Δουλοκτησία

 

Όσοι ισχυρίζονται ότι η καλή κατάσταση της ψυχής κι οι σωστές πράξεις ή άλλο παρόμοιο είναι αρετές της ψυχής,εξαπατούν τον εαυτό τους"-πολύ πιο σωστά μιλούν όσοι απαριθμούν τις αρετές, όπως ο Γοργίας. Έτσι, όπως ο ποιητής λέει για τη γυναίκα, πρέπει να πιστέψουμε το ίδιο για όλες τις αρετές: «η σιωπή είναι στολίδι της γυναίκας» , ενώ για τον άντρα δεν είναι καθόλου στολίδι η σιωπή. Επειδή το παιδί είναι ανολοκλήρωτο, είναι φανερό ότι ­και η αρετή του δεν είναι δική του,δηλαδή δεν κρίνεται σε σχέση με την τρέχουσα κατάσταση του εαυτού του αλλά σε σχέση με τον σκοπό και τον καθοδηγητή του.Με τον ίδιο τρόπο σχετίζεται η αρετή του δούλου προς την αρετή του αφέντη. Είπαμε ήδη ότι ο δούλος είναι χρήσιμος για τις βιοτικές ανάγκες, άρα είναι φανερό ότι χρειάζεται και λίγη αρετή, τόση όση να μην τον αποσπά από τη δουλειά του ούτε η ακολασία ούτε η δειλία. 

Αν τούτο αληθεύει, θα μπορούσε κάποιος να ρωτήσει αν πρέπει να διαθέτουν αρετή και οι τεχνίτες. Πολλές φορές οι τεχνίτες ρέπουν προς την ακολασία και παραμελούν τη δουλεία τους ή μήπως διαφέρουν πολύ; Ο δούλος συμμετέχει στη ζωή του αφέντη, ενώ ο τεχνίτης είναι πιο μακριά και πρέπει να διαθέτει τόση αρετή, όση είναι και η δουλεία του, αφού ο χειρώνακτας έχει και κάποια συμμετοχή στην δουλεία. Κι ενώ ο δούλος βέβαια είναι από τη φύση του δούλος, κανείς όμως υποδηματοποιός ούτε κανένας άλλος τεχνίτης είναι από τη φύση του τεχνίτης. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι την αρετή στον δούλο πρέπει να τη διδάξει ο αφέντης του, όχι όμως ως δάσκαλος για το πώς θα υπηρετεί καλύτερα ως δούλος, αλλά ως κύριος που νουθετεί.Γι' αυτό λένε ότι κάνουν πολύ άσχημα όσοι απαγορεύουν στους δούλους να σκέφτονται και υποστηρίζουν πως μονο με διαταγές πρέπει να τους αντιμετωπίζουν, γιατί οι δούλοι έχουν περισσότερη ανάγκη από νουθεσία απ' ό,τι τα παιδιά./Βιβλίο Α

Ακόμη και υπό το πρίσμα του ιστορικού αναχρονισμού,δύσκολα κάποιος μπορεί να δεχτεί το πατριαρχικό και δουλοκτητικό μοντέλο που υπερασπίζεται ο Αριστοτέλης.Εφόσον ο τεχνίτης  δεν είναι φύσει τεχνίτης αλλά η τέχνη του είναι επίκτητη,κάλλιστα κι ο ''εγκρατής και σωφρονισμένος'' δούλος,δηλ. ο φύσει κι όχι κατά νόμο δούλος,δύναται ν'ανέβει τάξη και να ξεφύγει απ'τη δουλεία του.

Απ'την άλλη όμως μπορεί κάποιος ν'αναρωτηθεί για το εαν οι υπηρετικές αρετές εργατών και δούλων δεν αντιπροσωπεύουν σε μεγάλο ποσοστό την ικανοποιηση με την κατάσταση τους και την έλλειψη φιλοδοξίας εκ μέρους τους.

Ας θυμηθούμε τον διάλογο Θρασύμαχου/Σωκράτη σχετικά με την εξουσία του άρχοντα που πρέπει να διαθέτει σε τέλειο βαθμό τις ηθικές αρετές[καθότι πρωτομάστορας]και την δυσανεξία των πολιτών ν'αναλαμβάνουν δημόσια πόστα:δεν είναι μόνο ίσως η εξουσία που διακατέχεται από ευδαιμονία αλλά και...