Στο τρίτο βιβλίο των Πολιτικών το βασικό ζητούμενο είναι να οριστεί το πολίτευμα ως προς τη φύση και τις μορφές του.Για ν'απαντηθεί όμως,λέει ο Αριστοτέλης,χρειάζεται ν'απαντηθούν προηγουμένως τα ερωτήματα τι είναι πολίτης και τι είναι πόλη.Ετσι,το ερώτημα για τον πολίτη εγκιβωτίζει τα δυο άλλα ερωτήματα για την πόλη και το πολίτευμα.Το πολίτευμα είναι σε θέση να το ορίσει επαρκώς ο Αριστοτέλης,αφού πρώτα ορίσει εκ νέου την πόλη,ο ορισμός της οποίας προϋποθέτει τον ορισμό του πολίτη/Πηνελόπη Τζιώκα- Ευαγγέλου
Επειδή η πόλη ανήκει στα σύνθετα πράγματα,οπως ακριβώς και κάθε άλλο πράγμα που είναι μια ολότητα αποτελούμενη από πολλά μερη,γίνεται φανερό ότι προηγείται η έρευνα για τον πολίτη,γιατί η πόλη αποτελείται από ένα πλήθος πολιτών.Συνεπώς,οφείλουμε να ερευνήσουμε ποιον πρέπει ν'αποκαλούμε πολίτη και ποιά είναι η φύση του πολίτη.
...Πολίτης με την ακριβέστερη σημασία της λέξης,ορίζεται κάποιος με βάση κυρίως το δικαίωμα του να μετέχει στη δικαστική και πολιτική εξουσία και με τίποτε άλλο.
...Με ποια κριτήρια υποχρεωνόμαστε να θεωρήσουμε την πόλη μια κι ενιαία?Οχι βέβαια με κριτήρια τα τείχη.
...Αν πάλι η πόλη είναι πράγματι κάποιο είδος κοινωνίας και υφίσταται ως κοινωνία πολιτών στη βάση μιας πολιτειακής οργάνωσης,τότε με λογικη αναγκαιότητα η πόλη δεν θα παρέμενε η ίδια,εφόσον μεταβάλλεται το πολίτευμα ως προς το είδος του και διαφοροποιείται.Κατ'αναλογία λέμε ότι ο χορός είναι διαφορετικός,πότε κωμικός και πότε τραγικός,αν κι οι άνθρωποι που τον αποτελούν είναι πολλές φορές οι ίδιοι.
Οι αρετές του πολίτη ως άρχοντα και ως αρχόμενου
Οπως ακριβώς ο ναυτικός αποτελεί μέλος του πληρώματος,το ίδιο ισχύει και για τον πολίτη.Αν και τα μέλη του πληρώματος δεν έχουν την ίδια αρμοδιότητα[ενας είναι κωπηλάτης,άλλος κυβερνητης,άλλος τιμονιέρης κ.λ.],γίνεται φανερό ότι ο ακριβής χαρακτηρισμός του καθενα συμπίπτει με την ειδικότητα του,όλοι όμως διέπονται το ίδιο από ένα κοινό γνώρισμα.Γιατί η ασφαλή ναυτιλία εξαρτάται απ'όλους αυτούς κι ο καθένας χωριστά αυτό επιθυμεί.
...Υπάρχουν περισσότερα είδη δούλων αφού κι οι εργασίες τους είναι περισσότερες.Ενα μέρος αυτών των έργασιών εκτελούν οι χειρώνακτες.Σε αυτούς συγκαταλέγεται και κάθε ανειδικευτος εργάτης.Γ'αυτόν τον λόγο σε μερικές πόλεις δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στην εξουσία οι τεχνίτες παλιά,πριν εμφανιστεί το τελευταίο είδος δημοκρατίας.
...Δεν είναι δυνατόν να ασκεί κανείς σωστά την εξουσία,αν δεν την έχει υποστεί πρώτα.Ακριβώς αυτή είναι η αρετή του πολίτη,η γνωση δηλαδή και των δύο διαστάσεων της εξουσίας που αφορά ελεύθερους ανθρώπους.
...Ομως η άριστη πόλη δεν θα καταστήσει πολίτη τον εργάτη.Οσοι καταγίνονται με τέτοιες ασχολίες άμεσου βιοπορισμού,εργάζονται για χάρη ενός προσώπου κι είναι δούλοι.Εφόσον όμως παρέχουν στο σύνολο αυτού του είδους τις υπηρεσίες τους,είναι εργάτες και θήτες.
Κι αφού είναι τέτοιοι που είναι και δεν έχουν θεωρητικά τον ελεύθερο χρόνο να μορφωθούν και να νοιαστούν για κάτι άλλο πλην απο το μεροκάματο τους μεροδούλι μεροφάι,πως θα συμμετέχουν έχοντας το δικαίωμα να παρευρίσκονται στις εκκλησίες του δήμου?Οπως ακριβώς σε ένα καράβι όλοι δέχονται κι εκτελούν διαταγές με σκοπό την ασφαλή πλοήγηση τους απ'τον καπετάνιο μέχρι τον τελευταίο κωπηλάτη,γίνονται εν τοις πράγμασι άρχοντες και αρχόμενοι-χώρια που δεν χρειάζεται να βρίσκονται καθημερινώς στην εκκλησία του δήμου ή μπορούν να στέλνουν αντιπροσώπους των ειδικοτήτων τους.
Αντιθέτως θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι οι ''άεργοι'' αριστοκράτες δεν έχουν το απόλυτο δικαίωμα στο άρχειν με μόνο τους προνόμιο τον ελεύθερο τους χρόνο που δεν είναι απαραίτητο να τους ωθεί στη θεωρητική μόρφωση αλλά και στις ''ακολασίες'' του άλογου μέρους της ''ψυχής'',ούτε και να μην πέφτουν θύματα δημαγωγών που καταστρέφουν τις δημοκρατίες καταντώντας τες οχλοκρατικές.
Οπως και να'χει,απο εδώ έχουμε την εμφάνιση γονιμοποιών σπερμάτων της αντιπροσωπευτικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας αλλά και την αλλοτρίωση του εργάτη που χρησιμοποίησε ο Μαρξ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου