[Πολιτικά,βιβλίο 5-κι αφού έχει προηγηθεί αναφορά στη μεταβολή των πολιτευμάτων εξαιτίας της μεταβολής των εισοδημάτων]:
Κοινή πολιτική αρχή σε πολίτευμα είναι να μην αποκτά κανείς πολύ μεγάλη υπεροχή διαταράσσοντας έτσι την ισορροπία των δυνάμεων,αλλά αντίθετα η επιδίωξη μάλλον να είναι να δίνονται αξιώματα μικρά σε δικαιοδοσία αλλά μεγάλα σε διάρκεια,ή μικρά σε διάρκεια αλλά μεγάλα σε δικαιοδοσία.
...Για τους ίδιους λόγους[συγκεντρωμένη μεγάλη δύναμη στα χέρια ολίγων],χρειάζεται να παρθούν μέτρα προστασίας απο την ευημερία κάποιας τάξης της πόλης.Αυτό θεραπεύεται με την ανάθεση πάντοτε των έργων και των αξιωμάτων στις αντίθετες παρατάξεις και με την επιδίωξη να συγκερασθεί το πλήθος των απόρων με εκείνο των ευπόρων ή να ενισχυθεί η μεσαία τάξη.
Είναι πολύ σημαντικό κάθε είδος πολιτεύματος να οργανωθεί κατά τέτοιο τρόπο και με τους νόμους και με τους άλλους ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ,ώστε να μην είναι δυνατόν οι άρχοντες ν'αποκομίζουν υλικά κέρδη.
Φρίντμαν,η σχέση μεταξύ οικονομικής και πολιτικής ελευθερίας:Η βασική απειλή για την ελευθερία είναι η δυνατότητα της εξουσίας ν'ασκεί καταναγκασμό,είτε αυτή η εξουσία βρίσκεται στα χέρια ενός μονάρχη,ενός δικτάτορα,μιας ολιγαρχίας είτε στα χέρια μιας στιγμιαίας πλειοψηφίας.Η προστασία της ελευθερίας απαιτεί την εξάλειψη μιας τέτοιας συγκέντρωσης εξουσίας στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και την αποκέντρωση και τον καταμερισμό όποιας εξουσίας δεν μπορεί να εξαλειφθεί-ένα σύστημα ελέγχου και ισορροπιών.Απομακρύνοντας την οργάνωση της οικονομικής δραστηριότητας απο τον έλεγχο των πολιτικών αρχών,η αγορά εξαλείφει αυτή την πηγή καταναγκαστικής εξουσίας.Επιτρέπει στην οικονομική ισχύ να ελέγχει,αντί να ενισχύει την πολιτική εξουσία.
Κι αυτή η οργάνωση πρέπει να τηρείται στα ολιγαρχικά κυρίως πολιτεύματα.Γιατί οι πολλοί δεν αγανακτούν τόσο,επειδή αποκλείονται απο την εξουσία,αντίθετα μάλιστα ευχαριστιούνται,εαν κάποιος τους αφήσει ν'ασχολούνται με τις δικές τους υποθέσεις,όσο αγανακτούν,αν νομίζουν ότι οι άρχοντες κλέβουν το δημόσιο ταμείο,διότι τότε τους δυσαρεστούν και τα δύο:γιατί αποκλείονται κι απο τα πολιτικά αξιώματα και απο τα κέρδη.Ετσι,μ'έναν και μόνο τρόπο ενδέχεται να συνυπάρχουν δημοκρατία και αριστοκρατία,μόνο εαν κάποιος επινοούσε έναν τέτοιο συνδυασμό.Γιατί τότε θα ήταν δυνατόν και οι επιφανείς και το πλήθος να έχουν και οι δύο όσα επιθυμούν.Διότι είναι δημοκρατική αρχή το δικαίωμα όλων να μετέχουν στην εξουσία,ενώ το να κατέχουν την εξουσία μόνο οι επιφανείς είναι αριστοκρατική αρχή κι άρα η συνύπαρξη τους θα συμβεί μόνο στην περίπτωση που θα είναι αδύνατο να πλουτίσει κάποιος απο την άσκηση της εξουσίας.
Γιατί οι φτωχοί δεν θα επιζητούν αξιώματα,αφού δεν θα τους αποφέρουν κανένα υλικό κέρδος,αλλά αντίθετα θα προτιμούν τις ιδιωτικές τους ασχολίες,ενώ οι πλούσιοι θα είναι σε θέση ν'αναλαμβάνουν τα αξιώματα αυτά,καθώς δεν έχουν καμιά ανάγκη απο τα δημόσια χρήματα.
[ή όπως το θέτει ο Σωκράτης στη πολιτεία του κοινοκτημονόφρονας Πλάτων:Το ν'αγαπά κανείς την αρχή για τα κέρδη που μπορούν να βγουν απ'αυτή,θεωρείται κι είναι τωόντι επονείδιστο πράγμα.
Γι'αυτό λοιπόν και οι άριστοι δεν επιζητούν την τιμή της εξουσίας,ούτε τη θέλουν για να ωφεληθούν χρήματα απ'αυτήν.Γιατί δεν επιθυμούν ούτε φανερά να παίρνουν μισθό και να τους λένε μισθωτούς,ούτε κρυφά να σφετερίζωνται τα δημόσια και να λέγονται κλέφτες.Ούτε πάλι την επιζητούν για την τιμή,επειδή δεν είναι φιλόδοξοι.Πρέπει λοιπόν να υπάρχει επιτακτική ανάγκη,ή ο φόβος καμιάς τιμωρίας,για να το αποφασίσουν ν'αναλάβουν εκουσίως μιαν αρχή,και γι'αυτό καταντά να θεωρείται επονείδιστο πράγμα το ν'αναδέχεται κανείς εκουσίως μιαν αρχή,χωρίς να του το επιβάλει κάποια ανάγκη-Ποιά ανάγκη,καλοκάγαθε και καβαλάρη ροζ συννεφιού,Σωκράτη?Το να παίρνουν έστω κι έναν μισθό οι άριστοι,το αποκλείεις:Εαν αυτοί οι άριστοι τυγχάνει να μην είναι εύποροι,μια τέτοια ''ανιδιοτελή''αβελτηρία,θα υπηρετήσει το συμφέρον του...ισχυροτέρου,αυτού που δεν έχει ανάγκη μισθοσυντήρησης.Εαν πουλάνε στο πόπολο ''άμισθη αντιϊδιοωφέλεια'',θα τα πάρουν κάτω απο το τραπέζι.Κι αν δεν συμβαίνει τίποτα απο τα δυο κι είναι πράγματι ταγμένοι στην υπηρέτηση των συμφερόντων των''ασθενεστέρων'',ν'αρνηθούν και τις τιμές για τη προσφορά τους.Τους δε ακερδώς άρχειν τιμάς είναι δει νενομοθετημένας τοις ευδοκιμούσιν/Αριστοτέλης.
Κι η μεγαλύτερη τιμωρία γι'αυτόν,όταν δεν θέλει να κυβερνήσει ο ίδιος,είναι να κυβερνάται απο άλλους χειρότερους του.Κι απ'αυτό τον φόβο είναι που αναλαβαίνουν την αρχή οι άριστοι,όταν την αναλαβαίνουν,κι όχι επειδή επιζητούν σαν ένα πράγμα καλό για τον εαυτό τους,ούτε για να καλοπεράσουν απο την εξουσία,αλλά επειδή απο ανάγκη τη δέχονται,αφού δεν έχουν να την αναθέσουν σε άλλους καλυτέρους και όμοιους τους-Οχι,δεν...το κάνουν και για το καλό του εαυτού τους όταν κινδυνεύουν απο την εξουσία των χειρότερων,ο φόβος τους δεν είναι...αυτοσυντήρηση].
Διατηρούνται επίσης τα πολιτεύματα,όχι μόνο γιατί βρίσκονται μακριά απ'ότι τα φθείρει,αλλά μερικές φορές και γιατί είναι κοντά,διότι απο το φόβο της κατάλυσης οι πολίτες αγκαλιάζουν σφιχτότερα το πολίτευμα.Επομένως,όσοι φροντίζουν για το πολίτευμα χρειάζεται να δημιουργούν αιτίες φόβου για να διαφυλάγουν άγρυπνα το πολίτευμα οι πολίτες κι έτσι να κάνουν τους μακρινούς κινδύνους να ΦΑΙΝΟΝΤΑΙ κοντινοί/Αριστοτέλης.
Η ελευθερία υπεράσπισης μη δημοφιλών σκοπών δεν απαιτεί να είναι μια τέτοια υπεράσπιση ανέξοδη.Αντιθέτως,καμιά κοινωνία δεν θα ήταν σταθερή αν η υπεράσπιση της ριζοσπαστικής αλλαγής ήταν ανέξοδη,πόσο μάλλον επιχορηγούμενη.Είναι απολύτως αρμόζον οι άνθρωποι να κάνουν θυσίες για να υπερασπίζονται σκοπούς στους οποίους πιστεύουν βαθιά.Μάλιστα,είναι σημαντικό να περιφρουρείται η ελευθερία μόνο για ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να επιδείξουν αυταπάρνηση,αλλιώς η ελευθερία εκφυλίζεται σε ασυδοσία και ανευθυνότητα.Το ουσιώδες είναι το κόστος υπεράσπισης μη δημοφιλών σκοπών πρέπει να είναι ανεκτό κι όχι απαγορευτικό.
...Στις δημοκρατίες εξάλλου είναι αναγκαίο ν'αντιμετωπίζονται οι εύποροι με μετριοπάθεια,όχι μόνο δηλαδή να μη γίνεται αναδασμός των ιδιοκτησιών τους αλλά ούτε των εισοδημάτων τους,κάτι που σε μερικά πολιτεύματα συμβαίνει χωρίς να γίνεται αντιληπτό.
Τα ριζοσπαστικά κινήματα στις καπιταλιστικές κοινωνίες,κατά κανόνα υποστηρίζονται απο λίγα πλούσια άτομα που έχουν πειστεί-ακόμη κι απο έναν Ενγκελς.Πρόκειται για έναν ακόμη ρόλο της ανισότητας του πλούτου στην περιφρούρηση της πολιτικής ελευθερίας που σπάνια επισημαίνεται-ο ρόλος του ευεργέτη.
...Σε μια κοινωνία της ελεύθερης αγοράς,αρκεί να υπάρχουν τα κονδύλια.
...Το μόνο που χρειάζεται είναι να πειστούν λίγοι πλούσιοι άνθρωποι να χρηματοδοτήσουν τη προπαγάνδα μιας ιδέας.Μάλιστα,δεν χρειάζεται καν να πειστούν άνθρωποι ή οικονομικά ιδρύματα με διαθέσιμα κονδύλια.Αρκεί να πειστούν ότι η προπαγάνδα μπορεί να είναι οικονομικά επιτυχημένη:ότι η εφημερίδα ή το περιοδικό ή το βιβλίο ή όποιο άλλο εγχείρημα θα φέρει κέρδος.
Στην αντίθετη περίπτωση[της συγκέντρωσης πολιτικών δικαιοδοσιών],αν δόθηκαν όλες οι δικαιοδοσίες μαζί,να μην αφαιρούνται κιόλας όλες μαζί αλλά βαθμιαία.Κυρίως μάλιστα να γίνεται προσπάθεια να κατευθύνονται οι άνθρωποι σύμφωνα με τους νόμους,έτσι ώστε κανείς να μην εμφανίζεται με συγκεντρωμένη μεγάλη δύναμη στα χέρια του εξαιτίας είτε φίλων είτε πλούτου.
Η εν ελλάδι πλειοψηφούσα μαρξιστική φιλολογία βλέπει στην αριστοτελική συντεταγμένη νομοκρατία,αποσύνδεση της απο το κράτος δικαίου,όπου το κράτος δικαίου ισούται με...την πρόνοια και την''φροντίδα''των πολιτών:Διαχωρίζοντας τους νόμους απο το ''δίκαιο''[ή αλλιώς''κοινωνική δικαιοσύνη''],η διαφύλαξη του πολιτεύματος γίνεται αυτοσκοπός κι αποσυνδέεται η εξέλιξη της οικονομικής,πολιτικής και πολιτισμικής ζωής του συνόλου ανεξαρτήτως των μεταβολών στο εσωτερικό-μέλη του συνόλου.Κι αυτές οι μεταβολές είναι πάντα...επικεντρωμένες-υπερσυγκεντρωτικές,έχουν μια αιτία:''την εκμετάλλευση''των πολλών απο τους λίγους.
Η οικονομική εξουσία μπορεί να είναι ευρέως αποκεντρωμένη.Δεν υπάρχει κανένας νόμος διατήρησης που να ορίζει ότι η ανάπτυξη νέων κέντρων οικονομικής ισχύος γίνεται σε βάρος των υπαρχόντων κέντρων./Φρίντμαν
Ετσι,[όταν οι φτωχοί δεν θα επιζητούν αξιώματα κι οι πλούσιοι θ'αναλαμβάνουν αμισθί πολιτικά αξιώματα]θα συμβεί οι άποροι να γίνονται εύποροι,επειδή αφοσιώνονται στις ασχολίες τους,και οι επιφανείς να μην κυβερνιούνται απο τυχαία πρόσωπα./Αριστοτέλης
Η πολιτική εξουσία,απ'την άλλη,είναι δύσκολότερο ν'αποκεντρωθεί.Μπορούν να υπάρχουν πολυάριθμες μικρές ανεξάρτητες κυβερνήσεις.Είναι όμως πολύ πιο δύσκολο να διατηρηθούν πολλά ισοδύναμα μικρά κέντρα πολιτικής εξουσίας σε μια ενιαία μεγάλη κυβέρνηση,απ'ότι να υπάρχουν πολλά κέντρα οικονομικής ισχύος σε μια ενιαία μεγάλη οικονομία.
Μοιάζει να υπάρχει κάτι σαν σταθερό σύνολο πολιτικής εξουσίας προς κατανομή.Κατά συνέπεια,αν η οικονομική εξουσία συνδυάζεται με την πολιτική,ο συγκεντρωτισμός μοιάζει σχεδόν αναπόφευκτος.Απο την άλλη,αν η οικονομική εξουσία παραμένει σε άλλα χέρια απ'ότι η πολιτική εξουσία,μπορεί να λειτουργεί ως έλεγχος κι ως αντιστάθμισμα της τελευταίας.
Αυτά δεν θεραπεύονται μόνο με την...πολιτική ανάθεση των έργων και των αξιωμάτων στις αντίθετες παρατάξεις,μιας οργάνωσης που πρέπει να τηρείται κυρίως στα...ολιγαρχικά πολιτεύματα[όπου οι πολλοί είναι αποκλεισμένοι απο την εξουσία,κι όταν οι δημοκρατικοί ξεσηκωθούν θα:ο γαρ επί του πλήθους ζητούσιν οι δημοκρατικοί,το ίσον,τούτο επί των ομοίων ου μόνον δίκαιον αλλά και συμφέρον εστίν.Διό εαν πλείους ώσιν εν τω πολιτεύματι,πολλά συμφέρει των δημοτικών νομοθετημάτων,ίνα πάντες οι όμοιοι μετέχωσιν/Αριστοτέλης.
Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι η πολιτική και η οικονομία είναι ξεχωριστοί τομείς και εν πολλοίς δεν συνδέονται μεταξύ τους.Οτι η ατομική ελευθερία είναι πολιτικό πρόβλημα κι η υλική ευημερία οικονομικό πρόβλημα,κι ότι οποιοδήποτε είδος πολιτικής οργάνωσης μπορεί να συνδυαστεί με οποιοδήποτε είδος οικονομικής οργάνωσης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου