες του αρχηγείου Φθιώτιδας υπό τον Θάνο,που έχουν συμφωνήσει να μην πιούν καθόλου.Μια και είναι η πρώτη ελεύθερη πόλη που μπαίνουν,δεν θέλουν μες στη ζάλη του ποτού να δημιουργηθεί κανένα επεισόδιο που θα ντροπιάσει τον αγώνα.Για αυτόν που θα πιανόταν να πίνει έχουν αποφασίσει μεταξύ τους την εξωφρενική ποινή του θανάτου.
  ''Ο λαός του Καρπενησίου με κανάτες κρασί και τσίπουρο,μες στην πλατεία μας πρόσφεραν να πιούμε,αλλά εμείς δεν πίναμε λόγω της απόφασης μας.Τότε δημιουργήθηκε ζήτημα στους κατοίκους της πόλης ότι δεν πίνουμε μήπως φοβόμασταν ότι στο κρασί και στο τσίπουρο έχουν βάλει δηλητήριο''.
  Το θέμα φτάνει στον Αρη,ακούει την αυτοδέσμευση των ανταρτών και ρωτάει πονηρά:
  -Ποιός έκανε την πρόταση;
  -Εγώ,λέει μουδιασμένος ο Θάνος,πασίγνωστος για την αδυναμία του στο ποτό.
  Ο έχων την μεγαλύτερη αδυναμία στο ποτό,αποφάσισε και για την αντοχή όλων των υπολοίπων,διά γενικής απαγόρευσης.
  
  
• Στ'άρματα,στ'άρματα,εμπρός στον αγώνα:Το αντάρτικο συνεγείρει τους πάντες κι αυτοί αφήνονται στο γενικότερο ρεύμα που καταπολεμά την αγχογόνο πλήξη,δίνει φτερά στα πόδια των δημοτών,αν και μερικές φορές αφαιρεί κάθε αυτεπίγνωση.Ο Χαριτόπουλος περιγράφει την απόπειρα ενός Καραλίβανου να κουρσέψει ένα...γερμανικό πλοίο:
  Το πλοίο είχε αγκυροβολήσει στα ανοιχτά του αγίου Κωνσταντίνου και ο Φτεροδήμος το θεώρησε ενδιαφέρουσα λεία.Αυτός και άλλοι τέσσερις αντάρτες,εκ των οποίων ένας μόνο ήξερε να χειριστεί τα κουπιά,οι άλλοι ζήτημα είναι αν είχαν ξαναδεί θάλασσα στη ζωή τους πριν το αντάρτικο,ξεκίνησαν για το ρεσάλτο.
  Η εικόνα φουστανελάδων κουρσάρων με έντονα συμπτώματα ναυτίας δεν είναι συνηθισμένη.Πάντως ο ζαλισμένος Καραλίβανος μετά απο κοπιώδεις προσπάθειες κατόρθωσε να σκαρφαλώσει στο κατάστρωμα,αλλά μια γερμανική σφαίρα τον βρήκε στα νεφρά.Η πειρατεία ματαιώνεται και,καθώς η βάρκα απομακρυνόταν απο το καράβι,οι σφαίρες των γερμανών σκότωσαν τον αντάρτη Παρνασσό.Ενας άλλος αντάρτης της ομάδας,οΚαρανίκας,μέσα στην αναταραχή που δημιουργήθηκε,βρέθηκε μόνος του στη δεύτερη βάρκα.Μη γνωρίζοντας ούτε πως πιάνουν τα κουπιά,αφέθηκε στο ρεύμα.Το ρεύμα της θάλασσας κάποια στιγμή άλλαξε απότομα και τον έβγαλε ανεπάντεχα στην ακτή.Οσοι έτρεξαν κοντά του τον άκουσαν έκπληκτοι να λέει πως είναι ίλαρχος και δεν σηκώνει πολλές κουβέντες.
  Ούτε και πολλή σκέψη και έλλογο φόβο ο νους του δεν σηκώνει,θα πρόσθετα.
  
• Ηταν τέτοιο το κλίμα της πολεμικής μέθης που συμπαρέσυρε τους πάντες σε άμιλλα παράτολμων εγχειρημάτων.Ενας νεαρός δάσκαλος του αρχηγείου Παρνασσίδας,ο Λαοκράτης,αισθάνθηκε πως υστερούσε σε ανδρεία έναντι των άλλων ανταρτών.Ζήτησε να μιλήσει στον Διαμαντή και τον Νικηφόρο ιδιαιτέρως.
  -Είμαι δειλός,τους εξομολογείται με συντριβή.Οταν είναι να πάμε για μάχη,φοβάμαι,κόβονται τα πόδια μου.Κάντε με ότι θέλετε.
  Αυτοί προσπάθησαν να τον εμψυχώσουν.Ο Διαμαντής του είπε ότι θα ήταν παράλογο να μην φοβάται.Κι εκείνου τα χέρια ιδρώνουν πριν απο τη μάχη.Ανάλογα του μίλησε κι ο Νικηφόρος κι αποφάσισαν απο κοινού να μετατεθεί για ένα διάστημα στην επιμελητεία του αρχηγείου ώσπου να συνηθίσει.
  Μετά απο τρεις μέρες ο Λαοκράτης έκανε την πιο θαρραλέα πράξη που μπορεί ν'αποφασίσει άνθρωπος:στερέωσε το τουφέκι στο σαγόνι του και πάτησε τη σκανδάλη.
  Πως ν'αντέξει τόση...γενναιότητα ο άθρωπος;[τουλάχιστον απο το κάντε με ότι θέλετε,κατέληξε στο έκανα αυτό που προοριζόμουν]
  
• Ο Χαριτόπουλος περιγράφει τις αποτυχίες των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων των Ιταλών σε στερεά,θεσσαλία,δυτική μακεδονία και ήπειρο.Μια μοναδική επιτυχία τους οι Ιταλοί ''θα την πληρώσουν ακριβά'' στα στενά Πόρτας-Μουζακίου:
  Με πρωτοβουλία των τοπικών καπετάνιων Μπουκουβάλα,Πηλιορείτη,Καβαλάρη,Φασούλα,γίνεται προσπάθεια να πειστεί ο Καραγιώργης,που αποσύρεται με το επιτελείο του στην Πίνδο,να τους επιτρέψει ν'αμυνθούν στα στενά Πόρτας-Μουζακίου.-Μ'αυτές τις τιποτένιες δυνάμεις;
  -Μ'αυτές.
  -Οχι.Θα ρίξετε λίγες ντουφεκιές,μια παρενόχληση.
  Οι καπετάνιοι επιμένουν,κι ο ταγματάρχης Δ.Μπαλής,που συνοδεύει τον Καραγιώργη,παρεμβαίνει υπέρ τους:-Εμείς φεύγουμε,αυτούς τους αφήνουμε εδώ να πολεμήσουν.Αντί να καθόμαστε και αν τους δίνουμε εντολές,ας τους αφήσουμε να κάμουν όπως τους κόβει.Θα'χουν ύστερα και τις ευθύνες.
  Τα χαράματα της 8ης Ιουνίου η άνιση μάχη αρχίζει.Στην αμυντική διάταξη των μόλις 250 ανταρτών επιτίθεται ένα σύνταγμα πεζικού,μια μοίρα πυροβολικού και το σύνταγμα ιππικού της Αόστης-συνολικά 4.000 άντρες-με διαρκή αεροπορική υποστήριξη.Ούτε ο πιο ευφάνταστος άνθρωπος δεν μπορεί να προσδοκά κάτι περισσότερο απο μια θυσία.Οπως φαίνεται,''η φύση έχει θέσει όρια στις προσδοκίες των άλλων ανθρώπων,όχι όμως και των Ελλήνων.Οι Ελληνες ούτε στο παρελθόν ούτε τώρα υπόκεινται στους νόμους της φύσης''[Clogg][Ο Χίτλερ είχε κάνει λάθος:Η...αρεία φυλή κατοικούσε στα βουνά της Ελλάδας]
  Οσο κι αν ηχεί υπερβολικό ή και κάποτε κωμικό να παρουσιάζονται σχεδόν μονίμως οι Ελληνες νικητές πολλαπλάσιων δυνάμεων,υπάρχει ερμηνεία ανάλογων φαινομένων:''Στην πραγματικότητα,οι υλικές σχέσεις είναι πολύ απλές.Το δύσκολο είναι να κατανοηθούν οι ηθικές δυνάμεις που εμπλέκονται''[Clausewitz][και ποιός λαός είναι ο περισσότερο αδικημένος στην ιστορία,που όλοι του χρωστούν χωρίς να του ανταποδίδουν τα ίσα κ.τ.λ.;Ο ελληνικός,εξ ου και το δίκαιο-κι άρα το ηθικό-του κάθε αγώνα του.Μην το γελάτε:Μπορεί ''αδικίες'' να γίνονται αδιάκοπα και διαχρονικά σε κάθε γωνιά αυτού του πλανήτη,καμιά όμως δεν συγκρίνεται με το εύρος της ώθησης που δίνει ο ηθικός παράγοντας στον ξιπασμένο εκλεκτισμό του ελληνοπρεπούς αδούλωτου τράχηλου]
  Την επίθεση αρχίζει το ιταλικό ιππικό με μια επιλαρχία που επελαύνει ανεπτυγμένη.Και μόνο οι ιππείς είναι τέσσερις φορές περισσότεροι απο τους αντάρτες.
  ''Αυτοί θα μας πατήσουν με τ'άλογα'',λένε οι άντρες στα ταμπούρια ανήσυχοι,καθώς έχουν αυστηρή διαταγή να τους αφήσουν να πλησιάσουν.
  Σε απόσταση αναπνοής,τα πυκνά αντάρτικα πυρά ξεσπούν,μεταβάλλοντας την ιταλική επέλαση σε κόλαση:Αλογα,ιππείς,ανατρέπονται.Οσοι γλιτώνουν,στρέφουν,ρίχνονται πίσω.Το αφηνιασμένο ιππικό πέφτει πάνω στο πεζικό που ακολουθούσε,το παρασέρνει κι αυτό,φεύγουν πιλάλα μέσα στον κάμπο.Μπροστά μας άλογα σφαδάζουν,οι τραυματίες σέρνονται μέσα στα στάρια.Τα οπλοπολυβόλα μας βάζουν συνέχεια.Ολη η νευρικότητα κι η αγωνία των ανταρτών ξεσπάει.
  Πετάγονται απο τα χαρακώματα,ποιός τους βαστάει.
  Δυο ημέρες οι Ιταλοί προσπαθούν να διασπάσουν την αντάρτικη άμυνα,φέρνοντας κι άλλες ενισχύσεις,χωρίς να το κατορθώσουν.Οι αντάρτες θ'αποσυρθούν σε πιο ορεινές θέσεις μόνο όταν κινδυνεύσουν απο έλλειψη πυρομαχικών.Οι κατακτητές δεν τόλμησαν να τους ακολουθήσουν[προφανώς δεν...αντιλήφτηκαν την έλλειψη πυρομαχικών των ανταρτών,χώρια ότι είχαν και σκιαχτεί απο τους σύγχρονους Λεωνίδες.Ακόμη ακόμη χειρότερα όμως,κάποιος θα μπορούσε κάλλιστα να ισχυριστεί ότι δεν άξιζε τον κόπο η εξουδετέρωση μιας χούφτας ανταρτών με τίμημα επιπλέον υλικές απώλειες:Το ηθικό του πράγματος,δηλαδή η δικαίωση ή εκδίκηση ή όπως αλλιώς το βαφτίσει κανείς,δεν πολυσκότισε τους ιταλούς]και επιδόθηκαν σε εμπρησμούς και λεηλασίες των κοντινών χωριών προτού επιστρέψουν νικημένοι στις βάσεις τους.
  
  
• Τα αντίποινα των κατακτητών,εκτελέσεις και πυρπολήσεις χωριών,δεν συνδέονταν πάντα με κάποια αντιστασιακή ενέργεια που έγινε στην ίδια περιοχή.
  Και με τι συνδέονταν;Με το υπερπέραν;Ο Χαριτόπουλος ''αντικρούει'' δίχως ν'αντικαθιστά,απλά προσπερνά.
  Η συνηθέστερη μάσκα των υποκριτών είναι η ευαισθησία.Το κόστος της Αντίστασης για τον άμαχο πληθυσμό είναι το αγαπημένο θέμα των απόντων απο την εθνεγερσία πολιτικών και στρατιωτικών.Οι θάνατοι απο πείνα,οι φόνοι,οι ληστείες,οι βιασμοί και τα άλλα δεινά απο τους στρατιώτες του κατακτητή είναι,φαίνεται,γι'αυτούς λογικό κόστος της ξένης κατοχής.Μόνο που δεν το υφίσταντο οι ίδιοι.Και,αν η πελώρια ηθική πλευρά του ζητήματος,ενός δηλαδή υποταγμένου και έρποντος έθνους,δεν τους αγγίζει,θα πρέπει να δώσουν μια ικανοποιητική εξήγηση στο ερώτημα πόσα θύματα θα είχε η χώρα αν χιλιάδες Ελληνες οδηγούντο αδιαμαρτύρητα για εργασία στη Γερμανία ή ως συμπολεμιστές των χιτλερικών στο ανατολικό μέτωπο,όπως σχεδίαζαν ορισμένοι εκ των διαμαρτυρόμενων για τα αντίποινα.
  Στο ίδιο θέμα η θέση του Αρη ήταν ξεκάθαρη απ'την αρχή του αγώνα.Για να σπάσει τη φοβία και τους δισταγμούς,ήταν φορές αδυσώπητος.
  Θα κάψουν τη Μακρακώμη; ,έλεγε.Να την κάψουν.Οταν ελευθερωθούμε,θα βάλουμε μια ταμπέλα που θα λέει ''Εδώ ήταν κάποτε η Μακρακώμη''και θα πάμε να τη φτιάξουμε σε καλύτερο μέρος,καλύτερη.
  Μόνο απο την τελευταία Βελουχιώτικη φράση που παραθέτει,αποδέχεται το κάψιμο χωριών ως συντελεστή της λύσης,ενόσω αποκληρολογώντας όσους πολιτικούς και στρατιωτικούς αντιτίθονταν στο αντάρτικο,βάζει στο ίδιο τσουβάλι την αντίθετη άποψη κολλώντας την ταμπέλα του δοσιλογισμού σε όποιον διανοηθεί καν ν'αναρωτηθεί περί της σχέσης κόστους και οφέλους πολλών αντάρτικων ενεργειών[κάτι μου θυμίζει απο τα σημερινά αγαναχτισμένα αντιμνημονιακά παραληρήματα αυτό...].Κι αν το διανοηθεί και μόνο,η απάντηση που θα έρθει θα είναι ''καλά τα λες τώρα εσύ,μόνο που τότε δεν ζούσες''[σε ευθεία αναλογία με το κόστος των κακουχιών της κατοχής που δεν τις υφίσταντο οι πολιτικοστρατιωτικοί των Αθηνών εκείνης της εποχής].Εντός αυτού του πνεύματος,κάποιος θα μπορούσε να του γυρίσει στα μούτρα αντεστραμμένα την ίδια επιχειρηματολογία:''Καλά τα λες τώρα κι εσύ απ'την ασφάλεια της χρονικής και χωρικής απόστασης.Εαν στη Μακρακώμη είχες γονείς,παιδιά,συγγενείς κ.λ.π.,θα ήθελα να δω τι θα έλεγες''.
  Οσο για το θέμα της εργατικής επιστράτευσης ελλήνων σε γερμανικά εργοστάσια,αυτό δεν αφορούσε κυρίως τον πληθυσμό των Αθηνών,κι όχι τον κόσμο της υπαίθρου,που ήταν ο χώρος άσκησης του αντάρτικου;Αρα,το ότι δεν ακολούθησαν γερμανικά αντίποινα εν είδει σφαγών για τους πολλούς Αθηναίους που απλά διαδήλωσαν ειρηνικώς[και ουχί επιτέθηκαν σκοτώνοντας ή τραυματίζοντας γερμανικές περιπόλους],δεν έχουν και μεγάλη σχέση με αμφιλεγόμενες εις ότι αφορά την χρησιμότητα τους ανταρτοεπιθέσεις στην εκτός Αθηνών χώρα.
  Δεύτερο τσουβάλιασμα και ανακάτωμα:Η συνηθέστερη πρόζα των εθνολαϊκιστών είναι ο εξωραϊσμός.
  
• Σε καλύτερο μέρος θα ξαναχτιστούν οι Μακρακώμες,βάσει σχεδίου[γιατί πριν ήταν χτισμένες πάνω...στην άμμο]:Ο Θεσσαλός καπετάνιος Νικηταράς,απο τις πιο αγαθές ψυχές του αντάρτικου,βλέπει σε ένα καμένο χωριό της Θεσσαλίας έναν νοικοκύρη που έχτιζε ένα ντουβαράκι για να σκεπάσει μια γωνιά με καλάμι και να φυλάξει εκεί μέσα τη γίδα και τα παιδιά του απ'τον αγέρα και το χιόνι.Ο Νικηταράς τον φωνάζει και του λέει να σταματήσει το χτίσιμο γιατί σε λίγο,που θα ερχόταν η λαϊκή εξουσία,το χωριό ολόκληρο θα ξαναχτιζόταν βάσει σχεδίου.Τουλάχιστον του...ζέστανε τη ψυχή.
  
• Η Ιταλία παραδίνεται και οι ιταλικές στρατιές στην Ελλάδα αποτελούν πολύτιμη λεία:
  Σε όλη τη χώρα έχουν πέσει πάνω στους Ιταλούς,για να τους πείσουν να προσχωρήσουν στους Ελληνες,χωρικοί κάθε ηλικίας,γυναίκες και παιδιά κατά ομάδες.Τους λένε ότι για αυτούς τελείωσε ο πόλεμος και να πείσουν και τους συναδέλφους τους να έρθουν στους αντάρτες,για να είναι ασφαλείς,αντί να καταλήξουν σε κάποιο γερμανικό στρατόπεδο εργασίας.Οι Ιταλοί δεν μπορούν να το πιστέψουν:''Δεν ξέραμε τίποτα για τις προθέσεις των Ελλήνων.Λέγανε την αλήθεια;Λέγανε ψέματα;Πως μπορούσαν απο τη μια μέρα στην άλλη να τα'χουν ξεχάσει όλα;[Γκαλιμπέρτι]
  Πράγματι αυτοί οι απλοί άνθρωποι έχουν ξεχάσει όσα πριν λίγες μέρες ακόμη υφίσταντο απο τους κατακτητές τους,κατανοώντας τη σημασία που έχει να τους πάρουν με το μέρος τους.''Τόσο υπέροχη ήταν η στάση του λαού μας ώστε επανειλημμένα οι Αγγλοι αξιωματικοί,που φοβούνταν αντίποινα εκ μέρους του λαού,έκφρασαν τον θαυμασμό τους για την ανωτερότητα του ελληνικού λαού''[Σαράφης]Την ανωτερότητα και φυσικά την...ανιδιοτέλεια αυτού του θαυμαστού γεγονότος-Τι θα γινόταν όμως εαν ταυτόχρονα μαζί με τους ιταλούς,καταρρέαν και παραδίδονταν στους συμμάχους και οι γερμανοί,δηλαδή οι έλληνες δεν θα είχαν ανάγκη οπλισμού για την συνέχιση του αγώνα κατά του εναπομείναντος κατακτητή;
  Υπάρχουν βέβαια παντού και πάντα οι εξαιρέσεις που αμαυρώνουν το...ανιδιοτελές του πράγματος,ειδικά όταν έχουν σαν βάσιμη δικαιολογία τους την παράδοση των ιταλών στους γερμανούς,δηλαδή την απώλεια για το αντάρτικο πολύτιμων υλικών και ανθρωπίνων δυνάμεων[οπότε,μάλλον κι οι Ελληνες,σαν άνθρωποι κι αυτοί,υπόκεινται στους νόμους της φύσης]:
  Ούτε οι Ιταλοί της Ιτέας,που παραδόθηκαν στους Γερμανούς κι οδηγήθηκαν στη Λαμία,γλίτωσαν το ψείρισμα απο τους χωρικούς:Στα καγκέλια του δρόμου,γύρω στο 51ο χιλιόμετρο,ενεδρεύουν κρυμμένοι στις ''πατουλιές'' Βαριανίτες,Κολοβατιανοί,Σεγδιτσιώτες,εμπειρογνώμονες της ζωοκλοπής.
  Οι ενεδρευταί ξεπετάγονται και ξεκόβουν πέντε έξι σαστισμένους και ζαβλακωμένους κατακτητάς.Οπως ακριβώς ξεκόβουν τα πρόβατα!Τους τραβάν παραπέρα,τους γδύνουν απο τις στολές τους,μπορεί να φθάσει η μεγαλοψυχία τους καμιά φορά στο να τους δώσουν κανένα κουρέλι,κι ύστερα τους ξαναρίχνουν,με τα σώβρακα τις περισσότερες φορές.Στο χωριό Σωτήρα έξω απο τα Τρίκαλα,οι εαμίτες στήνουν το σκηνικό των διαπραγματεύσεων σε ένα χωράφι μεταξύ του ιταλού στρατηγού Ινφάντε[και της περίφημης μεραρχίας Πινερόλο]και του άγγλου συνταγματάρχη Χιλς:
  Κάτι πονηροί δεν αντέχουν να περιμένουν κι έχουν αρχίσει να ξεμοναχιάζουν τους Ιταλούς στρατιώτες:Ενθύμιο,ενθύμιο! ,φώναζαν την ώρα που γδύνανε τους φαντάρους παίρνοντας τους ότι αντικείμενα αξίας βρίσκανε πάνω τους.
  Η τελική συμφωνία κλείνεται λίγο αργότερα αφού εγγυηθεί προσωπικά για την τύχη των Ιταλών κι ο αναπληρωτής αρχηγός της ΒΣΑ Γούντχαουζ. Πάντως ''στον ουδέτερο παρατηρητή προκαλεί κατάπληξη το πόσοι Ελληνες συμπαραστάθηκαν στους ταπεινωμένους πρώην καταπιεστές τους,ακόμη και χωρίς ανταλλάγματα''[Φλάισερ].Εμένα δεν μου προκαλεί καμιά κατάπληξη το πως οι αριστεροί ιστορικοί όλων των εθνικών καταγωγών δεν υπόκεινται κι ούτε δίνουν κι αναφορά σε φυσικούς νόμους,αλλά βλέπουν παντού ρομαντικές ανιδιοτέλειες που δεν βρίθουν,υποτίθεται,ανταλλαγμάτων[είτε υλικών είτε των,πολλές φορές αποτελεσματικότερων για την κατασκευή και κατοχύρωση ηθικών μυθοποιήσεων,άυλων].
  
• Απειλή ο Χαριτόπουλος βλέπει μόνο στο πρόσωπο της αυτού μεγαλειότης Αγγλίας.Εσωτερική παρέμβαση στα ελληνικά πράγματα του ελασίτη έλληνα ο τράχηλος δεν ζυγώνει:Διαιρέσεις,υποδιαιρέσεις και εμφύλιοι θ'αποφευχθούν διά της συγχωνεύσεως όλων των αντάρτικων οργάνωσεων απο το εαμ-ελας:
  Ο Ψαρρός καλείται απο τον Σαράφη στη νέα έδρα του γενικού στρατηγείου του Αρη και μένει μαζί τους τρεις μέρες.Ο στρατηγός προσπαθεί να πείσει τον παλιό του φίλο να προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ ως επιτελάρχης του γενικού στρατηγείου ή ως στρατιωτικός αρχηγός της Ρούμελης.Αυτός δεν πείθεται.Παραμένει προσκολλημένος στο άρμα της βρετανικής συμμαχικής αποστολής κι ακολουθεί την προτροπή του Μάγιερς ν'ανασυγκροτήσει το 5/42.Το ΓΣ του ΕΛΑΣ στέλνει γραπτή διαταγή προς το αρχηγείο Ρούμελης να επιστρέψει στον Ψαρρό όλο τον υλικό εξοπλισμό που είχε κατασχεθεί.Επίσης,να επιτρέψει στους αντάρτες που είχαν προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ,αν το θέλουν,να ξαναγυρίσουν στο 5/42.
  Στην αγία τριάδα έρχεται κι ο Μάιερς,εμφανώς αλλαγμένος απο την τελευταία τους συνάντηση.Το Κάιρο του έχει απαγορεύσει ρητώς την υπογραφή του συμφωνητικού όπως αυτό τροποποιήθηκε στην Αθήνα.Επιμένει στον έλεγχο του ελληνικού αντάρτικου μέσω των Βρετανών αξιωματικών-συνδέσμων.Ο ταξίαρχος Μάιερς συναντάει τα τρία μέλη του στρατηγείου στο σπίτι που χρησιμοποιούν σαν αρχηγείο και με πολύ σοβαρό ύφος τους ζητάει να σηκωθούν για να τους διαβάσει μια επίσημη νότα της αγγλικής κυβέρνησης.
  Εκείνη τη στιγμή δεν είναι ο ''σύμμαχος'' αξιωματικός,μα ο εντεταλμένος της κυβέρνησης της αυτού μεγαλειότητος για να επιδώσει την απειλή της στους Ελληνες.
  Εχοντας να επιδώσει μια επίσημη νότα,τον Χαριτόπουλο πείραξε και το ανάλογο της περίστασης ''ύφος'' του Μάγιερς,που προφανώς θα έπρεπε για να μη θίξει τους Ελληνες[όπου έλληνες ως γνωστόν ήταν μόνο οι ελασίτες]να είναι χαλαρός και να κάνει αστειάκια.
  Συνεχίζει ο Χαριτόπουλος:Οπως γράφει αυτάρεσκα στο βιβλίο του ο Μάιερς:Στάθηκα προσοχή...Οι τρεις Ελληνες,εντυπωσιασμένοι,με μιμήθηκαν''.
  Αφού τους διαβάζει ένα κατηγορητήριο εναντίον του ΕΑΜ,σύμφωνα με το οποίο προσπαθεί να επιβάλει στη χώρα κυβέρνηση της αρεσκείας του,και τονίζει με έμφαση ότι ''η βρετανική κυβέρνηση δεν θα επιτρέψει ποτέ καμιά αλλαγή των προπολεμικών σχέσεων με την Ελλάδα'',καταλήγει σε ένα εξίσου εντυπωσιακό φινάλε:''Μόλις τελείωσα τον λόγο μου,εγκατέλειψα αμέσως το δωμάτιο''[Μάιερς].
  Τι παραλείπει ο Χαριτόπουλος να τονίσει;Οτι ο Μάιερς πήγε να συναντήσει αξιωματικούς γενικού στρατηγείου του ελας,άρα ο στρατιωτικός κώδικας επιβάλλει τυπικές επισημότητες μεταξύ αξιωματικών του στρατού.Επίσης ξεχνάει ότι μετά την μίμηση της στάσης προσοχής του Μάιερς:Ζήτησα την άδεια να καθήσω κι ύστερα τους απηύθυνα τον παρακάτω προσεχτικά ετοιμασμένο λόγο,τον οποίον κατέγραψα,κατά λέξιν,στο ημερολόγιο μου.
  Τι έλεγε ο λόγος,πέραν της συνοπτικής περιγραφής του Χαριτόπουλου που χρησιμοθηρικά βολεύει την δική του ιστορική ερμηνεία;
  Η κυβέρνηση της αυτής μεγαλειότητος εκφράζει την έντονη δυσαρέσκεια της για την πολιτική του ΕΑΜ των τελευταίων μηνών.Η δυσαρέσκεια αυτή αναφέρεται στις προσπάθειες του ΕΑΜ να καταλάβει την εξουσία στα βουνά διά της βίας και να διαλύσει αντάρτικες ομάδες πιστές στους συμμάχους.Η κυβέρνηση δεν θεωρεί ότι η ενέργεια αυτή αφορά τις εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδος,αλλά ότι επηρεάζει δυσμενώς τη συνέχιση του πολέμου απο μέρους των συμμάχων.Η κυβέρνηση μας,παρόλο που θεωρεί τον βασιλιά της Ελλάδας σαν νόμιμο αρχηγό της Ελλάδας μέχρι την απελευθέρωση της χώρας,δεν έχει πρόθεση να τον επιβάλει σαν βασιλιά ενάντια στη θέληση του λαού.[Ελληνική περιπλοκή/Μάιερς].
  Ούτε καν κάνει λόγο ο Μάιερς,ασχέτως των πραγματικών προθέσεων μετέπειτα των βρετανών,για''καμιά αλλαγή των προπολεμικών σχέσεων'',αλλά ο Χαριτόπουλος βιάζεται να μυρίσει τον λάκκο που έχει η φάβα,αφού ήδη τον έχει μυρίσει ο αλάνθαστος πολιτικός αναλυτής,στρατηγός,μελλοντολόγος και χίλια δυο άλλα υπεροχοφανή,Βελουχιώτης.Τα πράγματα δεν έγιναν έτσι,ο Μάιερς δεν σηκώθηκε να φύγει κατευθείαν κι ο Χαριτόπουλος[που κουράστηκε επί χρόνια να...διασταυρώνει πράγματα για τον Αρη απ'αυτούς που πολεμούσαν στο πλευρό του Αρη η ήντουσαν το μάτι του κάπα κάπα]παραθέτει την αφήγηση του Τζήμα:
  Ο Τζήμας αναπαριστά τη σκηνή:''Σηκώθηκα κι εγώ κι ο Σαράφης.Ο Αρης έβγαλε την ταμπακιέρα του κι άρχισε να στρίβει τσιγάρο,έχοντας το ένα πόδι πάνω στο άλλο''.
  Ο αρχηγός μένει απαθής και για το απειλητικό διάβημα και για την απόρριψη του εαμικού αντισχεδίου.Ετσι κι αλλιώς απεχθάνεται κάθε είδους συμφωνία με τους Βρετανούς.Για την επιμονή τους να είναι το ελληνικό αντάρτικο υποδιαιρεμένο κατά περιφέρειες με επικεφαλής βρετανούς αξιωματικούς,συνόψιζε πικρά:''Υποδιαίρεση,διαίρεση,εμφύλιος πόλεμος,αφαίρεση γερμανών,πρόσθεση βρετανών''.Ποιό ''βρετανικό'' τακτ κι άλλες ''αστικές''ορθοπρέπειες μεταξύ αξιωματικών;Ο Σαράφης κι ο Τζήμας σηκώθηκαν,ο ''αυθεντικά λαϊκός'' Βελουχιώτης έβγαλε να καπνίσει σταυροπόδι:Βέβαια,έτσι παρουσιάζει μια δήθεν άλλη αφήγηση των γεγονότων απ'αυτήν του Μάιερς,όμως αυτό που φαίνεται και πάλι είναι ότι Σαράφης και Τζήμας σηκώθηκαν αφού σηκώθηκε κι έφυγε κατευθείαν μετά την επίδοση του λόγου του ο Μάιερς,για λόγους σεβασμού-οπότε η αναπαράσταση του Τζήμα περιγράφει τα ίδια που περιγράφει κι ο Μάιερς.
  
• Ο Μάιερς,μετά την απόκρουση των ιταλικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων,βάζει σε εφαρμογή το σχέδιο αντιπερισπασμού ''Animals''.Πολλά τα πετυχημένα σαμποτάζ κι έτσι οι γερμανοί στέλνουν ενισχύσεις στην Ελλάδα,ενώ επίκειται συμμαχική απόβαση στη Σικελία.Ο...αντικειμενικός Χαριτόπουλος,τονίζει την υπερβολή του πράγματος[οι εγγλέζοι είναι ο διάολος μεταμορφωμένος,κι έτσι πρέπει να παραμείνουν σε όλη την αφήγηση στο ρόλο του απόλυτου κακού που ξεπλένει όλες τις ελληνικές αστοχίες υλικού]:
  Οι Γερμανοί δεν ήταν αφελείς.Περιμένουν τη συμμαχική απόβαση στην Ευρώπη κι έχουν σωστά προβλέψει τα πιθανά σημεία.Αυτή η αιφνίδια ένταση των σαμποτάζ και των επιθέσεων σωστά ερμηνεύεται απο το Βερολίνο ως επιχείρηση αντιπερισπασμού.Μόνο απο τις επιτόπιες γερμανικές διοικήσεις εκφράζονται φόβοι για μια πραγματική συμμαχική απόβαση στην Ελλάδα.Το γερμανικό στρατηγείο ΝΑ Ευρώπης,αφού αναλύσει τη δημιουργηθείσα πολεμική έξαρση,συμπεραίνει:''Ολοι οι ανωτέρω λόγοι καθιστούν δυνατήν[ως επικείμενην],μίαν αποβατικήν επιχείρησιν των συμμάχων εις τα δυτικάς ακτάς της Ελλάδος τη υποστηρίξει των συμμοριών''.
  Τελικά οι διιστάμενες γερμανικές απόψεις συγκλίνουν ότι είναι πιθανό ένα διπλό συμμαχικό άλμα προς Σικελία και Ελλάδα.
  Κι όταν ακόμη εκδηλωθεί η απόβαση στη Σικελία,οι Γερμανοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι πρόκειται περί διπλού συμμαχικού άλματος,που περιλαμβάνει και την Ελλάδα,γι'αυτό δεν ανακαλούν τις ενισχύσεις που κατευθύνονται προς τη χώρα.Οι Βρετανοί ιστορικοί διογκώνουν υπέρμετρα τη γερμανική παραπλάνηση που πέτυχαν,και τους μιμούνται πρόθυμα και Ελληνες ιστοριογράφοι αναφέροντας μετακινήσεις μεραρχιών απο το ένα μέτωπο στο άλλο.
  Πρόκειται για υπερβολή.Υπήρξαν όντως μετακινήσεις μονάδων,αλλά προαποφασισμένες εξαιτίας του ογκούμενου ένοπλου αγώνα στην Ελλάδα και του διαρκούς φόβου της απόβασης.Γι'αυτό,όταν οι σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στη Σικελία,οι γερμανικές δυνάμεις δεν αποσύρθηκαν απο την Ελλάδα,αλλά έφτασαν και νέα τμήματα ορεινών καταδρομών εκπαιδευμένα στον αντιανταρικό πόλεμο.
  Με δυο λόγια:Οι γερμανοί δεν ήταν αφελείς,πιθανολογούσαν ότι επίκειται συμμαχικό άλμα και προς την Ελλάδα,άρα μη μπορώντας ν'αφήσουν έξω απο τους υπολογισμούς αυτή την πιθανότητα,διασπείρουν τις ενισχύσεις τους.Το ότι δεν αποσύρθηκαν απο την Ελλάδα μετά την απόβαση στη Σικελία,καταδεικνύει ότι η μεταφορά των δυνάμεων τους ήταν ήδη αρκετή ώστε να εγκαταλείψουν τόσο γρήγορα τα ελληνικά εδάφη.Πως μπορείς να ισχυρίζεσαι ότι όντως υπήρξαν μετακινήσεις γερμανικών μονάδων στην Ελλάδα και εξαιτίας του διαρκούς φόβου πιθανής απόβασης,αλλά να μην παραδέχεσαι το πετυχημένο της παραπλάνησης;
  Το μόνο που λείπει σαν κερασάκι αυτού του αντιαγγλικού παροξυσμού,με βάση ότι και απ'αυτήν εξέλιξη το κκε βιάστηκε να συμπεράνει ότι οι γερμανοί υποχωρούν απ΄την ελλάδα και ξεκίνησε τις...δικές του εκκαθαρίσεις,είναι ο ισχυρισμός ότι ο αγγλικός σχεδιασμός ύφανε μ'ένα σμπάροδυο τρυγόνια,έτσι ώστε,εκτός απο τους γερμανούς,να παγιδευτεί και ο ελας!
  Θα το σύστηνα,εαν τύχει να με διαβάσει ποτέ ο Χαριτόπουλος,να το κάνει σε μια επόμενη μελέτη του-η ιστορία δεν είναι μόνο εξακρίβωση των δρώμενων και των επισήμως λεχθέντων,αλλά και κρύφιοι σκοποί που στοχεύουν ανθυποκείμενες παραλλάσουσες εκδοχές του/ων επιδιωκόμενου/ων.
  
• Η τόλμη και οι επινοήσεις των Ελλήνων,φυσικά και δεν πειράζει να φουσκώνονται-αν και αρκεί ένα τσίμπημα για να σκάσουν:Ενας παπάς στο Αγρίνιο,ο Κωνσταντίνος Παπαβαλής,ξεπέρασε με την τόλμη και τις επινοήσεις του και αυτόν τον κινηματογραφικό Ροκαμβόλ του Μπελή.Για να βγάλει απο το γερμανοκρατούμενο Αγρίνιο τα όπλα των παραδοθέντων Ιταλών,οργάνωσε περισσότερες απο 35 κηδείες.Εννοείται πως κάθε φορά αντί της σορού μέσα στο φέρετρο ήσαν ιταλικά όπλα.
  Η νεκρική πομπή ξεκινούσε συνήθως απο το δημοτικό νοσοκομείο,όπου ήταν η μυστική αποθήκη του ΕΛΑΣ.Πέρναγε μέσα απο την πόλη με τις ανάλογες ψαλμωδίες κι οι Γερμανοί στρατιώτες των μπλόκων στέκονταν προσοχή και χαιρέταγαν στρατιωτικά.Στο νεκροταφείο η πομπή κατέληγε πάντα στον μεγάλο οικογενειακό τάφο της οικογένειας Σπ.Τζωρτζόπουλου,όπου κρύβονταν τα όπλα,και τη νύχτα κατέβαιναν οι ελασίτες απο το βουνό να τα παραλάβουν.
  Οι Γερμανοί σαν κάτι να υποψιάστηκαν με τις τρεις και τέσσερις κηδείες την ημέρα.Κάποια φορά σταματάνε καθ'οδόν την πομπή για να κάνουν έρευνα στη νεκροφόρα.Ανοίγουν το καπάκι του φερέτρου και το θαύμα γίνεται:Στη συγκεκριμένη κηδεία υπήρχε πράγματι σορός,η μόλις αποβιώσασα γιαγιά του Χ.Μπανιά.Περισσότερες απο 35 κηδείες διά τρεις τέσσερις την μέρα,μας κάνουν περίπου μια επιχείρηση εννιά με δέκα ημερών:Επί τόσες ημέρες,λοιπόν,κάθε ημέρα είχαμε τρεις με τέσσερις κηδείες.Οι γερμανοί όμως δεν ήταν αφελείς,κάτι υποψιάστηκαν,αλλά τελικά την μία και μόλις φορά που επιχείρησαν να ελέγξουν τα φέρετρα,η τύχη πήγε με τους ''τολμηρούς''.Η τύχη,που εαν την έχεις διάβαινε,έκανε το θαύμα της.
• Για την σύγκρουση μεταξύ των αντάρτικων ομάδων εννοείται ότι φταίνε κυρίως οι Αγγλοι.Εαν αυτοί εξέλειπαν όλα θα κυλήσουν ομαλότερα και ενωμένοι κι αγκαλιασμένοι οι αντάρτες θα πολεμούσαν τον κατακτητή μέχρι τέλους- κι η μεταπελευθερωτική τροπή των πραγμάτων θα ήταν ομοίως εξακολουθητικά φυσιολογική.Συνήθως αυτή η αυτοθυματοποίηση υποκρύπτει συμπλέγματα κατωτερότητας,αλλά για την περίπτωση της εθνικής αντίστασης,που απο μόνη της ήταν μια μεγαλειώδης ''λαϊκή εκδήλωση'',η υπονόμευση της απ'τους κακούς ξένους σημαίνει ότι το μεγαλείο της απελευθέρωνε τέτοιες δυνάμεις που θα ήταν αδύνατο να ελεγχθούν απ'τους κακούς συμμάχους και τα ντόπια τσιράκια τους,που ήταν αυτοί που αποδείχθηκαν κατώτεροι των περιστάσεων-κι όλοι οι υπόλοιποι οι ''ανώτεροι''.
  Ολοι οι υπόλοιποι;Οχι ακριβώς.Ναι μεν είναι οι κακοί σύμμαχοι που εξοπλίζουν το σύνταγμα του Ψαρρού της ΕΚΚΑ[αυτό που είχαν γδύσει ήδη απ'τον προηγούμενο οπλισμό του οι ελασίτες],αλλά οι ακραίοι τσιμπάνε:
  Οι Αγγλοι υφαίνουν με υπομονή προσεκτικά τον ιστό τους κι οι Ελληνες μπερδεύονται πάνω του.Λίγο μετά την μάχη της Παύλιανης με τους Ιταλούς κι αφού τα ελασίτικα τμήματα έχουν επιστρέψει στις θέσεις τους,ο Βερμαίος παίρνει ένα απροσδόκητο μήνυμα απο τον επιτελάρχη του αρχηγείου Στερεάς ταγματάρχη Ζούλα,που δίνει ξανά τέλος στην ειρηνική συνύπαρξη με το 5/42:''Γνωστής ούσης της θέσεως ημών απέναντι των μη υπογραψασών το συμφωνητικό μας οργανώσεων,δύνασθε να διαλύσετε το 5/42 στοπ''.
  Πρόκειται για πλήρη ανατροπή της προηγούμενης αυστηρότατης διαταγής του γενικού στρατηγείου,που απαγόρευε ρητώς κάθε εχθρική ενέργεια εναντίον άλλων ομάδων ή οργανώσεων.
  Αυτά όμως είναι ψιλά γράμματα για τους τοπικούς ηγέτες και τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.Ακόμη η ανάσα τους μυρίζει μάχη,έχουν νεκρούς και τραυματίες απο τους Ιταλούς και δίπλα τους,χάρη στις δικές τους θυσίες,κάποιο ''ξένο κατασκεύασμα'' συγκροτείται μέσα στη ''δική τους'' περιοχή με άνεση και ασφάλεια ως αυριανός αντίπαλος[''ξεχνώντας'' ν'αναφέρει ο Χαριτόπουλος ότι τα μέρη αυτά ετύγχανε να είναι η γενέτειρα του Ψαρρού].Επιπλέον,μια καθόλου αμελητέα,αν όχι η κύρια αιτία εχθρότητας των ελασιτών για τους ''Ψαριανούς'',είναι ότι εκείνοι έχουν τα πάντα και αυτοί τίποτα.Η προκλητική ευμάρεια του 5/42 διογκώνεται απο τις διαδόσεις των κατοίκων της περιοχής και την ανέχεια των ανταρτών του ΕΛΑΣ.
  Ο Βερμαίος είναι σύμφωνος με το πνεύμα του σήματος.Ο ήπιος Διαμαντής απουσιάζει.Ο Νικηφόρος είναι διστακτικός σε μια νέα πρόβα εμφυλίου πολέμου.Κάποιοι άλλοι υπερθεματίζουν σε επιθετικότητα και ριζοσπαστικές λύσεις.Πιο ώριμος,ο Καραλίβανος,που ειδοποιείται,αρνείται με κάποιο πρόσχημα να συμμετάσχει σε εμφύλια σύγκρουση.
  Τελικά επικρατεί η γνώμη των σκληρών...Σάμπως κι η κομμουνιστική προπαγάνδα δεν εδράζεται σε έχοντες και κατέχοντες,όπου οι τελευταίοι βρίσκονται σε ανέχεια λόγω των πρώτων;Μα δεν υπήρχε κίνδυνος κομμουνισμού λόγω εαμ-ελας,η αντίσταση ήταν πρωτίστως ''λαϊκή υπόθεση'',άρα κι οι εγγλέζοι δεν θα έπρεπε να κάνουν ασκήσεις στρατιωτικής ισορροπίας μεταξύ των διάφορων αντάρτικων ομάδων,σύμφωμα με αυτήν την αφήγηση.Ετσι συνεπάγεται ότι το ΚΚΕ δεν θα μπορούσε να ελέγξει το εαμικό κίνημα για να επιβάλλει τους μονοπωλιακούς εξουσιαστικούς σκοπούς του.Ελα όμως που ο ταγματάρχης Ζούλας,πήρε εντολή απ'την αόρατη αρχή:
  Οι εξηγήσεις που δίνει ο εκδότης της διαταγής ταγματάρχης Ζούλας είναι ότι,αγανακτισμένος απο τη στάση του Ψαρρού,πρώην συμμαθητή του στη σχολή ευελπίδων και φίλου του,έκανε ότι έκανε εν βρασμώ ψυχής.
  Πολύ απλοϊκό για να γίνει πιστευτό.Το πιθανότερο είναι ότι ο ταγματάρχης Ζούλας κάποιον καλύπτει,κάποιον,όπως εύστοχα σημειώνει ο Πυρομάγλου,''ιστάμενο υψηλότερα απο τον Καραγκίτση στην ιεραρχία του ΚΚΕ''.Η περίεργη σιωπή του Μανιάτη,πιθανού κομιστή της εντολής,σε όλη τη διάρκεια της συνεδρίασης,είναι ενισχυτική αυτής της άποψης.Κι ενισχυτική της συμμαχικής άποψης για το εαμ-ελας και για τον ρόλο που παίζει πίσω απ'αυτό το ΚΚΕ.Ενώ και οι Εγγλέζοι κάνουν την ίδια διάγνωση με αυτή που καταλήγει να κάνει[και που δεν μπορεί να την αποκρύψει απο μια αφήγηση που επιζητά επισταμένως τον διαχωρισμό του εαμ-ελας απο το κκε] ο Χαριτόπουλος,το κρίμα πέφτει κυρίως πάνω στους βρετανούς αξιωματικούς!
  Η αναχώρηση της αντιστασιακής αποστολής για το Κάιρο έχει προγραμματιστεί για τις 9 Αυγούστου.Τρεις ημέρες νωρίτερα στο βουνό έχει εμφανίζεται ο ίδιος ο Σιάντος με την ομάδα των αντιπροσώπων που θα ταξιδέψουν.Ο γραμματέας του ΚΚΕ δεν συνοδεύει απλώς την αντιπροσωπεία απο την Αθήνα,έρχεται αποφασισμένος να εγκατασταθεί εκεί και ν'αναλάβει την πολιτική ηγεσία του αντάρτικου για να επιβάλλει την κομματική τάξη.Διακατέχεται απο έναν μόνιμο φόβο πως,εαν το αντάρτικο δεν είναι απολύτως ελεγχόμενο,θα περάσει ''πάνω απο το κεφάλι μας''.Παράλληλα ο Σιάντος αναζητά στο βουνό και μια προσωπική διέξοδο,επειδή αδυνατεί να ελέγξει τον Ιωαννίδη και τον μηχανισμό του με τους υπόλοιπους ''σοβιετικούς'' Ρούσο,Μπαρτζιώτα κ.α.
  Προσωπική διέξοδο κι ένα πρωτόγνωρο νόημα στη ζωή τους έδινε η συμμετοχή στην αντίσταση[η συμμετοχή στον ελας] και στον κόσμο της υπαίθρου,τον απλό κόσμο που:Η κεντρική ιδέα που διαπερνά,ενώνει και καθορίζει τη δράση των ανταρτών του ΕΛΑΣ,το φωτεινό σύμβολο του νέου αγώνα,είναι η εθνεγερσία του 1821.''Οι Τούρκοι είχαν φύγει γιατί αγωνίστηκε ο κόσμος για τη λευτεριά του.Είχαμε συνειδητοποιήσει ότι έπρεπε κι εμείς ν'αγωνιστούμε για να διώξουμε τους κατακτητές'',εξηγεί απλά η ανήλικη ανθυπολοχαγός του ΕΛΑΣ Ευαγγελία Μονσάν απο την Καστοριά.Με αυτές τις καταβολές είναι σε τέτοιον βαθμό εμποτισμένοι με την έννοια του χρέους προς την πατρίδα ώστε ''η συμμετοχή τους στην αντίσταση είναι επιβεβλημένη ηθική πράξη''.
  Κι επειδή είναι άνθρωποι είναι απλοί,οι περισσότεροι δεν ενδιαφέρονται για θεωρίες ή μακρόπνοα πολιτικά σχέδια.Μοναδικό τους αίτημα,όταν με το καλό απελευθερωθούν,είναι να μην επιστρέψουν πάλι σαν παρίες στο κοινωνικό περιθώριο.Ο ιστορικός παραλληλισμός απο τη μεριά του Χαριτόπουλου,έχει σκοπό ν'αντικρούσει το ''προπαγανδιστικό κατασκεύασμα'' που ρίχνει λάσπη στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα:
  Οποιος επικαλείται την εμφύλια σύγκρουση του 1943 μεταξύ των αντιστασιακών οργανώσεων,για να διαγράψει το μεγαλείο της Αντίστασης,θα πρέπει για τους ίδιους ακριβώς λόγους-τις πολύ αγριότερες και φονικότερες εμφύλιες συγκρούσεις-να διαγράψει και το 1821.Μπορούμε λοιπόν να επικαλούμαστε και τα δύο γεγονότα χωρίς το ένα ν'αναιρεί το άλλο,αφού οι απλοί άνθρωποι δεν συμμερίζονταν τις ορέξεις μιας μειονότητας του ΚΚΕ.Για την ακρίβεια,δεν μπορούσαν να τις αντιληφτούν όπως αυτές επικαλύπτονταν υπό τον μανδύα της αντίστασης στις κατοχικές συνθήκες.Πιό εύκολο ήταν να ρίχνουν το ανάθεμα στους γνωστούς υπόπτους:Ο ''πρώτος γύρος'' είναι η αντίδραση της πλειονότητας των Ελλήνων πατριωτών σε μια μειονότητα η οποία έχει εκχωρήσει το μέλλον της χώρας στις βρετανικές ορέξεις.Ο ΕΛΑΣ τον Οκτώβριο του 1943 έχει την ηθική υποστήριξη όλων σχεδόν των Ελλήνων και την εχθρότητα όλων των Βρετανών αξιωματικών.Ακόμη κι ο υπαρχηγός του ΕΔΕΣ Πυρομάγλου είναι σύμφωνος ως προν τον καταλογισμό των ευθυνών και φυσικά ο Χαριτόπουλος δεν χάνει την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει την μαρτυρία-κρίση του:Δικαίως ο υπαρχηγός του ΕΔΕΣ καταλογίζει την κύρια ευθύνη στο Κάιρο και στους πολιτικούς της Αθήνας,ενώ θεωρεί ότι ''αι ευθύναι του ΕΑΜ διά τον εμφύλιον πόλεμον είναι δευτερεύουσαι''.Η μεγαλειώδης Αντίστασις του ελληνικού λαού θα μεταβληθεί εις σπαρακτικόν θέαμα αλληλοεξοντώσεως,διότι ούτως ηυδόκησε το Κάιρον τον Αύγουστο του 1943.Εκεί όπου οι Αγγλοι στήλωσαν τα πόδια στο θέμα της επιστροφής ή μη του Γεωργίου,μια διαβεβαίωση που ήθελαν,εν μέσω πολέμου με τον άξονα,οι αντιπρόσωποι του βουνού.Τις ίδιες εμμονές είχε ο βρετανικός παράγοντας και όσον αφορά τους βαλκανικούς μας γείτονες,μόνο που αυτοί οι βαλκανικοί γείτονες είχαν την πρόνοια:Στη Γιουγκοσλαβία και στην Ιταλία οι ανάλογες βρετανικές προσπάθειες απέτυχαν παταγωδώς.Ο ηγέτης της γιουγκοσλαβικής αντίστασης Τίτο με εύσχημο τρόπο ξεπερνούσε ως πρόωρο το πολιτειακό ζήτημα όσο διαρκούσε ο πόλεμος.Στην Ιταλία ο Τσόρτσιλ έσπασε τα μούτρα του πάνω στους Ιταλούς πολιτικούς όταν τους ζήτησε να υποστηρίξουν τον οίκο της Σαβοίας και τον βασιλέα Βίκτορα Εμμανουήλ.Η ιταλική κυβέρνηση και οι αντιστασιακές δυνάμεις,οι οποίες αναπτύχθηκαν στη χώρα μετά τη συμμαχική απόβαση,δεν διασπάστηκαν ώστε ν'ανοίξει ξανά ο δρόμος στον έκπτωτο Ιταλό μονάρχη.Σχημάτισαν ένα συμπαγές αντιμοναρχικό μέτωπο,χάρη και στη ρεαλιστική γραμμή του ιταλικού κομμουνιστικού κόμματος.Οι ιστορικοί παραλληλισμοί πολιτικών συνθηκών διαφορετικών χωρών με το ρίσκο που αναπόφευκτα τους συνοδεύει,αρέσουν στον Χαριτόπουλο,ειδικά όταν εξυπηρετούν την αφήγηση του ''ευκολόπιστου και πάντα προδομένου απ'τους ηγέτες του,λαού'':Στην Ιταλία όμως υπήρχαν πολιτικοί σαν τον Κάρλο Σφόρτσα κι όχι οι Σοφούλης και Παπανδρέου.Και επικεφαλής του ΚΚΕ δεν ήταν ο Σιάντος και ο Ιωαννίδης αλλά ο Παλμίρο Τολιάτι.Εντελώς άλλο μέγεθος απο τους δυο Ελληνες συντρόφους του.Επηρεασμένος απ'αυτούς τους παραλληλισμούς,τολμώ να κάνω κι εγώ έναν παραλληλισμό του τότε με το...μνημονιακό σήμερα:Πρώτη η Ελλάδα μπήκε σε μνημόνια και τελευταία θα φύγει.Οι άλλες χώρες συμμορφώθηκαν στις επιταγές των καιρών υπό κλίμα ενότητας του πολιτικού τους συστήματος[αλλά και των ψηφοφόρων αυτού του συστήματος,καθότι σήμερα έχουμε δημοκρατία κι όχι μοναρχίες],οι δικοί μας σφάζονται ποιός θ'αναλάβει τη αρχηγία του αντάρτικου αντιμνημονιακού αγώνα-και με την βούλα της ψήφου του ''προδομένου λαού'' του οποίου το χρέος,σε συνθήκες δημοκρατίας,δημιούργησαν και το έφαγαν όλοι οι άλλοι εκτός σημαντικών μερίδων του ιδίου.
  Ξαναγυρνώντας στα τότε συμβάντα και στο μέγεθος των αρχηγών του ΚΚΕ,ο Χαριτόπουλος φροντίζει για μια ακόμη φορά να υπενθυμίσει τον καθοριστικό ρόλο του ξεσπάσματος του εμφυλίου απο μέρους της ηγεσίας του ΚΚΕ:
  Τα γεγονότα τα οποία μεσολαβούν απο την 1η Οκτωβρίου που ξεκίνησε ο Σιάντος για το βουνό έως την έναρξη του αντάρτικου εμφυλίου είναι τα ακόλουθα:
  Στις 5 Οκτωβρίου ο Μπουκουβάλας,επικεφαλής έφιππης ύλης του Θεσσαλικού ΕΛΑΣ,διαλύει τη χειρότερη εστία μόλυνσης του αγώνα.Αφοπλίζει το ολιγάριθμο μπουλούκι υποδίκων του παλιού λήσταρχου Γρηγόρη Σούρλα,ο οποίος έχει προσφάτως προσχωρήσει στον ΕΔΕΣ χωρίς να έχει διακόψει στιγμή την παλιά του τέχνη.Εδώ δεν μπορώ ν'αντισταθώ στον πειρασμό και ν'αναρωτηθώ[έστω κι αν οι έλληνες κλέφτες κι αρματωλοί του '21 κλέβανε και τουρκαλάδες κατακτητές,εκτός απο ομοεθνείς τους]:Δεν τηρήθηκε έτσι έτι περαιτέρω η παράδοση της κλεφτουριάς του'21,καθώς χύδην μετασωρεύθηκε στον αντιστασιακό αγώνα της κατοχής;
  Είναι μάλλον ο πιο δικαιολογημένος αφοπλισμός Ελλήνων απο άλλους Ελληνες στην κατοχή.[δηλαδή κάποιοι άλλοι αφοπλισμοί,ήταν αδικαιολόγητοι;]
  Η αντίδραση του Ζέρβα έρχεται απρόσμενα οξεία.Με εντολή του στρατηγού ο επικεφαλής της εδεσίτικης αντιπροσωπείας στο κοινό στρατηγείο συνταγματάρχης Ραυτόπουλος,εγκαταλείπει μυστικά το Περτούλι.Δεν πρόκειται για μια εν θερμώ απόφαση του στρατηγού,απλώς περίμενε την ευκαιρία για να την υλοποιήσει.Αλλωστε,τώρα που καλλιεργείται πνεύμα σύγκρουσης απο τους Βρετανούς και τη βασιλική κυβέρνηση,το κοινό στρατηγείο είναι εμπόδιο.[οκτώβριο του 1943,ένα χρόνο πριν οι γερμανοί εγκαταλείψουν την Ελλάδα,το στρατηγείο είναι...εμπόδιο στους ''σατανικούς συνωμότες και τα τσιράκια τους'']
  Στη συνέχεια περιγράφεται η συμπλοκή των δύο οργανώσεων στο διεκδικούμενο Τσεπέλεβο,πως ο Βελουχιώτης φρυάζει αλλά στέλνει διαπραγματευτές κ.λ.π.
  Μέχρι να εμφανιστεί όμως ο Σιάντος:Την κρίσιμη στιγμή εμφανίζεται ο Σιάντος.Σε αυτήν την δεύτερη και οριστική έξοδο του στο βουνό,ο γραμματέας του ΚΚΕ είναι ντυμένος στρατιωτικά,και με την εξουσιοδότηση του ΠΓ στην τσέπη έρχεται ν'αναλάβει εν λευκώ την καθοδήγηση του ένοπλου αγώνα.Ο Σιάντος ενημερώνεται για την έκρυθμη κατάσταση και δίνει μία και μόνη εντολή:''Διαλύστε τον ΕΔΕΣ''.
  Είναι η πρώτη διαταγή που δίνει ανεβαίνοντας στο βουνό.Ο περινούστατος γραμματέας του ΚΚΕ δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα χειρότερο.Πρώτον,σβήνει και την τελαυταία,αμυδρή έστω,ελπίδα συνεννόησης των δύο οργανώσεων.Δεύτερον,με την έπαρση του ειδικού περί τα στρατιωτικά περιφρονεί τη σοβαρότατη προειδοποίηση των στρατιωτικών της ΚΕ του ΕΛΑΣ στην Αθήνα,ότι,λόγω των αναμενόμενων γερμανικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας,δεν θα έπρεπε αυτήν την εποχή να διαταχθεί στρατιωτική ενέργεια κατά του ΕΔΕΣ.Αυτήν η εποχή δεν ήταν κατάλληλη,αργότερα θα είχανε τον κατάλληλο χρόνο.Αυτή την εποχή αναμένεται πλημμυρίδα γερμανικών εκκαθαριστικών επιχειρήσεων,αλλά την ίδια εποχή το κοινό στρατηγείο ανταρτών είναι...εμπόδιο!
  Παρ'όλες αυτές τις παραδοχές και τις αναφορές σε σημαίνοντα συμβάντα,ο Χαριτόπουλος επιμένει να εντοπίζει την αιτία του κακού κάπου έξω και αλλού:Στο Κάιρο.Προσπαθώντας να συνταιριάξει στην αφήγηση του[αφού δεν είναι δυνατόν να τα κρύψει,εφόσον θέλει να κρατήσει τα ιστοριογραφικά του προσχήματα] τα ιδία ελληνικά ανομήματα,μόνο και μόνο για να δείξει ότι αυτά ήταν απλώς αποτέλεσμα-ενεργούμενα των συμμαχικών ''καθοδηγητών'',δεν παίρνει μάλλον χαμπάρι όχι μόνο τι διαλέγει να παραθέσει απο την αφήγηση ενός αυτόπτη βρετανού μάρτυρα πολλών συμβάντων της τότε εποχής,αλλά και τον τρόπο που προσπαθεί να ερμηνεύσει την επιλεγμένη μαρτυρία,που αντιβαίνει πλήρως την δική του θεώρηση-αν και σκοπό είχε ν'αποβεί συμπλήρωμα και τεκμηρίωση της[συχνά τα παθαίνουν αυτά οι έχοντες αγαθές προθέσεις]:
  Και ο Γούντχαουζ αφήνει να εισχωρήσει μια αχτίδα αλήθειας για την αφετηρία του κακού,το Κάιρο:''Δεν νομίζω ότι μπορεί ν'αμφισβητηθεί το γεγονός ότι το επεισόδιο της αντιπροσωπείας έκανε τον εμφύλιο πόλεμο αναπόφευκτο.Δεν μπορώ να ισχυριστώ ωστόσο ότι ο εμφύλιος πόλεμος δεν θα γινόταν έτσι κι αλλιώς''.
  Πιο ανοιχτά είναι δύσκολο να μιλήσει.Δέχεται τουλάχιστον ότι οι πολιτικές ίντριγκες του Καίρου έκαναν την ενδοελληνική σύγκρουση αναπόφευκτη.Πιο ακυρωτικό του επιχειρήματος Χαριτόπουλου,είναι δύσκολο να φανταστώ:Ο Γούντχαουζ ισχυρίζεται ότι το Κάιρο ήταν η αφορμή μιας σύγκρουσης που θα γινόταν έτσι κι αλλιώς δίχως αυτήν την αφορμή.
  
  
• Ενας συνταγματάρχης της χωροφυλακής,ονόματι Ανδροβιτσανέας,προσχωρεί στον ελάς.Θέση για τον βαθμό που φέρει δεν υπάρχει στον ελας,αλλά ο Ανδροβιτσανέας δέχεται ν'αναλάβει προσωρινά φρούραρχος ενός μικρού χωριού[καλύτερα πρώτος στο χωριό,που λέει κι ο θυμόσοφος λαός-ή κάποιος ''κυνικότερος'' θα μπορούσε να πει:Τώρα που ο ελας κερδίζει την εκτίμηση για τις στρατιωτικές επιτυχίες του,η νέα πόλη είναι εδώ].Τον επισκέπτεται μια μέρα ο Αρης ο πολιτικός αναλυτής,στρατιωτική διάνοια,δεινός ρήτορας-γενικώς ο θεός επί της γης σύμφωνα με την αγιογραφία του Χαριτόπουλου:
  Ερχεται ο Αρης.Τον δεχτήκαμε με χαρά και συγκίνηση.Συστήνω στον Αρη τον φρούραρχο.Ο Αρης μίλαγε καλά,είχε αίσθημαΜπορούσε να μιλάει ώρες έτσι,χωρίς χειρόγραφο.Κι όχι κοτσάνες και τέτοια του καφενείου.[μπηχτή για τα ελληνικά έθιμα και τις παραδόσεις μοιάζει αυτή,αλλά δεν πειράζει γιατί εξυπηρετεί εν προκειμένω το φιλοτέχνημα του Βελουχιώτικου πορτρέτου]Ο Ανδροβιτσανέας ακούει,ενθουσιάζεται.Κι απ'τον ενθουσιασμό του λέει:
  -''Αρχηγέ Αρη,έχω χρηματίσει υποδιοικητής της σχολής χωροφυλακής.Σε παρακαλώ να δώσεις διαταγή να συστήσω μια σχολή χωροφυλακής.Γνωρίζω ότι είσαι παλαιός και πιστός κομμουνιστής.Σου υπόσχομαι πως ότι τραβήξατε εσείς οι κομουνισταί θα το υποστούν τώρα οι διώκτες σας.
  Ο Αρης του απαντάει μ'εκείνο το θυμόσοφο ρουμελιώτικο ύφος:
  -Με συγκινεί η προσφορά σας.Αλλά το απελευθερωτικό μέτωπο δε σκέφτεται να οργανώσει τα σώματα ασφαλείας κατά το πρότυπο που τα οργανώνατε τότε''[Σεβαστάκης]
  Τότε δεν μπορούσε να φανταστεί τα έκτροπα που θ'ακολουθούσαν.
  Ηθελε πολύ φαντασία για να υποψιαστεί πως θα έρθει η στιγμή που ένα πολυμεταγγιζόμενο απο σώμα σε σώμα όργανο θα ξεφύγει.Πάντως η προσφορά του πρώην υποδιοικητή σχολής χωροφυλακής,τον συγκίνησε,αλλά ο Αρης ήταν ταγμένος στις διαταγές που έπαιρνε απο το κόμμα[ούτε και τις δικές του επιφυλάξεις έναντι του κκε,δεν μπόρεσε να τις ανάγει σ΄ένα γενικότερο μελλοντολογικό πλαίσιο αλληλουχίας εκτροπών;].
  
• Ούτως ή άλλως,ο Βελουχιώτης είχε καθορίσει την μόνη αποτελεσματική τακτική τήρηση της τάξεως για αντάρτες και μη:Μπαμ και κάτω.Ούτε κρατήσεις ούτε κι άλλα περιττά έξοδα,συν ότι για να μάθεις να εκτελείς και να κόβεις καρωτίδες ατάκα κι επιτόπου,δεν χρειάζεται δα και καμιά εκπαίδευση,μόνο ζωώδη ένστικτα ακατέργαστης φύσης:
  Στην πλατεία του Μαυρολιθαριού,που σφύζει απο τμήματα ανταρτών και χωρικούς,Ο Αρης,ο Τζήμας,ο Σαράφης,ο Νικηφόρος,ο Βερμαίος,ο Διαμαντής και άλλοι έχουν σχηματίσει ένα πηγαδάκι και συζητούν.Ξαφνικά ακούγεται ένας πυροβολισμός και μια σφαίρα περνάει δίπλα τους,πολύ κοντά στον Σαράφη.Τινάζονται όλοι αιφνιδιασμένοι κι ο Αρης αγριεμένος βρίσκεται ως διά μαγείας με μια χειροβομβίδα στο χέρι.Ο δράστης εντοπίζεται αμέσως.Είναι ένας σαστισμένος αντάρτης που πριν απο μερικά δευτερόλεπτα σκάλιζε γονατιστός το όπλο του.
  Η σφαίρα,περνώντας σχεδόν ξυστά απο τον Σαράφη,διέγραψε μια περίεργη τροχιά και προκάλεσε μεγάλη ζημιά΅Ενας αντάρτης νεκρός,ένας τραυματισμένος στο πόδι κι ο ακόλουθος του Νικηφόρου,ο Βαρδουσάκος,αιμορραγεί στο κεφάλι.Ο Αρης αφρίζει με τον αίτιο:
  Πάρτε τον!Να εκτελεστεί αμέσως!
  Δυο ημέρες νωρίτερα,με αφορμή τον θάνατο ενός αντάρτη απο απροσεξία άλλου αντάρτη,είχε ανανεώσει την εντολή να εκτελούνται όσοι προκαλούν θάνατο συναγωνιστή τους.
  ''Δεν το'θελα,συναγωνιστές'',σπαράζει ο ένοχος.Ο Αρης είναι ανένδοτος.''αν σκοτωνόταν ο Σαράφης,ποιός θα μας πίστευε;'',λέει σε κάποιους πονόψυχους.Το απόγευμα ο αντάρτης στήνεται μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα.
  ''Σκοτώστε με,είναι δίκαιη η τιμωρία μου'',παρηγορεί πιο ψύχραιμος τώρα αυτός τους άνδρες του αποσπάσματος που τον σκοπεύουν δακρυσμένοι.
  ''Το μέτρο του Αρη απεδείχθη αποτελεσματικότατο.Τα δυστυχήματα αυτού του είδους κόπηκαν με το μαχαίρι''[Ορέστης].
  Μετά απο έναν χρόνο,κατά παράβαση των ισχυόντων στον ΕΛΑΣ,θα επιτραπεί σε κάποιον αντάρτη να παντρευτεί την αδερφή του εκτελεσθέντος ώστε να μπει ένας άνδρας στο σπίτι.
  Δυστυχώς δεν συνεχίζει να παραθέτει κάποια αφήγηση ο Χαριτόπουλος εις ότι αφορά το εαν κι αυτό το μέτρο απεδείχθη αποτελεσματικό κι ο βίος ήταν ανθόσπαρτος.Αποτελεσματικό στη συγκεκριμένη και μόνο περίπτωση,μιας και πάρθηκε κατά παράβαση των ισχυόντων.Γιατί εαν ο εκτελεσθείς ήταν μοναχοπαίδι κι η μάνα του ήταν ακόμη εν ζωή,θα έπρεπε να υπάρξει υιοθεσία νέου τέκνου,καθ'υπόδειξιν του ελας,πράγμα που θα επέφερε ποικίλες στρεβλώσεις.
  

• Οι απλοί άνθρωποι στην ελλάδα συγκινούν με την ανωτερότητα που δείχνουν κατά την παράδοση των ιταλικών στρατευμάτων.Εξαίρεση κάποιος ψυχοπατέρας του Αρη,που σε κάνει ν'αναρωτιέσαι:Η λαϊκή θυμοσοφία της παροιμίας ''μ'όποιον δάσκαλο καθήσεις'',δεν ισχύει στη περίπτωση Βελουχιώτη;
  Αυτής της ''ανωτερότητας'' εξαιρείται ο γερο-Τσεκούρας[όνομα και πράγμα],ο ''ψυχοπατέρας'' του Αρη,ο οποίος είναι ήδη αφοπλισμένος για σοβαρό παράπτωμα.Μην μπορώντας να λησμονήσει τα δικά του δεινά απο τους Ιταλούς,μια μέρα,είδε στο Περτούλι,την έδρα του ΓΣ,τρεις Ιταλούς αιχμαλώτους να κουβαλάνε ξύλα,κάτι άστραψε μέσα του.Ισως οι δυο γαμπροί που του εκτέλεσαν κι εκείνη η θράκα αγγόνια που του ορφάνεψαν.Οπλισε το τουφέκι του και τους άφησε στον τόπο.

Φοβού τους Τρώες

Και απ'τον θεόν κινούμενος άρχισε και τραγούδι

έβγαλε,εκείθε πιάνοντας,που μέρος των Αργείων, 

 αφού τες σκηνές έκαψαν,με τα καράβια φύγαν,

κι οι άλλοι με τον ένδοξον εμέναν Οδυσσέα

των Τρώων εις την αγορά,μες τ'άλογο κρυμμένοι

τι το'χαν εις την ακρόπολι μόνοι τους συρ'οι Τρώες

Οδύσσεια/Ραψωδία θ

Ο Κομνηνός Πυρομάγλου εξορίζεται απο το καθεστώς της 4ης αυγούστου στη Σίκινο λόγω της συμμετοχής του στην επιτροπή αντιδικτατορικής πρωτοβουλίας του Θ.Σοφούλη.Με παρέμβαση του γαλλικού παράγοντα στέλνεται στο Παρίσι,συνδέεται με τον Πλαστήρα και το 1941 επανέρχεται στην Ελλάδα με εντολή να οργανώσει αντίσταση.Αναλαμβάνει την υπαρχηγία του ΕΔΕΣ,''ζει απο τα μέσα'' τα τρικυμιώδη γεγονότα της εποχής κι αφήνει τις μαρτυρίες του στο βιβλίο ''Δούρειος Ιππος,Η εθνική και πολιτική κρίση κατά την κατοχή''.
Σε τόσο τρικυμιώδεις ιστορικές εποχές,η πολλαπλότητα των επιτελέσεων που συγκροτούν την ιστορία είναι εγγενώς περίπλοκη,παρόλα αυτά ο Πυρομάγλου επικρίνει αβίαστα την βρετανική ανάμειξη στα ζητήματα της ελληνικής εσωτερικής πολιτικής:Ο στόχος των Αγγλων ήταν η επιστροφή του βασιλιά Γεώργιου κι η γραμμή αυτή ήταν ξεκάθαρη και προσχεδιασμένη,αδιαφορώντας εαν αυτό έδινε επιχειρήματα στην εαμική προπαγάνδα που οδηγούσε σε όξυνση των παθών και τελικά στο ξέσπασμα εμφυλίου πολέμου.
Ο Πυρομάγλου ορίζει και χρονικά και με ''αποδείξεις'' την εκδήλωση αυτής της γραμμής,παρουσιάζοντας την μέσα απο το βιβλίο του βρετανού ταξίαρχου/αρχηγού της συμμαχικής βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στα βουνά της Ελλάδας,Εντυ Μάγιερς:

Η γραμμή αυτή διαγράφεται καθαρά απο τον απρίλιο του 1943.Ο ταξίαρχος Εντυ Μάγιερς,μας την εκθέτει καθαρά:
Την τελευταία βδομάδα του απριλίου έλαβα τις πρώτες πολιτικές οδηγίες.Οι σημειώσεις που κράτησα,εν παραφράσει,περιλαμβάνουν τα εξής:''Ο βασιλεύς της Ελλάδος Γεώργιος είναι και θα εξακολουθήσει να θεωρείται ο νόμιμος ανώτατος άρχων του ελληνικού κράτους,μέχρι της στιγμής κατά την οποίαν το ελληνικό σύνταγμα τυχόν θα ετροποποιείτο ως αποτέλεσμα της ελευθέρας εκφράσεως της θελήσεως του ελληνικού λαού,υπό συνθήκας ηρεμίας.Η βρετανική κυβέρνηση οφείλει προφανώς στον βασιλέα της Ελλάδας μεγάλη ευγνωμοσύνη διότι παρέμεινε σταθερά πιστός σύμμαχος,ιδίως κατά το 1941,οπότε αν η Ελλάς συνθηκολογούσε,θα απέφευγε την κατάληψη της μικράς χώρας της απο τις γερμανικές ορδές.
Ενώ,συνεπώς,εμείς οι ευρισκόμενοι στα ελληνικά βουνά είμεθα εξουσιοδοτημένοι να υποστηρίξουμε οιονδήποτε και πάσα κίνηση αντιστάσεως η οποία μάχεται ενεργώς ή προετοιμάζεται για να πολεμήσει εναντίον του κοινού εχθρού,δεν πρέπει να επιτρέψουμε οποιαδήποτε δυσφήμηση του ονόματος του βασιλέως ή της εξόριστης κυβέρνησης,να περάσει απαρατήρητη.Οφείλουμε να τονίζουμε ότι,όχι μόνο κατά το διεθνές δίκαιο αλλά και κατά το ελληνικό σύνταγμα,ο βασιλεύς της Ελλάδας είναι ακόμα ο νόμιμος ανώτατος άρχων του κράτους.
Αυτό εξηγεί την συνεχή ενίσχυση μας προς όλες τις ομάδες του ΕΛΑΣ και ΕΑΜ που πολεμούν εναντίον του άξονος.Επειδή όμως φαίνεται αδύνατος ο διαχωρισμός ΕΛΑΣ και ΕΑΜ του οποίου οι πολιτικοί σκοποί είναι αντίθετοι προς τους σκοπούς των πλέον μετριοπαθών κινήσεων στην Ελλάδα,οι αρχές του Καίρου κρίνουν ότι μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος ο εμφύλιος πόλεμος είναι σχεδόν αναπόφευκτος''.
Απάντησα στο Κάιρο ότι ο ενδεχόμενος εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα δεν πρέπει απαραιτήτως να καταστεί και αναπόφευκτος.Υπογράμμισα εντόνως τον έμφυτο ατομικισμό όλων των Ελλήνων και την αποστροφή που νιώθουν προς την δικτατορία είτε είναι της δεξιάς είτε είναι της αριστεράς.
Προέτρεψα επιμόνως:Εαν η βρετανική κυβέρνηση μπορούσε να πείσει τον βασιλέα της ελλάδος ν'ανακοινώσει ότι δεν θα επανήρχετο επί ελληνικού εδάφους παρά μόνον εαν και όταν ο ελληνικός λαός με ελεύθερο δημοψήφισμα,υπο συνθήκας γαλήνης,εξέφραζε την επιθυμία του να επανέλθει ως συνταγματικός βασιλεύς,θα μπορούσε να εξουδετερωθεί τελείως η προπαγάνδα του ΕΑΜ.

Τι το αυτονόητο έλεγαν οι πολιτικές οδηγίες που έλαβε ο Μάγιερς και ερέθισαν τον Πυρομάγλου τόσο πολύ ώστε να τις κραδαίνει,υποτίθεται,ως λάβαρα αποδείξεων του στημένου παιχνιδιού απο μέρους του βρετανικού παράγοντα;Το σύνταγμα θα τροποποιηθεί ως αποτέλεσμα της ελεύθερης έκφρασης του λαού.Αυτό έμοιαζε αόριστο κι έτσι ο Μάγιερς προτρέπει την αγγλική πολιτική να  συγκεκριμενοποιήσει την άποψη της,ανακοινώνοντας δημοψήφισμα επί του θέματος και προφανώς όχι ελεύθερες εκλογές κομμάτων,που θέλοντας και μη[αφού τ'αντιβασιλικά αισθήματα ήταν πάνδημα]θα έπρεπε να πάρουν θέση επί του ζητήματος.
Είτε πρώτα δημοψήφισμα για το θέμα της βασιλείας είτε εκλογές και μετά δημοψήφισμα για το πολιτειακό,αυτονόητο είναι ότι θα έπρεπε να γίνουν σε ήρεμες κατά το δυνατόν συνθήκες,άρα η οποιαδήποτε δυσφήμηση ή προπαγάνδα που προκαταλαμβάνει τις διαθέσεις του εκλογικού σώματος,για τον βρετανικό παράγοντα δεν είναι ανεκτές.Πρώτιστο μέλημα είναι ο αγώνας κατά των δυνάμεων του άξονα και σύμμαχος μας είναι ο οποιοσδήποτε τον πολεμά.Ο Γεώργιος δεν συνθηκολόγησε με τον άξονα,άρα όπως είναι σύμμαχος του σκοπού μας ο βασιλιάς,το ίδιο είναι και ο ελας.Ο ελας όμως δεν μπορεί ν'αποκοπεί απο την πολιτική καθοδήγηση του ''εξτρεμιστικού'' εαμ,κι άρα κρίνουμε[προβλέπουμε]ότι μετά την απελευθέρωση αυτή η αδιαλλαξία θα οδηγήσει σε εμφύλιο.
Πρόβλεψη λοιπόν έκανε ο βρετανικός παράγοντας ως προς κάτι που κατά την κρίση του ήταν μη αντιστρέψιμο.Η απάντηση του Μάγιερς που προσπαθεί να δείξει ότι η κατάσταση μπορεί ν'αναστραφεί,δεν υπονομεύεται εν είδει ''αυτοεκπληρούμενης ιστορικής ειρωνείας'' απο το επιχείρημα που χρησιμοποιεί για να στηρίξει την δική του συλλογιστική,το επιχείρημα/διάγνωση σχετικά με τον έντονο και έμφυτο...ατομικισμό των ελλήνων [που αποστρέφεται την δικτατορία οιασδήποτε απόχρωσης];Κάτι τόσο έντονο κι έμφυτο,αποκλείει την ομαλή συνεργασία των διάφορων αντάρτικων ομάδων.Ναι μεν αποκρούει το σκιάχτρο του φόβου περί κομουνιστικού κινδύνου που δήθεν μπορεί να επιβληθεί τόσο εύκολα σε λαό κατά βάση ατομιστή,όμως οι αντιζηλίες των διαφόρων ομάδων που συνενώνουν,πέρα απο την ανάγκη του αντιστασιακού αγώνα,και προσωπικές φιλοδοξίες ατόμων που μπαίνουν κάτω απο την ομπρέλα μιας αντάρτικης οργάνωσης,μόνο αυξανόμενα πάθη προμηνύει.
Και για του λόγου το αληθές,ο Πυρομάγλου περιγράφει στη συνέχεια ποιός επεξεργάσθηκε και κατέστησε τον εμφύλιο αναπόφευκτο.Ποιοί εσωτερικοί παράγοντες,πέραν εννοείται των προκαθορισμένων μεθόδων και λύσεων του εσωτερικού ελληνικού προβλήματος που υποτίθεται είχε ήδη προκαθορίσει το Λονδίνο:

ΣΥΣΚΕΨΙΣ ΛΙΑΣΚΟΒΟΥ[σελ.72]:
Στις 24 Μαίου 1943,ο συνταγματάρχης Γουντχάουζ εζήτησεν απο το αρχηγείο του ΕΔΕΣ να λάβει μέρος σε μια σύσκεψη μεταξύ της ΒΣΑ,του αρχηγείου του ΕΛΑΣ και ημών.Η σύσκεψη έλαβε χώρα στο Λιάσκοβο της δυτικής Θεσσαλίας στις 6 Ιουνίου 1943.Ο ταξίαρχος Μάιερς κι ο Γουντχάουζ αντιπροσώπευαν το ΣΜΑ.Ο στρατηγός Σαράφης και ο Τζήμας τον ΕΛΑΣ.Ο στρατηγός Ζέρβας κι ο Πυρομάγλου τον ΕΔΕΣ.Δυο ζητήματα ετέθησαν προς συζήτησιν: α] Το σύμφωνο των εθνικών ομάδων ελλήνων ανταρτών,μεταξύ στρατηγείου μέσης ανατολής απο τη μια και ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ απο την άλλη. β]Στρατιωτικές επιχειρήσεις.
Το σύμφωνο που είχε προτείνει ο ΣΜΑ και το οποίο το αρχηγείο του ΕΔΕΣ είχε υπογράψει,ο ΕΛΑΣ δεν το εδέχθη και παρουσίασε δικό του σχέδιο συμφώνου,το οποίον περιείχε ευνοϊκούς όρους για το ΕΑΜ.Ο Πυρομάγλου ανέλυσε και κατέκρινε το υποβληθέν απο τον ΕΛΑΣ σχέδιο συμφώνου το οποίον,υπογραφόμενον ως είχε,έδιδε πλείστα όσα πλεονεκτήματα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,και ζήτησε ορισμένες βασικές μετατροπές.Οι αντιπρόσωποι του ΕΛΑΣ αφού απήντησαν στον Ζέρβα,έμειναν ανένδοτοι πάνω στην αλλαγή του συμφώνου.Αφέθη να υποβληθή στο ΣΜΑ.
Ανένδοτοι οι του ΕΛΑΣ λοιπόν,αν κι ο Πυρομάγλου δεν παρεθέτει καθόλου λεπτομέρειες για τα ποιόν των πλεονεκτημάτων που ζητούσε το ΕΑΜ.
Στο σχέδιο όμως του ΕΛΑΣ ο Πυρομάγλου αναφέρεται στην ελασίτικη αναγνώριση της ΒΣΑ και του στρατηγείου μέσης ανατολής ως προϊστάμενης αρχής-μέχρι ν'αποκαλύψει το...ιδιοτελές αυτής της υποχώρησης του ΕΛΑΣ:
Ο ΕΛΑΣ αναγνώριζε,ως προϊστάμενη του αρχή,το στρατηγείο μέσης ανατολής και την ΒΣΑ ως αντιπρόσωπο του στα βουνά της Ελλάδος.Αυτό εσήμαινε πολλά.Βέβαια εσήμαινε και αναγνώριση του ΕΛΑΣ απο το ΣΜΑ.Αλλά ο ΕΛΑΣ υπήγετο πλέον υπό τις διαταγές του ΣΜΑ και θα εδέχετο τις διαταγές του ΒΣΑ για την εν γένει δράσι του.Υστερα απο τα πραξικοπήματα βίας,την αντιβρετανική πολιτική και την αδιάλλακτη στάση των αρχηγών του ΕΛΑΣ,οι οποίοι δεν ανεγνώριζαν άλλη αρχή παρά μόνον την αρχή ''του κυριάρχου ελληνικού λαού'',η απότομη αυτή αλλαγή δεν μπορούσε παρά να προκαλέσει έκπληξη.
Προκάλεσε έκπληξη λοιπόν η υπαγωγή του ΕΛΑΣ σε συμμαχική αρχή[δηλαδή ο διαχωρισμός ελας και εαμ τον οποίο κι η βρετανική πολιτική έκρινε σχεδόν αδύνατον],καθότι η θέση του επιβαρυνόταν απο τα παρελθόντα πραξικοπήματα βίας[δηλαδή οι σκοποί του ήταν αντίθετοι προς τις πλέον μετριοπαθείς κινήσεις στην ελλάδα,όπως εκτιμούσε η βρετανική πολιτική]που πρόθεση τους είχαν την αυτοανακήρυξη του ως τη μοναδική αντιπροσωπευτική φωνή της''λαϊκής κυριαρχίας''.
Ομως,όπως προαναφέρθηκε,η στάση αυτή ήταν ευεξήγητη:
Ετσι διαφαίνετο κάθε μέρα και πιο καθαρά ότι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ εγκατέλειπε την δυναμική γραμμή και εστρέφετο προς τη γραμμή της συνεργασίας ή τουλάχιστον της συνυπάρξεως.Επρόκειτο περί πραγματικής αλλαγής,άραγε,ή περί απατηλού ελιγμού;
Τα αίτια αυτής της απότομης αλλαγής θα πρέπει να τ'αναζητήσουμε σε άλλον τομέα κι όχι μόνο στο στοιχείο των εφοδίων απο τους συμμάχους.Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ είχε ήδη υπό την κατοχή του το μεγαλύτερο μέρος του ελαφρού οπλισμού που ο ελληνικός στρατός δεν παρέδωσε στους γερμανούς και ιταλούς και έκρυψε σε όλη την ελληνική ύπαιθρο.
Εαν ήταν δυνατόν να συμβουλευθούμε τις επίσημες στατιστικές των ρίψεων στην Ελλάδα και ειδικά αυτών που ερρίφθησαν για τον ΕΛΑΣ,θα απεδεικνύετο ότι τα εφόδια,το υλικό κι η οικονομική ενίσχυση που έλαβε ο ΕΛΑΣ απο το ΣΜΑ ήσαν δευτερευούσης σημασίας εν συγκρίσει με εκείνα που είχεν ή και απέσπα επιτόπου,ώστε να δεχθή τέτοια διάσπαση ή και αλλαγή,έστω κι επιφανειακή της εθνικής και πολιτικής του γραμμής.
Θα μπορούσε κανείς να στραφεί,για ν'αναζητήσει τα αίτια της αλλαγής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,προς τις συζητήσεις των διαφόρων εαμο-ελασιτικών συγκεντρώσεων και των κομμουνιστικών πυρήνων.Απο του Μαρτίου,κυρίως,μέχρι του τέλους Μαίου,σε όλες τις συγκεντρώσεις και τις συζητήσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ της υπαίθρου,οι διαμαρτυρίες κι η αγανάκτηση εξεδηλώνοντο ανοικτά εναντίον των μεθόδων ορισμένων ηγετικών στελεχών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ.Πολλές φορές χαρακτηρίσθηκαν κι ως φασιστικές,και εζητήθη επανόρθωσις και αλλαγή.
Σοβαρός αριθμός μεταξύ των ανταρτών του ΕΛΑΣ εξεδήλωσε την διάθεσι ή ακόμα κι εγκατέλειψε τις ομάδες του ΕΛΑΣ.Οι ορεινοί πληθυσμοί εξεδήλωναν παντοιοτρόπως της δυσαρέσκεια ή την αποδοκιμασία τους.Σε όλα αυτά,η ηγεσία του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν ήταν δυνατόν να μείνει αδιάφορη.
Ενας άλλος λόγος της στροφής του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ήταν κι η ανάγκη της νομιμότητας και προπαντώς της αναγνωρίσεως απο το συμμαχικό στρατηγείο μέσης ανατολής.Η στροφή αυτή εκδηλώνεται τη στιγμή,ακριβώς,που στας Αθήνας οι πολιτικοί αρχηγοί,άλλοι σιωπηρώς κι άλλοι εμφανώς,προωθούν τον Ι.Ράλλη στην πρωθυπουργία της κυβερνήσεως Αθηνών και στον σχηματισμό των ταγμάτων ασφαλείας,κι εμφανίζονται αντιμοναρχικοί απέναντι της κυβερνήσεως του Καίρου,αντι-αντιστασιακοί έναντι του εθνικού αγώνος των τριών οργανώσεων αντιστάσεως,ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,ΕΔΕΣ,ΕΚΚΑ.

Αλλά μήπως η μονοπώληση κι η...ατομικοφροσύνη αφορούσε μόνο τους εαμίτες/ελασίτες;Φυσικά και όχι.Γράφει ο Πυρομάγλου για τις αντιδράσεις του Ζέρβα μετά τη σύσκεψη του Λιασκόβου[σελ.76],αφού προηγουμένως έχει εκθέσει τα της διάσπασης μεταξύ του εδες αθηνών και του εδες των βουνών,μετά την συγκατάθεση προς την κυβέρνηση Ράλλη πολιτικών στελεχών-αντίθετων κι ενάντια στον συμμαχικό αγώνα που ζητούσε το στρατηγείο της μέσης ανατολής-,που με το πρόσχημα του ''κομμουνιστικού κινδύνου'',επεδίωκαν την επικράτηση πολιτικών κύκλων,μετά την απελευθέρωση.Γράφει με παράπονο ο Πυρομάγλου:Η ιστορία του ΕΔΕΣ Αθηνών θα πρέπει να γραφεί ανεξάρτητα απο τη δράση των ΕΔΕΣ των βουνών και της υπαίθρου.Θ'αποδειχθεί έτσι η πραγματική δράση των μεν,η νωχέλεια των δε,η οποία διευκόλυνε τις ενέργειες των προδοτών πρώην εδεσιτών,και τέλος τα θλιβερά και καταστρεπτικά αποτελέσματα που είχαμε εξαιτίας των ενεργειών της προδοτικής μερίδος του ΕΔΕΣ,σε ότι αφορά την δημοκρατική παράταξη.]:

Ο στρατηγός Ζέρβας δεν ήταν καθόλου ευχαριστημένος απο την τροπή που έπαιρναν τα πράγματα.Κατέβαλε κάθε προσπάθεια να πείσει την ΒΣΑ να διακόψει κάθε σχέση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ν'αναγνωρίσει ως μόνη κίνηση αντιστάσεως την οργάνωση του ΕΔΕΣ.Αυτό σήμαινε ν'αναγνωρισθεί ο Ζέρβας ως η μόνη εθνική αντιστασιακή αρχή.Η ΒΣΑ απέφυγε να εμπλακεί στη συζήτηση αυτή.
Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις αρχίζουν,λαμβάνουν μέρος και οι τρεις Οργανώσεις[ΕΛΑΣ,ΕΚΚΑ,ΕΔΕΣ]που συνεργάστηκαν όπου απαιτήθηκε,οι διαταγές απο το στρατηγείο μέσης ανατολής εξετελέσθησαν μέχρι κεραίας κι οι αντικειμενικοί πολεμικοί σκοποί των επιχειρήσεων ήταν επιτυχείς.Γράφει σχετικώς ο Πυρομάγλου:
Απεδείχθη ότι η αντίσταση μόνο ενωμένη ήταν σε θέση ν'ανταποκριθεί στην εθνική της αποστολή.Στον πολιτικό τομέα,η επιτυχία των στρατιωτικών επιχειρήσεων,ξεκαθάρισε τη κατάσταση.Καταδίκασε τις προσωπικές ή κομματικές φιλοδοξίες,απ'όπου κι αν προήρχοντο.Η εθνική ενότητα επεβλήθηκε απο τα κάτω,απο τον κόσμο των ανταρτών,με τον τρόπο που πολέμησε και από τους ορεινούς πληθυσμούς με τον ενθουσιασμό με τον οποίο υπηρέτησε τις επιχειρήσεις και χαιρέτησε την επιτυχία των.Ισως η διαπίστωση αυτή να δημιούργησε την ανάγκη δυναμικής επιβολής,λίγους μήνες αργότερα.
Ωπα,εδώ κόβεται η μελλοντική επιβολή,χωρίς να διευκρινίζεται απο ποιούς και γιατί.Μάλλον το γιατί είναι προφανές[χάνεται ο έλεγχος εκ των άνω καθοδηγητών],αλλά για το ποιούς,μεταξύ πολλών άλλων,αφορά αυτή η αιχμή,που αλλού να πάει το μυαλό εκτός απο την κομματική γραμμή του κκε,τους εξτρεμιστές όπως ονομάζονταν τότε,τα μέλη του κκε που πίστευαν ότι ο εθνικός αγών κι η κοινωνική επανάστασις έπρεπε να διεξαχθούν ταυτοχρόνως,έστω κι αν επρόκειτο για το δεύτερο να χρησιμοποιηθεί βία,διαρκούσης της κατοχής.

Ο Ζέρβας συνεχίζει να τσινάει,ακόμη και μετά τα επιτυχή σαμποτάζ των ανταρτών[σελ.78]:
Ο Γουντχάουζ μας επληροφόρει ότι απεφασίσθη η δημιουργία κοινού γενικού στρατηγείου ανταρτών.Ο ρόλος του θα ήταν,ο συντονισμός των στρατιωτικών επιχειρήσεων και η οργάνωσις διοικήσεως των ελευθέρων ορεινών περιοχών.Ως έδρα ορίσθη το Περτούλι,στην ορεινή δυτική Θεσσαλία.Ο ταξίαρχος Μάιερς ζήτησε απο τον στρατηγό Ζέρβα να διορίσει δυο μόνιμους αντιπροσώπους μεταξύ των ανωτέρων αξιωματικών του ΕΔΕΣ.Ο στρατηγός Ζέρβας,παρά τις βασικές αντιρρήσεις του,υπέγραψε το σύμφωνο και όρισε ως αντιπροσώπους του ΕΔΕΣ τον ταγματάρχη Γκικόπουλο και τον στρατηγό Μαυρομάτη και αργότερα,αντί του τελευταίου,τον συνταγματάρχη Ραυτόπουλο.Πλην του Γκικόπουλου,οι άλλοι δυο ανώτεροι αξιωματικοί δεν ήταν σε θέση ν'ανταποκριθούν στα δύσκολα καθήκοντα της αποστολής τους.
Για να υπογραμμίσει τη δυσαρέσκεια του και προπαντός για να διατηρήσει όλη τη πρωτοβουλία της πολιτικής του,και εις βάρος του γενικού στρατηγείου ακόμη,προτίμησε να ορίσει αξιωματικούς χωρίς τις ειδικές ικανότητες,τις απαραίτητες για ν'αντιμετωπίσει την αντιπροσωπεία του ΕΛΑΣ και να υπερασπίσει τις θέσεις του ΕΔΕΣ.

Εδώ δεν υπάρχει μια αντίφαση εν σχέσει με το πως επιζητάς την όποια διατήρηση της επιρροής σου,και μάλιστα εις βάρος του γενικού στρατηγείου,ορίζοντας ανεπαρκείς αντιπροσώπους που δεν δύνανται να υπερασπίσουν τις θέσεις σου σ'αυτό το κοινό στρατηγείο,ανοίγοντας τον δρόμο στο καβαλίκεμα σου απο το εαμ;Οχι,δεν υπάρχει:Κανείς εκ των αντάρτικων ομάδων δεν μοιάζει να πίστευε σε μια τέτοια συμφωνία που δεσμευτικά κι υπό την συμμαχική βούλα θα προσδιόριζε τις επιχειρησιακές αξιώσεις τους[και τις μετακατοχικές φιλοδοξίες τους].Και πράγματι αυτή η συμφωνία ποτέ κατ'ουσίαν δεν εφαρμόστηκε.
Οι όποιες πιθανές αντιζηλίες λόγω ατομικοφροσύνης[βλέπε περηφάνειας,κατά το διαχρονικό λεξιλόγιο της ηθικολογίας]του Πυρομάγλου[ή απλά ο ρομαντισμός του],εφόσον υφίστανται πράγματι,επηρεάζουν την όποια κρίση του,αλλά σκοπός της παρούσας επιλεκτικής παρουσίασης της μαρτυρίας ενός ανθρώπου που έζησε εκείνα τα δύσκολα χρόνια,είναι να καταδειχθούν τα διάσπαρτα και στον πλέον αδαή ψήγματα που αντιβαίνουν στην εύκολη ιστορική ερμηνεία περί ενορχηστρωμένου αγγλικού σχεδίου του διαίρει και βασίλευε με σκοπό την επαναφορά του Γεωργίου-όχι ότι κάτι τέτοιο προφανώς δεν υπήρχε,αλλά απλώς για να καταδειχθεί ότι όταν το χωράφι σου είναι σπαρμένο απο καιρό για να εξυπηρετήσει τα όποια ξένα συμφέροντα,οι βασικές ευθύνες δεν βαραίνουν τον θεριστή.

Ο Πυρομάγλου διαφωνεί ανοιχτά με τον Ζέρβα:Παρετήρησα στον στρατηγό Ζέρβα ότι δεν συμφωνούσα πλήρως με τις απόψεις του.Προσεπάθησα ν'αποδείξω ότι επιθετικότις,με διακοπή σχέσεων με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,δεν θα ήταν ενδεδειγμένη,τουλάχιστο για τη στιγμή εκείνη.Θα είχαμε εμφύλιο σύγκρουσι και αριθμητικώς είμεθα σε μειονεκτική θέση.Επί πλέον,μια παρόμοια στάσις εκ μέρους του ΕΔΕΣ θα διηυκόλυνεν αυτομάτως την πολιτική του ΚΚΕ,και της βασιλόφρονως παρατάξεως.Μια ένοπλος ρήξις με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ θα εζημίωνε την εθνική αντίσταση και έπρεπε να αποφευχθή πάση θυσία.
Κατά τη γνώμη μου η γραμμή του ΕΔΕΣ θα έπρεπε να στραφή προς την εξής κατεύθυνση:
Να καταβληθή κάθε προσπάθεια να διατηρήσουμε και ν'αναπτύξουμε τις επαφές μας με τα δημοκρατικά στοιχεία του ΕΑΜ,ιδιαίτερα τους στρατιωτικούς,τα οποία με την ανάπτυξη του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ αρχίζουν να παίζουν πρώτο ρόλο και μέχρις ενός σημείου να αντιδρούν,όπου είναι δυνατόν,προς τις κατευθύνσεις του ΚΚΕ.
Να υποχρεώσουμε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ν'ακολουθήσει το δρόμο της ομαλής εξελίξεως πάνω σε μια εθνική γραμμή,τουλάχιστον στην αρχή.Εαν αυτό επιτυγχάναμε,οι επαναστατικές τάσεις του ΚΚΕ θα υφίσταντο,μοιραία,σημαντική ύφεση.Εαν,απεναντίας, το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ απεμονώνετο,η επιρροή του ΚΚΕ θα ηυξάνετο.Ετσι η υπαγωγή του υπό το συμμαχικό στρατηγείο μέσης ανατολής κι ο μεγαλύτερος προσανατολισμός του προς την εθνική αντίσταση,θα ήταν βασικό εμπόδιο στην ηγεσία του ΚΚΕ ν'αποκρύψει ή να εκδηλώσει,με εθνικά συνθήματα,τα σχέδια του επικρατήσεως.
Εφ'όσον μας ήταν αδύνατο να επηρεάσουμε κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο την πολιτική του ΚΚΕ,ο μόνος δρόμος που είχαμε ήταν να ενθαρρύνουμε και ν'αυξήσουμε,με λελογισμένη και διαρκή συνεργασία,το χάσμα μεταξύ των δημοκρατικών στοιχείων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ.Ο καλύτερος τρόπος θα ήταν να ενθαρρύνουμε τις διαφωνίες μέσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και το ΚΚΕ,παρά να θεωρήσουμε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,στο σύνολο του,ως αντίπαλο.Ετσι το κοινό γενικό στρατηγείο ανταρτών ήταν το καλύτερο μέσον.Αυτό βέβαια δεν μας εμπόδιζε,σαν ΕΔΕΣ,να λαμβάνουμε,όπως και στο παρελθόν,όλες τις προφυλάξεις και τα μέτρα ασφαλείας.
Διακοπή σχέσεων με τον ΕΛΑΣ δεν ήταν ενδεδειγμένη για εκείνη την στιγμή.Πρέπει να υποχρεώσουμε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ ν'ακολουθήσει την ''εθνική γραμμή'',τουλάχιστον στην αρχή.Δηλαδή ο Πυρομάγλου μοιάζει να μην πολυπιστεύει ούτε κι ο ίδιος την βιωσιμότητα μιας τέτοιας τακτικής.Προτείνει την ακολούθηση της τακτικής που διαχωρίζει  τον ΕΛΑΣ απο το ΕΑΜ-ένα διαχωρισμό που για την αγγλική εξωτερική πολιτική,έμοιαζε αδύνατος.Εναν διαχωρισμό που υποτιμούσε και τη νοημοσύνη των εαμικών,που αντιπρότειναν στη σύσκεψη του Λιασκόβου το αυτοκέφαλο του κοινού γενικού στρατηγείου που απλώς θα συνεργαζόταν[λελογισμένα] με το ΣΜΑ,καθότι η πρόταση Μάγιερς έβαζε υπό βρετανική κηδεμονία όλα τα σκέλη του αντάρτικου:''Εθνική αντίσταση''μεν,με βρετανική διοίκηση και προτεραιότητες δε.
Ελα όμως που και για το ΚΚΕ αυτή η αναγνώριση εκ μέρους των άγγλων εκείνη τη στιγμή[πολύ πριν το ''μοίρασμα'' στη Γιάλτα μεταξύ Τσόρτσιλ και Στάλιν],ήταν σημαντική για τους σκοπούς του:Ο Στάλιν διαλύει εκείνη ακριβώς την εποχή την κομμουνιστική διεθνή,με σκοπό να καθησυχάσει κάθε υπόνοια εκ μέρους των συμμάχων για επιπλέον επεκτατικές βλέψεις του.Το ΚΚΕ δεν έχει λόγο να διαταράξει την βρετανοσοβιετική συμμαχία.Μπορεί να συνεχίσει το αντάρτικο του χρησιμοποιώντας ως μέσο,προς επίρρωση της συμμόρφωσης του,το κοινό γενικό στρατηγείο και λαμβάνοντας τις δικές του προφυλάξεις,ανοίγοντας ταυτόχρονα τις πόρτες του ΕΛΑΣ σε όλο τον λαό.Η επανάσταση μπορεί να περιμένει για μετά την απελευθέρωση-κι αφού ήδη το ΚΚΕ θα έχει κερδίσει περισσότερες δάφνες εθνικής σύμπλευσης με τις ανάγκες της εποχής.
Ο Πυρομάγλου αναφέρει και τις πληροφορίες που είχε[και που ενισχύανε την οπτική της τακτικής που συνέστηνε]για ηγετικά στελέχη του κκε Θεσσαλίας που διαφωνούσανε με την γραμμή του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ.Ο Πυρομάγλου περιγράφει τις συναντήσεις του στο Περτούλι[σελ.81]με τους αρχηγούς και αξιωματικούς του ΕΛΑΣ:
Ο Μάιερς με πληροφόρησε ότι μετά την ανάδειξη του Σαράφη ως στρατιωτικού αρχηγού του ΕΛΑΣ,διάφοροι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού προσεχώρησαν στον ΕΛΑΣ κι ανέλαβαν υπηρεσία.''Ευχάριστη ένδειξη'',είπα στον ταξίαρχο Μάγιερς,ο οποίος φαινόταν ευχαριστημένος.
Ο στρατηγός Σαράφης μου έδωσε την εντύπωση,αυτή τη φορά,ότι είχε χάσει τον αυθορμητισμό του και την παλιά του δημοκρατικότητα.Με το να θέλει να κάμη επίδειξη της επιβολής του,έδειχνεν ότι την είχε χάσει τελείως.
Ο Τζήμας,απ'εναντίας,εκυριάρχει της καταστάσεως,χωρίς καμιά επίδειξη.Μιλούσε λίγα,αλλά τα λόγια του φαινόταν να έχουν βαρύτητα.Και έξω απο τον Βελουχιώτη,όλοι οι άλλοι του ΕΛΑΣ μετέφεραν τις απόψεις του,τις συζητούσαν και τις ανέλυαν,με ένα επαναστατικό λεξιλόγιο.Στην πραγματικότητα ο Τζήμας ήταν το μάτι του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ κι αυτός έδιδε τη γραμμή.Κρατούσε την ισορροπία μεταξύ του κομμουνιστικού και μη κομμουνιστικού στοιχείου του ΕΛΑΣ,κτυπούσε τις υπερβολές της δεξιάς ή της αριστεράς.Η παρουσία του ήταν διαρκής υπόμνησις,στους μη κομμουνιστές,ότι η πραγματική των αρχή ήταν η κεντρική επιτροπή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,και το Πολιτικό γραφείο του ΚΚΕ η αρχή στους κομμουνιστές,προ παντός σ'εκείνους που δεν έκαμναν ''τον πραγματικό συγκερασμό'' μεταξύ εθνικισμού και μαρξισμού.
Ναι μεν με την ανάδειξη ως στρατιωτικού αρχηγού  του Σαράφη εντάσσονται διάφοροι αξιωματικοί στον ΕΛΑΣ,αλλά είναι ο Τζήμας που,ως η πολιτική γραμμή του ΚΚΕ,τηρούσε τις ισορροπίες χωρίς οι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ να αφήνουν στην άκρη το επαναστατικό τους λεξιλόγιο.Οσο για τους βέρους κομουνιστές,φρόντιζε να τους υπενθυμίζει τον συγκερασμό των εθνικών συμφερόντων με τον μαρξισμό,τηρώντας την τακτική του ΚΚΕ που επιζητούσε την αναγνώριση της αντιστασιακής του δράσης απο τον βρετανικό παράγοντα[σύμμαχο πλέον των σοβιετικών],χρησιμοποιώντας ως μέσο το κοινό γενικό στρατηγείο αλλά και την εθνική συνθηματολογία που ανταποκρινόταν στις κρίσιμες εκείνες περιστάσεις στη θέληση του λαού κι απ'την οποία αργότερα θα μπορούσε να βρεθεί σε θέση ισχύος ως ο κατεξοχήν εκπρόσωπος ''της λαϊκής θέλησης'' για πολιτικοκοινωνικές αλλαγές.
Ολοι μηρύκαζαν την γραμμή Τζήμα[την γραμμή ΚΚΕ],πλην Βελουχιώτη-μόνο στο πρόσωπο του Βελουχιώτη διαφαινόταν κάποιο χάσμα μεταξύ ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και ΚΚΕ και χωρίς αυτό φυσικά αυτόματα να σημαίνει ότι ο Βελουχιώτης ήταν κι εντός του πλαισίου των δημοκρατικών στοιχείων τα οποία στηριζόμενα απο την αντιεαμική πλευρά,θα οδηγούσαν σε ύφεση το ΚΚΕ.
Ο Πυρομάγλου γράφει για τον Βελουχιώτη:
Το αδιαφιλονείκητο γόητρο του στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ τον έφερεν ως τον ενδεχόμενο αντίπαλο του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ,του οποίου δεν ήτο μέλος.Εξηρτάτο απ'αυτόν να αγνοήση τις αποφάσεις του τελευταίου ή και να το ανατρέψει.Με τον Μάρκο στη Μακεδονία,τον Ορέστη στην αττική,αλλά και μόνος,ήταν σε θέση να δώσει μια άλλη τροπή και εξέλιξη στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,αντίθετη απ'αυτήν που ήταν στη σκέψη της ηγεσία του ΚΚΕ.
Παρέμεινεν,ωστόσο,πιστός στη πειθαρχία του κόμματος και υπετάσσετο στις διαταγές του κι όταν ακόμα δεν αντεπεκρίνοντο στην αντικειμενική πραγματικότητα.Ηταν πολύ δύσκολο να μετρήσει κανείς ποιο αίσθημα υπερτερούσε μέσα του,το εθνικό ή το επαναστατικό.Εν πάση περιπτώσει,η συναντίληψις,όχι πάνω στο περιεχόμενο αλλά πάνω στην ακολουθητέα γραμμή του εθνικού αγώνος και της πολιτικής τακτικής,μεταξύ αυτού και του πολιτικού γραφείου του ΚΚΕ,δεν ήταν πλήρης.
Ακολουθεί η παράθεση της συνομιλίας του Πυρομάγλου με τον Βελουχιώτη.Ρωτάει ο Βελουχιώτης:
-Τι σημαίνει όλη αυτή η δουλοπρέπεια προς τους Αγγλους;Κι αυτά τα τηλεγραφήματα προς τον βασιλέα στο Κάιρο,που τα δημοσίευσαν όλες οι εφημερίδες της Αιγύπτου;Τι σημαίνουν όλα αυτά και ποιό το περιεχόμενο;
-Είσαι πάντα υπερβολικός Αρη.Το τηλεγράφημα προς τον βασιλέα δεν ήταν παρά διαμαρτυρία για τη δράση των βασιλοφρόνων στην Ελλάδα,μέχρι τον τελευταίο Απρίλιο,τίποτε άλλο.
Ποιό είναι το περιεχόμενο πάνω στο οποίο ούτε ο Βελουχιώτης διαφωνούσε με το ΚΚΕ;
-Να συμφωνήσουμε όλοι απο τώρα ότι ο ελληνικός λαός θ'αφεθεί ελεύθερος μετά την απελευθέρωση ν'αποφασίσει το πολίτευμα που θέλει.Τέλος ο βασιλεύς να μην επιστρέψει στην Ελλάδα.
-Θα πρέπει μόνο Αρη να παραδεχθείς ότι όταν μιλούμε για δημοκρατικές ελευθερίες με περιορισμούς,έστω κι εναντίον του βασιλέως,αυτό δεν λέγεται πια δημοκρατία.Κι αν κατά περίεργη κι απίστευτη σύμπτωση ο λαός ψηφίσει την επάνοδο του βασιλέως;
-Αυτό δεν θα συμβεί ποτέ.Ο ελληνικός λαός δεν μπορεί να ψηφίσει υπέρ ενός βασιλέως που είναι επίορκος.
-Και με την ευκαιρία αυτή,Αρη,πως πάει η υπόθεση με τον επιτελάρχη σας τον συνταγματάρχη Πετρουλάκη και άλλους θαυμαστές του Μεταξά;Τι σκέφτονται για τον βασιλέα;
-Κατάλαβαν το λάθος τους και μετάνιωσαν.Αυτό σου δείχνει ότι η μοναρχία ξόφλησε στην Ελλάδα.
Πράγματι,''ξόφλησε'',κι αυτό γιατί ένας συνταγματάρχης και κάποιοι συν αυτώ αποφάσισαν ίσως να πάνε εκεί όπου φυσάει ο άνεμος.Στο περιεχόμενο συμφωνεί ο Βελουχιώτης:Δεν πρέπει να επιστρέψει ο βασιλιάς προτού αποφανθεί ο λαός-και θα κάνουμε ότι μπορούμε για να προκαταλάβουμε αυτήν απόφαση,που έχουμε αποφασίσει ότι δεν μπορεί να είναι άλλη πέραν της μη επανόδου του.
Ρωτάει στη συνέχεια ο Βελουχιώτης τον Πυρομάγλου:
-Πραγματικά κι ειλικρινά επιδιώκετε συνεννόηση με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ;Είναι ειλικρινείς οι προθέσεις σας;
-Ακουσε Αρη.Θα σου το επαναλάβω για να διώξω απο τη σκέψη σου την έμμονη ιδέα που σε κατέχει.Εαν η ίδια έμμονη ιδέα δέρνει τους ηγέτες όλους του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,κομμουνιστές και μη,τα πράγματα,μπορώ να σου πω απο τώρα,θα τελειώσουν πολύ άσχημα.Θα παίξετε το παιχνίδι του βασιλέως κι ο βασιλεύς θα επιστρέψει στην Ελλάδα,ότι κι αν κάμετε.

Ακολουθεί η επίσκεψη αντιπροσωπείας του βουνού τον Αύγουστο του 1943 στο Κάιρο-''η ρίζα του κακού'' για ότι θ ακολουθήσει,σύμφωνα με τον Πυρομάγλου.Επηρρεασμένοι απο την αδιαλλαξία του εαμ σχετικά με το πολιτειακό θέμα,κι όντως βέβαιοι ότι μια μη ξεκάθαρη δήλωση απ'όλους τους εμπλεκόμενους σχετικά με την μη επιστροφή του βασιλέα προτού αποφασίσει ο λαός,παίζει το παιχνίδι του εαμ χωρίς να του αφαιρεί αυτό το προσχηματικό του πρόταγμα με το οποίο ελκύει κόσμο στις τάξεις του[δηλαδή η οπτική Πυρομάγλου,παραδέχεται τους μύχιους σκοπούς-κατάληψη εξουσίας-του ΚΚΕ,αλλά θεωρούσε ότι με την αφαίρεση αυτού του προκαλύμματος ο κόσμος της υπαίθρου,που ήδη ήταν θετικά διακείμενος έναντι του ελας λόγω της μεγάλης δράσης που είχε ήδη αναπτύξει,απλά θα διαχεόταν ισότιμα,ή ακόμη και θα αραίωνε σημαντικά τις τάξεις του εαμ/ελας,και σε άλλες αντιστασιακές οργανώσεις-και μάλιστα χωρίς το εαμ/ελας ν'αντιδράσει σε αυτήν την αποψίλωση της όποιας υπεροπλίας του που θεωρούσε ότι είχε κερδίσει με τον ιδρώτα και το αίμα του,απλά και μόνο γιατί όλες θα προσυμφωνούσαν στη μέθοδο διαχείρισης του μετακατοχικού πολιτειακού ζητήματος,κι όχι στο πραγματικό περιεχόμενο του διακυβεύματος:Τις πολιτικοκοινωνικές αλλαγές που έπρεπε ν'ακολουθήσουν και το ποιοί θα ηγηθούν αυτών,ή ποιοί και με τι όρους θα συνεργαστούν μεταξύ τους],
Πυρομάγλου και Καρτάλης έχουν μπετοναρίσει,στα όρια της έμμονης ιδέας,το κύριο σημείο της ατζέντας[σελ.100].Δεν ήταν μεγάλο το ρίσκο της σύγκρουσης/μη συνεννόησης με τον αγγλικό παράγοντα,με αντάλλαγμα μια ξεκάθαρη δήλωση προθέσεων για το πολιτειακό που δεν ήταν καθόλου σίγουρο ότι θ'άφηνε τα πράγματα μετέπειτα να κυλήσουν ομαλά κι ενωτικά;]:
Βρισκόμαστε στην Νεράιδα της Θεσσαλίας,απ'όπου με αεροπλάνο θα κατευνόμεθα προς το Κάιρο.Στη Νεράιδα,με πρωτοβουλία του Καρτάλη,συναντήσαμε[Καρτάλης,Πυρομάγλου] τον ταξίαρχο Μάιερς και δηλώσαμεν ότι μεταβαίνοντες στο Κάιρο τουλάχιστον ημείς οι δυο,[δηλαδή για τους άλλους αντιπροσώπους,δεν ήταν σίγουρο ότι θα θέσουν το θέμα;Μήπως θα θέλανε οι αντιπρόσωποι του εαμ να διατηρήσουν θολό το θέμα του βασιλέα,για να συνεχίσουν να κρατούν το προσχηματικό πρόταγμα που τους εξασφάλιζε υπεροχή;Μα εαν γυρνούσαν χωρίς ν'αποπειραθούν να το ξεκαθαρίσουν,δεν θα κατηγορούνταν κι οι ίδιοι για κωλυσιεργία;]θα εθέταμε το ζήτημα της επιστροφής του βασιλέως,άλλως αρνούμεθα να επιβιβασθούμε του αεροπλάνου.
Ακολουθούν τα γνωστά και χιλιοϊστορημένα περί της άρνησης του βασιλιά να συναινέσει,την επιστολή του προς Τσόρτσιλ και Ρούσβελτ όπου ζητούσε συμβουλές για το θέμα κ.ο.κ.
Ομως ο ίδιος ο Πυρομάγλου φροντίζει να εξιστορήσει την μη αδιαλλαξία επί του πολιτειακού θέματος απο την μεριά του...εαμ[σελ.114]:

Ο βρετανός πρεσβευτής για την Ελλάδα,Σερ Ρέτζηναλ Λίπερ,παρέθεσε γεύμα στο οποίον προσεκλήθησαν μόνον οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,για να δώσει την ευκαιρία,ως ισχυρίσθηκε,να επέλθη μια ανεπίσημη επαφή μεταξύ των αντιπροσώπων του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και του βασιλέως Γεωργίου.Η πρόθεσις του βρετανού πρεσβευτή ήταν,ως είπε,''να σπάσει ο πάγος'' μεταξύ βασιλέως και εαμιτών.Οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,και κυρίως οι κομμουνιστές,σχημάτισαν την εντύπωση,για να μην πούμε την πεποίθηση, ότι η λύσις των ελληνικών προβλημάτων εξηρτάτο απο αυτούς και μόνο κι όχι απο το σύνολο της αντιπροσωπείας των βουνών.Η διάκρισις αυτή τους επέτρεψε να είναι περισσότερον απαιτητικοί και τους έδωσε την πρωτοβουλία των διαπραγματεύσεων και των συζητήσεων.Ισως ο βρετανός πρεσβευτής να επεδίωκε ακριβώς αυτό.
Πάλι ''κάποιο λάκκο είχε η φάβα'':Ενώ το εαμ ήταν αυτό που σήκωνε το θέμα του βασιλιά,ενώ κυρίως για την αποδυνάμωση του εαμ ο Πυρομάγλου διέβλεπε ότι θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το πολιτειακό θέμα,ο βρετανός πρεσβευτής έκανε λάθος που κανόνισε συνάντηση μεταξύ των,αφού επιχείρησε μάλλον να διαιρέσει[τους ήδη...πολύ ενωμένους],κι αυτή η πρωτοβουλία του τους επέτρεψε να είναι περισσότερο απαιτητικοί.
Ελα όμως που τελικά αποδείχτηκαν οι πλέον διαλλαχτικοί[και ουχί περισσότερο απαιτητικοί],σύμφωνα με την συνέχεια της αφήγησης του Πυρομάγλου:
Ωστόσο,θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι,για λόγους αλληλεγγύης,οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν υπερέβησαν τα όρια που διαγράψαμε όλοι απο κοινού.[Καρτάλης και Πυρομάγλου το...απο κοινού;]Θα πρέπει μάλιστα να προστεθή ότι σε πολλές περιπτώσεις,οι αντιπρόσωποι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ,ήσαν ολιγώτερον αδιάλακτοι και περισσότερον μετριοπαθείς απο τους δημοκρατικούς αντιπροσώπους.Είναι βέβαιον,εξάλλου,ότι δεν ήθελαν για κανένα λόγο να φέρουν την ευθύνη της διακοπής των συζητήσεων στο Κάιρο.[πέρα απο την...αλληλεγγύη,υπήρχε προφανώς και το ένστικτο αυτοσυντήρησης τους]
Και γιατί να ζοριστούν οι εαμίτες;Η ατζέντα τους για το πολιτειακό[να μην τολμήσει να πατήσει το πόδι του στην ελλάδα ο βασιλιάς προτού γίνει δημοψήφισμα]είχε ενσωματωθεί στο μενού των ''δημοκρατικών'',των κεντρώων'',όλων των πολιτικών στο Κάιρο κ.ο.κ.[αφού έτσι κερδίζαν σε δημοφιλία,βρισκόμενοι σε ''αντιστοιχία'' με το ''λαϊκό αίσθημα'',σύμφωνα και με τον Πυρομάγλου]
Κι αφού η σύσκεψη κατέληξε σε ναυάγιο,κι αφού οι εαμίτες ήταν οι πλέον διαλλακτικοί,το βάρος της αδιαλλαξίας-εκτός εννοείται των διαχρονικά κακών και άτιμων ξένων που συνοδεύει την πλειοψηφία των αφηγήσεων και ερμηνειών της νεολληνικής ιστορίας-πέφτει στους ώμους των Πυρομάγλων:Η έμμονη ιδέα που διακατείχε τους ηγέτες των αντερεισματικών πλευρών του εαμ,δεν έπαιξε το παιχνίδι του βασιλιά,του κκε και των άγγλων;

τ'άλογον έστεκεν αυτού,και ολόγυρα του εκείνοι

καθήμενοι πολλά ελέγαν και τρεις οι γνώμες ήσαν

ή με το σκληρό σίδερο να σχίσουν τ'άδειο ξύλο,

ή,αφού το σύρουν κάτακρα,στες πέτρες να το ρίξουν,

ή να τ'αφήσουν των θεών μέγα ιλαστήριο δώρο,

όπως κατόπιν έμελλε το πράγμα να τελειώση.

οτ'ήταν μοίρα να χαθή η πόλι,αμ'αγκαλιάση

το μέγα ξύλιν'άλογο

Πυρομάγλου/Δούρειος ίππος:https://www.scribd.com/document/36297865/%CE%9A%CE%BF%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BD%CE%BF%CF%8D-%CE%A0%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE%B3%CE%BB%CE%BF%CF%85-%CE%9F-%CE%94%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%8A%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%82