Δεν υπάρχουν ηθικές ή ποιοτικές διαβαθμίσεις του''κακού''.Δύσκολο είναι και να οριστεί το''κακό'',να συναχθεί ενικός ορισμός μέσα απο την ποικιλομορφία των εκφάνσεων και την ποικιλότητα των εξωραϊσμένων παραπλανητικών μετασχηματισμών του.
Η πανανθρώπινη εμπειρία θα μπορούσε να βεβαιώσει τουλάχιστον τον εντοπισμό της αφετηρία του''κακού'':Είναι ο δεδομένος στην ίδια τη ''φύση''των έμβιων υπαρκτών[στον''τρόπο''της ύπαρξης του]ατομοκεντρισμός,η έμφυτη,ενστικτώδης ιδιοτέλεια.Για τα άλογα ζώα,το να κυριαρχούνται απ'τις ορμές[αδυσώπητες αναγκαιότητες]της αυτοσυντήρησης και της ηδονής,δεν επιδέχεται ηθικό προσδιορισμό,είναι νομοτέλεια.Κάποια δείγματα τάχα ερωτικής τρυφερότητας ή γονεϊκής φιλοστοργίας ή ευγνώμονης συμπεριφοράς,που συγκινούν τη ρομαντική ζωοφιλία αφελών ανθρώπων,είναι επίσης εκφάνσεις του αδυσώπητου ενστίκτου,τυφλή αναγκαιότητα της φύσης.
Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να παράγει''κακό'',γιατί μόνο ο άνθρωπος έχει την υπαρκτική δυνατότητα να εναντιώνεται στις ενστικτώδεις ορμές του,να τιθασεύσει την ορμέμφυτη ιδιοτέλεια,να ελέγχει τον βιολογικά δεδομένο ατομοκεντρισμό του.Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να παραγάγει ''κακό'',άρα και ν'αρνηθεί θεληματικά το ''κακό''-ν'αρνηθεί να βλάψει,να βασανίσει,να υποτάξει,να εκμεταλλευτεί,να χρησιμοποιήσει,να συκοφαντήσει,να ταπεινώσει τους προικισμένους με την ίδια δυνατότητα συνανθρώπους του.Κι αυτή την ακραιφνώς ανθρώπινη δυνατότητα την ονομάσαμε οι άνθρωποι''ελευθερία''.Μόνο ο άνθρωπος,έλεγε ο Σαρτρ,''μπορεί να μην είναι αυτό που είναι'':να υπάρχει παίρνοντας θεληματική απόσταση απο τον φυσικά δεδομένο τρόπο του να υπάρχει.
Η ιστορία του ανθρώπου βεβαιώνει ότι αυτή τη μοναδικότητα της ελευθερίας δεν την αντέχει ο άνθρωπος-η ανθρώπινη συλλογικότητα νομοθετεί τις προϋποθέσεις της ελευθερίας,αλλά λειτουργεί,περισσότερο ή λιγότερο,με τους νόμους της ζούγκλας.Πάντως,η προτεραιότητα της ελευθερίας συνεχίζει να βεβαιώνεται εμπειρικά ως ορισμός του''καλού''.''Υπάρχει μια και μόνο ελευθερία'',έγραφεο Ντοστογιέφσκυ:''Να ελευθερωθεί ο άνθρωπος απο τον εαυτό του''.
Μόνο τότε φθάνει στην πραγμάτωση της υπαρκτικής του ταυτότητας,στην ενεργητική του ετερότητα απο κάθε άλλο έμβιο υπαρκτό.Η ολοκλήρωση της προσωπικής μοναδικότητας του είναι για τον άνθρωπο το''καλό'':η ελευθερία απο τις απρόσωπες ενστικτώδεις ορμές.
...Στο διεθνές πεδίο σήμερα μοιάζει ν'αντιπαρατίθενται,έτοιμες για μια μέχρις εσχάτων αναμέτρηση,δυο παρατάξεις ή στρατόπεδα:Απο τη μια είναι όσοι ταυτίζουν το''καλό'',την''αλήθεια'',το''νόημα της ζωής''και του θανάτου με μιαν αλάθητη θρησκευτική διδασκαλία και πρακτική.Απο την άλλη,στο απέναντι στρατόπεδο,είναι όσοι ταυτίζουν όλα τα παραπάνω μ'έναν''πολιτισμό'':κοινό τρόπο βίου.
...Το αξιοπερίεργο είναι ότι και οι δυο αντιπαρατιθέμενες προτάσεις[η θρησκευτική:Ισλάμ,και η πολιτισμική:Δυτικός Διαφωτισμός]βεβαιώνονται στη θεωρία και στην πράξη,πανομοιότυπα ατομοκεντρικές.Αποβλέπουν στη θωράκιση και κατασφάλιση του ατόμου,του εγώ.Η θρησκευτική προτείνει έναν κώδικα απαιτήσεων πρακτικής ευσέβειας και πρακτικής συμπεριφοράς,που η τήρηση τους εξασφαλίζει αμέσως στο άτομο την αιώνια''σωτηρία'':Σ'ένα ηδονικότατο μεταθανάτιο μέλλον σε γραμμικό χρόνο ατελεύτητο.
Η πολιτισμική πρόταση δεν διαθέτει επαγγελίες για το ''επέκεινα'':προσφέρει μια ενθαδική εξασφάλιση του ατόμου με νομικές κατοχυρώσεις των δικαιωμάτων του,των ελευθεριών του,των νοσηλευτικών φροντίδων αν τις χρειαστεί,εξασφάλιση της πληροφόρησης του,των άνετων και ταχύτατων μετακινήσεων του,των απεριόριστων ερωτικών του απολαύσεων,της μεγιστοποίησης των καταναλωτικών του δυνατοτήτων κ.α.α.
Και τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα ξεκινάνε απο το άτομο και στοχεύουν στο άτομο,το κοινωνικό γεγονός[το άθλημα της αυθυπέρβασης του εγώ για τη χαρά και ποιότητα των σχέσεων κοινωνίας]το εκδέχονται μόνο σαν δευτερεύον πλαίσιο του πρωτεύοντος στόχου που είναι η ατομική εξασφάλιση.Αποκαλυπτικό και το δεδομένο της κοινής εκδοχής που έχουν για την ελευθερία οι δυο παρατάξεις:καμιά σχέση με την αντίσταση στις απρόσωπες ορμές-αναγκαιότητες της φύσης.Ελευθερία σήμερα,και για την ατομοκεντρική ισλαμική θρησκευτικότητα και για το ατομοκεντρικό δυτικό''παράδειγμα'',είναι η δυνατότητα ατομικών επιλογών.Για τους πρώτους,το άτομο''σώζεται''όταν επιλέξει και κατέχει τις''ορθές'' δοξασίες,πεποιθήσεις,δόγματα,αυτοθυσία στον πόλεμο κατά των απίστων.Ελευθερία για τους δεύτερους,είναι το εξαναγκαστό κατά πάντων ατομικό δικαίωμα να επιλέγει ο καθένας πολιτικές πεποιθήσεις,κόμματα,εφημερίδα,κοσμοθεωρία,διασκέδαση,σεξουαλική συμπεριφορά-τα πάντα.''Επιλέγω,άρα υπάρχω''.
Οταν ο πρωτογονισμός του ατομοκεντρισμού κατοχυρώνεται θρησκευτικά ή πολιτισμικά,δεν υπάρχει περιθώριο να κοινωνηθούν οι διαφορές.Οι τζιχαντιστές απαντάνε με σφαγή στην προσβολή του προφήτη τους απο το charlie hebdo.Κι ένα εκατομμύριο γάλλοι απαντάνε στη σφαγή βγαίνοντας στους δρόμους για να δηλώσουν ότι καθένας τους θέλει να είναι charlie:Να έχει το δικαίωμα,κάθε εγώ,να διακωμωδεί με σεξουαλικές χυδαιότητες τα ιερά και τα όσια λαών και κοινωνιών στη διαδρομή των αιώνων.Το δικαίωμα στην ''έκφραση'',η αποθέωση της ασυδοσίας,πάνω απο κάθε αξία,δηλαδή ποιότητα κοινωνίας του υπάρχειν.
Θρησκευτικός ή πολιτισμικός,ο ατομοκεντρισμός οδηγεί νομοτελειακά στην απανθρωπία./Χ.Γιανναράς
Θα μπορούσε καλόπιστα κάποιος να το δει όλο αυτό σχηματικά σαν παραδοξολογία,κι είναι γοητευτική πάντα μια τέτοια προσπάθεια,αφού το''παράδοξο''πηγαίνει''εκ γενετής''-σαν...φυσικά δεδομένος τρόπος του να υπάρχει κόντρα στο πλειοψηφικό ρεύμα,κόντρα των πολλών απο τα λίγα...εγώ.Αυτό το δικαίωμα όμως δεν αναγνωρίζεται στο...κάθε εγώ,γιατί διακωμωδεί[οι σεξουαλικές χυδαιότητες σαν αιτία ερεθισμού των τζιχαντιστών και γενικότερα των μουσουλμάνων,είναι αποσπασματική πρόφαση:Και προηγούμενα,άλλοι σκιτσογράφοι,άλλων ευρωπαϊκών χωρών,διακωμώδησαν τον προφήτη δίχως τη χρήση σεξουαλικών υπονοούμενων]τα ιερά και τα όσια κοινωνιών με ομοιοπαθητικά εγώ,που δεν έχουν κανένα δικαίωμα ασπασμού,στη περίπτωση των τζιχαντιστών του isis,κάτι διαφορετικού ή και απόρριψης του δίχως την αντικατάσταση του απο κάτι παρεμφερές.''Αξία'',συνεκτικός δεσμός του''υπάρχειν'',ο συλλογοκεντρισμός:Σου επιβάλλω,άρα συνυπάρχουμε.
Το επιλέγειν διακτινίζεται στη σφαίρα της...επιβολής στους άλλους:Λες κι αγοράζοντας ένα εγώ μια εφημερίδα,κλείνει κάποια άλλη,λες και πηγαίνοντας σε ένα μπαρ,κλείνεις τη ταβέρνα,λες και δεν θα έπρεπε να υπήρχαν διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και κόμματα που τις αντιπροσωπεύουν:Ολα αυτά δεν δημιουργούν κοινωνικές σχέσεις,λες και η προτίμηση σε μια εφημερίδα ή ένα κόμμα ή μια κοσμοθεωρία απο ένα εγώ,πιστεύετε απο...ένα εγώ και άλλο κανένα.Η''αυθυπέρβαση''των προτιμήσεων του κάθε εγώ,θα έπρεπε να ορίζεται ως μια σχέση που ναι μεν σέβεται τις προτιμήσεις των άλλων,των ετερόδοξων,αλλά απαγορεύεται να τις αμφισβητήσει.Προς τι,τότε,οι προτιμήσεις;
Διαλέγω κάτι,γιατί μου φαίνεται ότι υπερέχει έναντι κάτι άλλου,ή γιατί μου ταιριάζει,ή ακόμη ακόμη γιατί κι αυτό είναι στη διαδρομή των αιώνων,η αξία της κοινωνίας που έτυχε να γεννηθώ.
Υπάρχουν και τα ορμέμφυτα,όμως,επισημαίνει ο Γιανναράς,τα τυφλά και απρόσωπα,αλλά και...αναγκαιότητες της φύσης,που επειδή ακριβώς είναι φυσικότητες,είναι υπεράνω των εγώ και ταυτοχρόνως κοινές για όλα τα εγώ.Η''άμετρη''χρήση τους έχει διαβαθμίσεις στις οποίες φωλιάζει η όποια αντίσταση του κάθε εγώ κι ο βαθμός και η συχνότητα που τις απολαμβάνει.Αυτή η δυνατότητα ξεκινάει αναπόφευκτα απο το κάθε άτομο που τη χρησιμοποιεί με τα προσωπικά του μέτρα,παρ'όλο που είναι πάγκοινες για όλα τα απρόσωπα εγώ.
Δεν υπάρχει απόλυτα κοινός τρόπος βίου στην ατομοκρατία,μόνο στις...σχέσεις κοινωνίας των όλων με όλους:Είναι διαφορετική η κόψη της ατομοκρατίας που''κοιτάει τη πάρτη της''χωρίς να επιβαρύνει τους άλλους και διαφορετική η κόψη που θυμάται την απαξία της μόνο όταν ψάχνει για ενόχους στην αποτυχία της,δίχως όμως και για συνενόχους όταν επιτυγχάνει.Η πρώτη κόψη δεν θα επιμερίσει πρώτιστα το βάρος σε φταίχτες και συνοδοιπόρους-και στην''εξευγενισμένη''της μορφή,θ'αναγνωρίσει την όποια συμβολή των εταίρων της,εφόσον αντιληφτεί την αλληλεπίδραση που πάντα ξεκινά όμως απο το εγώ που δίνει για να μεθερμηνευτεί και παίρνει πίσω για να επιβεβαιώσει τις θεμελιακές ερμηνείες του-πεποιθήσεις-αποσταγμένες κλίσεις του:Θα είναι εσαεί ελευθερωμένη ακόμη κι απο τον...εαυτό της και απο τους άλλους:Η αναγνώριση της όποιας αποτυχίας της,είναι μια απελευθέρωση απο τον συνηθισμένο της εαυτό,προς χάριν του ανεύρετου,του κρυφού,του προς το παρόν αδοκίμαστου.
Με ένα τέτοιο προσωπικό παράδειγμα,δεν μπορεί ανακουφίσει και άλλους απο τον εαυτό τους,ώστε να μην είναι αυτό που νομίζουν ή νόμιζαν ότι είναι;
Χώρια ότι πριν απ'όλα και ακριβώς για να έχεις κερδίσει το δικαίωμα να επαίρεσαι για την υπαρκτική σου ετερότητα,θα πρέπει[''πρέπει'':μια λέξη που ακτινοβολεί αυτοπεποίθηση]να έχεις ξεδιαλέξει και τι είναι αυτό που θα ήθελες να είσαι αλλά δεν μπορείς να το πραγματώσεις.Αυτό που το μπορείς αλλά το παραχωρείς,''ρίχνοντας το στο γυαλό'',είναι το δεδομένο σου,η συνήθεια σου,η δεύτερη φύση σου.
Πως ν'αντέξεις την όποια μοναδικότητα της ελευθερίας σου,χωρίς να λειτουργήσεις σαν ζώο στη ζούγκλα,όταν τα άλλα ζώα-που είναι και τα περισσότερα,αναγκαστικά,απο το δικό σου εαυτό-προσποιούνται ότι δεν θέλουν αυτό που δεν μπορούν;
Το δυναμικό σου είναι το ενεργητικό,η απενεργοποίηση του είναι μια παραχωρητική παθητικότητα προς παθητικούς.Η σφοδρή νιτσεϊκή κριτική κατά του δυτικού πολιτισμού της γραμμικής προόδου και του θετικισμού,ήταν ακριβώς ότι έδινε τη δυνατότητα σε όλο και συντριπτικά περισσότερους σε απολαύσεις-ικανοποιήσεις δίχως τη συνοδεία πολλών κόπων και βασάνων:Η ελευθερία του απ'τον πραγματικό του εαυτό...και μάλιστα με το ίδιο πρωτογενές επιχείρημα:Με την ίδια δυνατότητα προικισμένοι όλοι οι συνάνθρωποι του.
Μια τυφλή αναγκαιότητα καθόλου αφελών ανθρώπων,αδυσώπητο ένστικτο της αναγκαιότητας συλλογοκεντρικής συνύπαρξης.Συμπάθειες και προτιμήσεις ομοίων προς όμοιους,όχι βιογενετικά,καθότι ακόμη κι ένα τετράποδο πριν συνευρεθεί,μυρίζει,περιεργάζεται,προπαρασκευάζει την τελική εκδήλωση ή μη της συμπεριφοράς του.
Η πανανθρώπινη εμπειρία θα μπορούσε να βεβαιώσει τουλάχιστον τον εντοπισμό της αφετηρία του''κακού'':Είναι ο δεδομένος στην ίδια τη ''φύση''των έμβιων υπαρκτών[στον''τρόπο''της ύπαρξης του]ατομοκεντρισμός,η έμφυτη,ενστικτώδης ιδιοτέλεια.Για τα άλογα ζώα,το να κυριαρχούνται απ'τις ορμές[αδυσώπητες αναγκαιότητες]της αυτοσυντήρησης και της ηδονής,δεν επιδέχεται ηθικό προσδιορισμό,είναι νομοτέλεια.Κάποια δείγματα τάχα ερωτικής τρυφερότητας ή γονεϊκής φιλοστοργίας ή ευγνώμονης συμπεριφοράς,που συγκινούν τη ρομαντική ζωοφιλία αφελών ανθρώπων,είναι επίσης εκφάνσεις του αδυσώπητου ενστίκτου,τυφλή αναγκαιότητα της φύσης.
Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να παράγει''κακό'',γιατί μόνο ο άνθρωπος έχει την υπαρκτική δυνατότητα να εναντιώνεται στις ενστικτώδεις ορμές του,να τιθασεύσει την ορμέμφυτη ιδιοτέλεια,να ελέγχει τον βιολογικά δεδομένο ατομοκεντρισμό του.Μόνο ο άνθρωπος μπορεί να παραγάγει ''κακό'',άρα και ν'αρνηθεί θεληματικά το ''κακό''-ν'αρνηθεί να βλάψει,να βασανίσει,να υποτάξει,να εκμεταλλευτεί,να χρησιμοποιήσει,να συκοφαντήσει,να ταπεινώσει τους προικισμένους με την ίδια δυνατότητα συνανθρώπους του.Κι αυτή την ακραιφνώς ανθρώπινη δυνατότητα την ονομάσαμε οι άνθρωποι''ελευθερία''.Μόνο ο άνθρωπος,έλεγε ο Σαρτρ,''μπορεί να μην είναι αυτό που είναι'':να υπάρχει παίρνοντας θεληματική απόσταση απο τον φυσικά δεδομένο τρόπο του να υπάρχει.
Η ιστορία του ανθρώπου βεβαιώνει ότι αυτή τη μοναδικότητα της ελευθερίας δεν την αντέχει ο άνθρωπος-η ανθρώπινη συλλογικότητα νομοθετεί τις προϋποθέσεις της ελευθερίας,αλλά λειτουργεί,περισσότερο ή λιγότερο,με τους νόμους της ζούγκλας.Πάντως,η προτεραιότητα της ελευθερίας συνεχίζει να βεβαιώνεται εμπειρικά ως ορισμός του''καλού''.''Υπάρχει μια και μόνο ελευθερία'',έγραφεο Ντοστογιέφσκυ:''Να ελευθερωθεί ο άνθρωπος απο τον εαυτό του''.
Μόνο τότε φθάνει στην πραγμάτωση της υπαρκτικής του ταυτότητας,στην ενεργητική του ετερότητα απο κάθε άλλο έμβιο υπαρκτό.Η ολοκλήρωση της προσωπικής μοναδικότητας του είναι για τον άνθρωπο το''καλό'':η ελευθερία απο τις απρόσωπες ενστικτώδεις ορμές.
...Στο διεθνές πεδίο σήμερα μοιάζει ν'αντιπαρατίθενται,έτοιμες για μια μέχρις εσχάτων αναμέτρηση,δυο παρατάξεις ή στρατόπεδα:Απο τη μια είναι όσοι ταυτίζουν το''καλό'',την''αλήθεια'',το''νόημα της ζωής''και του θανάτου με μιαν αλάθητη θρησκευτική διδασκαλία και πρακτική.Απο την άλλη,στο απέναντι στρατόπεδο,είναι όσοι ταυτίζουν όλα τα παραπάνω μ'έναν''πολιτισμό'':κοινό τρόπο βίου.
...Το αξιοπερίεργο είναι ότι και οι δυο αντιπαρατιθέμενες προτάσεις[η θρησκευτική:Ισλάμ,και η πολιτισμική:Δυτικός Διαφωτισμός]βεβαιώνονται στη θεωρία και στην πράξη,πανομοιότυπα ατομοκεντρικές.Αποβλέπουν στη θωράκιση και κατασφάλιση του ατόμου,του εγώ.Η θρησκευτική προτείνει έναν κώδικα απαιτήσεων πρακτικής ευσέβειας και πρακτικής συμπεριφοράς,που η τήρηση τους εξασφαλίζει αμέσως στο άτομο την αιώνια''σωτηρία'':Σ'ένα ηδονικότατο μεταθανάτιο μέλλον σε γραμμικό χρόνο ατελεύτητο.
Η πολιτισμική πρόταση δεν διαθέτει επαγγελίες για το ''επέκεινα'':προσφέρει μια ενθαδική εξασφάλιση του ατόμου με νομικές κατοχυρώσεις των δικαιωμάτων του,των ελευθεριών του,των νοσηλευτικών φροντίδων αν τις χρειαστεί,εξασφάλιση της πληροφόρησης του,των άνετων και ταχύτατων μετακινήσεων του,των απεριόριστων ερωτικών του απολαύσεων,της μεγιστοποίησης των καταναλωτικών του δυνατοτήτων κ.α.α.
Και τα δυο αντίπαλα στρατόπεδα ξεκινάνε απο το άτομο και στοχεύουν στο άτομο,το κοινωνικό γεγονός[το άθλημα της αυθυπέρβασης του εγώ για τη χαρά και ποιότητα των σχέσεων κοινωνίας]το εκδέχονται μόνο σαν δευτερεύον πλαίσιο του πρωτεύοντος στόχου που είναι η ατομική εξασφάλιση.Αποκαλυπτικό και το δεδομένο της κοινής εκδοχής που έχουν για την ελευθερία οι δυο παρατάξεις:καμιά σχέση με την αντίσταση στις απρόσωπες ορμές-αναγκαιότητες της φύσης.Ελευθερία σήμερα,και για την ατομοκεντρική ισλαμική θρησκευτικότητα και για το ατομοκεντρικό δυτικό''παράδειγμα'',είναι η δυνατότητα ατομικών επιλογών.Για τους πρώτους,το άτομο''σώζεται''όταν επιλέξει και κατέχει τις''ορθές'' δοξασίες,πεποιθήσεις,δόγματα,αυτοθυσία στον πόλεμο κατά των απίστων.Ελευθερία για τους δεύτερους,είναι το εξαναγκαστό κατά πάντων ατομικό δικαίωμα να επιλέγει ο καθένας πολιτικές πεποιθήσεις,κόμματα,εφημερίδα,κοσμοθεωρία,διασκέδαση,σεξουαλική συμπεριφορά-τα πάντα.''Επιλέγω,άρα υπάρχω''.
Οταν ο πρωτογονισμός του ατομοκεντρισμού κατοχυρώνεται θρησκευτικά ή πολιτισμικά,δεν υπάρχει περιθώριο να κοινωνηθούν οι διαφορές.Οι τζιχαντιστές απαντάνε με σφαγή στην προσβολή του προφήτη τους απο το charlie hebdo.Κι ένα εκατομμύριο γάλλοι απαντάνε στη σφαγή βγαίνοντας στους δρόμους για να δηλώσουν ότι καθένας τους θέλει να είναι charlie:Να έχει το δικαίωμα,κάθε εγώ,να διακωμωδεί με σεξουαλικές χυδαιότητες τα ιερά και τα όσια λαών και κοινωνιών στη διαδρομή των αιώνων.Το δικαίωμα στην ''έκφραση'',η αποθέωση της ασυδοσίας,πάνω απο κάθε αξία,δηλαδή ποιότητα κοινωνίας του υπάρχειν.
Θρησκευτικός ή πολιτισμικός,ο ατομοκεντρισμός οδηγεί νομοτελειακά στην απανθρωπία./Χ.Γιανναράς
Θα μπορούσε καλόπιστα κάποιος να το δει όλο αυτό σχηματικά σαν παραδοξολογία,κι είναι γοητευτική πάντα μια τέτοια προσπάθεια,αφού το''παράδοξο''πηγαίνει''εκ γενετής''-σαν...φυσικά δεδομένος τρόπος του να υπάρχει κόντρα στο πλειοψηφικό ρεύμα,κόντρα των πολλών απο τα λίγα...εγώ.Αυτό το δικαίωμα όμως δεν αναγνωρίζεται στο...κάθε εγώ,γιατί διακωμωδεί[οι σεξουαλικές χυδαιότητες σαν αιτία ερεθισμού των τζιχαντιστών και γενικότερα των μουσουλμάνων,είναι αποσπασματική πρόφαση:Και προηγούμενα,άλλοι σκιτσογράφοι,άλλων ευρωπαϊκών χωρών,διακωμώδησαν τον προφήτη δίχως τη χρήση σεξουαλικών υπονοούμενων]τα ιερά και τα όσια κοινωνιών με ομοιοπαθητικά εγώ,που δεν έχουν κανένα δικαίωμα ασπασμού,στη περίπτωση των τζιχαντιστών του isis,κάτι διαφορετικού ή και απόρριψης του δίχως την αντικατάσταση του απο κάτι παρεμφερές.''Αξία'',συνεκτικός δεσμός του''υπάρχειν'',ο συλλογοκεντρισμός:Σου επιβάλλω,άρα συνυπάρχουμε.
Το επιλέγειν διακτινίζεται στη σφαίρα της...επιβολής στους άλλους:Λες κι αγοράζοντας ένα εγώ μια εφημερίδα,κλείνει κάποια άλλη,λες και πηγαίνοντας σε ένα μπαρ,κλείνεις τη ταβέρνα,λες και δεν θα έπρεπε να υπήρχαν διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και κόμματα που τις αντιπροσωπεύουν:Ολα αυτά δεν δημιουργούν κοινωνικές σχέσεις,λες και η προτίμηση σε μια εφημερίδα ή ένα κόμμα ή μια κοσμοθεωρία απο ένα εγώ,πιστεύετε απο...ένα εγώ και άλλο κανένα.Η''αυθυπέρβαση''των προτιμήσεων του κάθε εγώ,θα έπρεπε να ορίζεται ως μια σχέση που ναι μεν σέβεται τις προτιμήσεις των άλλων,των ετερόδοξων,αλλά απαγορεύεται να τις αμφισβητήσει.Προς τι,τότε,οι προτιμήσεις;
Διαλέγω κάτι,γιατί μου φαίνεται ότι υπερέχει έναντι κάτι άλλου,ή γιατί μου ταιριάζει,ή ακόμη ακόμη γιατί κι αυτό είναι στη διαδρομή των αιώνων,η αξία της κοινωνίας που έτυχε να γεννηθώ.
Υπάρχουν και τα ορμέμφυτα,όμως,επισημαίνει ο Γιανναράς,τα τυφλά και απρόσωπα,αλλά και...αναγκαιότητες της φύσης,που επειδή ακριβώς είναι φυσικότητες,είναι υπεράνω των εγώ και ταυτοχρόνως κοινές για όλα τα εγώ.Η''άμετρη''χρήση τους έχει διαβαθμίσεις στις οποίες φωλιάζει η όποια αντίσταση του κάθε εγώ κι ο βαθμός και η συχνότητα που τις απολαμβάνει.Αυτή η δυνατότητα ξεκινάει αναπόφευκτα απο το κάθε άτομο που τη χρησιμοποιεί με τα προσωπικά του μέτρα,παρ'όλο που είναι πάγκοινες για όλα τα απρόσωπα εγώ.
Δεν υπάρχει απόλυτα κοινός τρόπος βίου στην ατομοκρατία,μόνο στις...σχέσεις κοινωνίας των όλων με όλους:Είναι διαφορετική η κόψη της ατομοκρατίας που''κοιτάει τη πάρτη της''χωρίς να επιβαρύνει τους άλλους και διαφορετική η κόψη που θυμάται την απαξία της μόνο όταν ψάχνει για ενόχους στην αποτυχία της,δίχως όμως και για συνενόχους όταν επιτυγχάνει.Η πρώτη κόψη δεν θα επιμερίσει πρώτιστα το βάρος σε φταίχτες και συνοδοιπόρους-και στην''εξευγενισμένη''της μορφή,θ'αναγνωρίσει την όποια συμβολή των εταίρων της,εφόσον αντιληφτεί την αλληλεπίδραση που πάντα ξεκινά όμως απο το εγώ που δίνει για να μεθερμηνευτεί και παίρνει πίσω για να επιβεβαιώσει τις θεμελιακές ερμηνείες του-πεποιθήσεις-αποσταγμένες κλίσεις του:Θα είναι εσαεί ελευθερωμένη ακόμη κι απο τον...εαυτό της και απο τους άλλους:Η αναγνώριση της όποιας αποτυχίας της,είναι μια απελευθέρωση απο τον συνηθισμένο της εαυτό,προς χάριν του ανεύρετου,του κρυφού,του προς το παρόν αδοκίμαστου.
Με ένα τέτοιο προσωπικό παράδειγμα,δεν μπορεί ανακουφίσει και άλλους απο τον εαυτό τους,ώστε να μην είναι αυτό που νομίζουν ή νόμιζαν ότι είναι;
Χώρια ότι πριν απ'όλα και ακριβώς για να έχεις κερδίσει το δικαίωμα να επαίρεσαι για την υπαρκτική σου ετερότητα,θα πρέπει[''πρέπει'':μια λέξη που ακτινοβολεί αυτοπεποίθηση]να έχεις ξεδιαλέξει και τι είναι αυτό που θα ήθελες να είσαι αλλά δεν μπορείς να το πραγματώσεις.Αυτό που το μπορείς αλλά το παραχωρείς,''ρίχνοντας το στο γυαλό'',είναι το δεδομένο σου,η συνήθεια σου,η δεύτερη φύση σου.
Πως ν'αντέξεις την όποια μοναδικότητα της ελευθερίας σου,χωρίς να λειτουργήσεις σαν ζώο στη ζούγκλα,όταν τα άλλα ζώα-που είναι και τα περισσότερα,αναγκαστικά,απο το δικό σου εαυτό-προσποιούνται ότι δεν θέλουν αυτό που δεν μπορούν;
Το δυναμικό σου είναι το ενεργητικό,η απενεργοποίηση του είναι μια παραχωρητική παθητικότητα προς παθητικούς.Η σφοδρή νιτσεϊκή κριτική κατά του δυτικού πολιτισμού της γραμμικής προόδου και του θετικισμού,ήταν ακριβώς ότι έδινε τη δυνατότητα σε όλο και συντριπτικά περισσότερους σε απολαύσεις-ικανοποιήσεις δίχως τη συνοδεία πολλών κόπων και βασάνων:Η ελευθερία του απ'τον πραγματικό του εαυτό...και μάλιστα με το ίδιο πρωτογενές επιχείρημα:Με την ίδια δυνατότητα προικισμένοι όλοι οι συνάνθρωποι του.
Μια τυφλή αναγκαιότητα καθόλου αφελών ανθρώπων,αδυσώπητο ένστικτο της αναγκαιότητας συλλογοκεντρικής συνύπαρξης.Συμπάθειες και προτιμήσεις ομοίων προς όμοιους,όχι βιογενετικά,καθότι ακόμη κι ένα τετράποδο πριν συνευρεθεί,μυρίζει,περιεργάζεται,προπαρασκευάζει την τελική εκδήλωση ή μη της συμπεριφοράς του.